Arbeid Adelt! @ Vooruit: Elektropopveteranen richten vizier op het hier en nu

Er wordt in Vlaanderen veel muziek gemaakt, maar weinig bands klinken zo tegendraads, avontuurlijk en amusant als Arbeid Adelt! Met de cd ‘Slik’ liet het trio onlangs, na een kwarteeuw stilte, weer nadrukkelijk van zich horen. En ook live is er sprake van een spectaculaire ‘wederwakkerwording’.

Alle drie hebben ze de kaap van vijftig al een poosje geleden gerond, maar van enige bezadigdheid is bij de heren van Arbeid Adelt! gelukkig geen spoor. Hun combinatie van minimalistische elektropop, grillige gitaarnoise, striemende computerbeats en licht absurdistische teksten mag dan al in de eighties wortelen, anno 2016 klinkt ze alles behalve gedateerd. De nieuwe songs van de groep zijn zelfs behoorlijk ‘in your face’. Arbeid Adelt! heeft zijn sound niet afgeborsteld ten behoeve van radioformats, maar er juist extra stoorzendertjes in verstopt. De boodschap aan de luisteraar is duidelijk: hij krijgt de keuze tussen slikken en stikken.

De teksten van Marcel Vanthilt blijven uniek in ons taalgebied. Doorgaans zijn het speelse observaties met een nonsensikaal karakter, steunend op klankspelletjes en woordassociaties. Na ‘Des duivels oorkussen’ uit 1990 werd de Arbeid stilgelegd en ging ieder bandlid zijn eigen weg: frontman Vanthilt schopte het tot een gewaardeerde tv-presentator, saxofonist en synthspeler Jan Vanroelen werd grafisch ontwerper en gitarist Luc Van Acker (ook bekend van het Britse Noise Abroad en de Amerikaanse Revolting Cocks) ging aan de slag in allerlei studio’s. Op ‘Slik’ recupereren de heren muzikale bouwstenen die ze destijds al hanteerden op platen als ‘Jonge helden’ en ‘Le changrin en Quatre-Vingts’, maar integreren ze die, met de hulp van producer Arne Van Petegem, alias Styrofoam, in een actuele context. Arbeid Adelt! teert dus niet op het verleden, maar stort zich resoluut op het hier en nu.

Van prettig gestoord tot brutaal

In Gent leverde dat een voortreffelijk opreden op, van drie heren die vastbesloten waren zich te amuseren op het podium. Marcel Vanthilt toonde zich een onderkoelde performer met een soort humor dat het midden hield tussen anarchistisch en brutaal. De elektronische klanken waren dominant en verwezen zowel naar Suicide en Cabaret Voltaire als naar Skrillex. Het stotterende saxspel van Jan Vanroelen herinnerde aan de no wave van James Chance & The Contortions en het afwisselend piepende en krassende gitaarspel van Luc Van Acker had iets van een atonale brandweersirene die door merg en been sneed. Of je werd er neurotisch van, of je vond het geweldig. Zelf bekenden we ons tot de laatste categorie.

Op de setlist uiteraard veel nummers uit ‘Slik’, zoals het pulserende ‘Popcornmario’, geïnspireerd door een platenhandelaar uit Roeselare, maar bij uitbreiding een ode aan vinylfetisjisten, verslingerd aan “het plastic wiel der discofiel”. Ook het stuiterende ‘50.000 hi-hats’ was muziek over muziek, terwijl in ‘Apparaat’ even stil werd gestaan bij de manier waarop de technologie dezer dagen ons leven beheerst. ‘Navardauskas’ ontleende weliswaar zijn titel aan een Litouwse wielrenner, maar was voor Marcel Vanthilt veeleer een alibi om met Russische termen en Oost-Europese begrippen te goochelen (‘Trabantverwant’ is een neologisme dat, wat ons betreft, in Van Dale mag worden opgenomen). ‘Stemmen’ handelde over de wirwar van opinies waar we dagelijks mee worden overspoeld; in ‘Sarma karma’ (“Onze radiohit die er nooit één is geweest, fuck Studio Brussel!”) hoorden we de teloorgang van een beschaving, waarin vooral het misprijzen wordt geprezen.

In de wereld van Arbeid Adelt! ruikt het vaak naar onzin, maar wie tussen de regels luisterde, merkte dat er achter de songs af en toe toch een diepere betekenis schuil ging. Dat was manifest in het wrange ‘Meditteranée’. Terwijl de rijken in St-Tropez aan hun martini’s nippen, worden op een strand in Tunesië mensen neergeknald en in de zee daar tussenin verdrinken vluchtelingen massaal ter hoogte van Lampedusa. “On va bien pleurer, pendant la traversée”, zong Vanthilt. Met ‘Niemandsland’ (“de plek waar we allemaal naartoe gaan”) en ‘Bedankt&totziens’ , waarin Luc Van Acker treiterig enkele blueslicks speelde, had Arbeid Adelt! overigens nog meer donkere nummers in petto.

Frisheid intact

Tussen de songs door ging Vanthilt zich te buiten aan allerlei verbale ongein. Soms was dat geestig, soms ongepast. Vooral zijn neiging om te spotten met enkele pas overleden collega’s deed nogal gratuit aan. “Neen, dit is geen comedy show”, onderstreepte hij, maar dat hadden we zelf al begrepen. Daarvoor waren sommige van zijn opmerkingen iets te cheap. Ten behoeve van de oudere fans diepte Arbeid Adelt! ook enkele classics op: ‘Ik sta scherp’, ’65+’, ‘De dag dat het zonlicht niet meer scheen’, ‘Lekker westers’ (met melodicasolo’s van Van Acker en Vanroelen), ‘Jonge helden’ of het van PIL geleende ‘Death Disco’ hadden nog niets van hun oorspronkelijke frisheid verloren.

Met een ietwat chaotische maar geniale collage bracht Arbeid Adelt! naar het einde van de show toe een hommage aan David Bowie: de groep speelde eigenlijk ‘Golden Years’ maar Vanthilt zong er stukjes uit ‘Rebel rebel’ en ‘Heroes’ overheen. Ook op het menu: een Nederlandse vertaling van ‘Complexity’ van Eagles of Death Metal, ter nagedachtenis van het drama in Le Bataclan, al liet de zanger er geen twijfel over bestaan dat hij Jesse Hughes’ ideeën over vrije wapendracht volkomen idioot vond.

Daarna begon het concert een beetje te ontsporen. Vooral tijdens het laatste kwartier lag het bullshitgehalte iets te hoog (Vanthilt: “We hebben een probleem: ons repertoire is op, maar mijn fles nog niet”). Op uitsmijter ‘Stroom’, niet bepaald een hoogtepunt uit de discografie van Arbeid Adelt!, zaten we niet echt te wachten. Jammer dus dat de groep niet in schoonheid eindigde, al kon onze avond op dat moment eigenlijk niet meer stuk. Al bij al was het een ijzersterk, krachtig en onderhoudend concert van een gezelschap waar jonge bands, qua lef en attitude, nog van veel kunnen opsteken.

Dirk Steenhaut

DE SETLIST: Intro / Popcornmario / Apparaat / Navardauskas / Ik sta scherp / 65+ / Stemmen / Mediterranée / Niemandsland / N’importe quoi / Sarmakarma / 50.000 Hi-Hats / Bedankt&Totziens // De dag dat het zonlicht niet meer scheen / Lekker Westers / De man die alles noteert / Bowie collage / Death Disco // Roodborstje / ’t Is allemaal niet zo moeilijk als het makkelijk is (Complexity) / Jonge helden / Stroom.