Concertverslag Natalie Merchant. AB, Brussel, 10/5

Na zeven jaar stilte, waarin ze vooral in beslag werd genomen door de opvoeding van haar dochter, liet Natalie Merchant onlangs eindelijk weer van zich horen met ‘Leave Your Sleep’, een dubbelaar met op muziek gezette gedichten. Dat werkstuk kwam ze maandag voorstellen in de AB.

In de herinnering van velen is Merchant nog steeds het frêle meisje dat tijdens de jaren tachtig de Amerikaanse folkpopband 10,000 Maniacs aanvoerde. De tijd staat echter niet stil: de zangeres, goed voor ruim vijftien miljoen verkochte platen, is inmiddels 46 en maakte zes solo-cd’s waarvan ‘Motherland’ uit 2001 verreweg de beste is. Sinds ‘The House Carpenter’s Daughter’ wijdde Natalie Merchant zich aan het moederschap en vond ze nauwelijks meer de tijd om zelf teksten te schrijven. Eerst broedde ze op een langspeler vol slaapliedjes, maar tijdens haar zoektocht naar bruikbaar materiaal raakte ze in de ban van angelsaksische poëzie over de kindertijd. Ze besloot de mooiste 26 gedichten van de jongste 200 jaar van muziek te voorzien en zo werd ‘Leave Your Sleep’ het meest ambitieuze project dat ze ooit had aangepakt. Het is een gevarieerde collectie, die stilistisch heen en weer reist tussen bluegrass, cajun, klezmer, ragtime, reggae, keltische folk en orkestrale muziek en waar 130 muzikanten bij betrokken waren. Ook de gekozen dichters, van Christina Rosetti tot E.E. Cummings en van R.L. Stevenson tot Moeder de Gans, bleken weinig met elkaar gemeen te hebben. Sommige waren actief in het Victoriaanse tijdperk, andere tijdens de jazz-age. De grote vraag was dus: hoe breng je dat heterogene gerijmel op een aanvaardbare manier op een podium?

Natalie Merchant koos voor de soberste, goedkoopste en zinnigste oplossing. Ze liet zich begeleiden door Erik Della Penna en Gabriel Gordon, twee akoestische gitaristen met wie ze al jaren samenwerkt, en een celliste, waardoor haar stem alle ruimte kreeg en de songs qua klankkleur veel nauwer bij elkaar aansloten dan op de cd’s. Merchant heeft altijd al iets van een schooljuf gehad en aanvankelijk leek de set zwaar de didactische toer op te gaan. Vanaf het van Robert Graves geleende ‘Vain and Careless’ werden telkens foto’s van de dichters op een scherm geprojecteerd en kreeg het publiek een veelheid aan biografische details voorgeschoteld. Dat haalde niet alleen de vaart uit het optreden, even vreesden we zelfs op een heus literatuurcollege te zijn aanbeland. Maar gaandeweg ebden die bezwaren weg, omdat Merchant steevast met boeiende anecdotes op de proppen kwam.

Ook al balanceerde de sfeer tussen ernst en luim, de songs werden consequent smaakvol en subtiel aangekleed. Zo suggereerden de muzikanten afwisselend flamenco (‘The Man in the Wilderness’), ragtime (‘The Janitor’s Boy’) en gospel (‘The Peppery Man’). Nu eens waaide een walsje voorbij (‘Equestrienne’), dan weer een flard kampvuurfolk (‘Calico Pie’). ‘Indian Names’ had zelfs genoeg aan stem en cello om doel te treffen en tijdens ‘Spring and Fall: to a Young Child’ werd la Merchant dermate aangegrepen dat ze even een traan diende weg te pinken. Tussendoor reciteerde een van haar gezellen geestige limericks van Edward Lear.

Tijdens de bissen deed Natalie Merchant, tot jolijt van het publiek, ook een graai in haar oudere werk. Na een bloedstollend ‘Motherland’ plukte ze nog een paar popnummers uit haar eerste soloplaten, waaronder ‘Carnival’, het als duet met Gordon gezongen ‘Break Your Heart’ en het door de toeschouwers voluit meegebrulde ‘Kind & Generous’. De zangeres toonde nu volop haar frivole kant, maakte grapjes en bleek zich opperbest te amuseren. Zelf vonden we haar gebaren en danspasjes soms een beetje ‘over the top’, maar na het a capella gebrachte ‘From the Time We Say Goodbye’ van 10,000 Maniacs gingen ook wij gecharmeerd en met een warm hart de nacht in.

Dirk Steenhaut

SETLIST: Vain and Careless / If No One Ever Marries Me / The Sleepy Giant / The Janitor’s Boy / Calico Pie / The Peppery Man / Nursery Rhyme of Innocence and Experience / Maggie and Milly and Molly and May / Indian Names / Crying, My Little One / Spring and Fall: To a Young Child / Equestrienne / The Land of Nod // Motherland / Carnival / Break Your heart / Tell Yourself / Kind & Generous / From the Time We Say Goodbye.