Ansatz der Maschine @ Stuk: Schilderen met klanken en sferen

Het Kortrijkse Ansatz der Maschine bracht met ‘Tattooed Body Blues’ onlangs één van de mooiste platen van dit nog jonge jaar uit. Voor muzikale architect Mathijs Bertel een goede reden om weer eens de podia op te zoeken. Wij lieten ons op sleeptouw nemen tijdens het Artefact-festival in Leuven.

Een jaar of tien geleden maakte Ansatz der Maschine zijn intrede als Belgisch exponent van de indietronica, een genre waar men doorgaans ook bands als Múm, The Notwist, Styrofoam of The Postal Service mee associeert. Vanaf de cd ‘Heat’, uit 2012, evolueerden de overwegend instrumentale soundscapes van Ansatz, met de hulp van Renée Sys, David Bovée, Vinz en Anton Walgraeve naar dromerige maar geraffineerde popsongs en op de nieuwe plaat vormen de gezongen nummers zelfs de hoofdmoot. Daartoe deed spilfiguur Mathijs Bertel dit keer een beroep op de stemmen van Nathalie Delcroix (Laïs, Eriksson Delcroix), Ine Eysermans (Amatorski), Bloem de Ligny, Arne Leurentop (And they Spoke in Anthems) en Sophia Ammann (Little Dots).

De laatstgenoemde neemt ook tijdens de huidige tournee de vocale honneurs waar. Live heeft de groep sowieso een fundamenteel ander karakter dan in de studio, waar elektronische en akoestische instrumenten elkaar in evenwicht houden. In het Leuvense Stuk waren de arrangementen dan ook aangepast aan de tot zes muzikanten gereduceerde line-up en werden in de gelaagde composities vanzelf andere accenten gelegd.

Mathijs Bertel, die zijn rol bij Ansatz der Maschine vergelijkt met die van een filmregisseur, boog zich, net als Sander Lambrecht, hoofdzakelijk over keyboards en allerlei elektronische apparatuur. Drummer Jan Dhaene zorgde voor de zinnenprikelende beats, op gitaar troffen we de alomtegenwoordige Gianno Marzo aan en de lapsteel werd beroerd door Wouter Mattelin, ook bekend van Radio 1, waar Bertel overdag werkzaam is als geluidstechnicus.

Warm en glaciaal tegelijk

Op drie kleine schermen achter de bandleden werden, vaak in zwart/wit, oude animatiefilmpjes en abstracte visuals geprojecteerd. Die droegen weliswaar bij tot de sfeer, maar leidden zelden of nooit de aandacht af van de muziek. Mathijs Bertel schildert al tien jaar met klanken en sferen en legt daarbij altijd de nodige subtiliteit aan de dag. Het wezen van Ansatz schuilt nog steeds in kleine details. Zo vertrok openingsnummer ‘Burning Fuel’ uit een monotone drone en zorgden sinistere flarden ambient voor een zekere suspens, vóór Sophia Ammann bewees dat een liedje tegelijk warm én glaciaal kan klinken. Niet zelden liepen de songs via korte instrumentale interludia in elkaar over. ‘Narodnaja’, genoemd naar de hoogste bergpiek in de Oeral, zat vol fascinerende motiefjes en tegenmotiefjes en kwam ook iets directer uit de hoek dan op de recente cd, die de ruggengraat van de set vormde.

De titel ‘Tattooed Body Blues’, verwijst naar de mentale littekens die ieder individu aan het leven over houdt, maar impliceert ook dat ieder trauma tot nieuwe inzichten leidt en dus eigenlijk als een verrijking hoort te worden beschouwd. Toch is Ansatz niet het type band dat met veel spektakel om je aandacht verzoekt. In tegendeel, Bertel en zijn gezellen maken mijmerende Duystermuziek die de luisteraar langzaam bedwelmt en zowel uitblinkt in melancholie als positieve weemoed.

Dit keer stonden er opvallend veel instrumentals op het menu. In ‘Woolf’ haalde Mathijs Bertel voor het eerst zijn viool boven en kwamen ook weer invloeden uit neoklassiek en postrock aan de oppervlakte. Af en toe, zoals in ‘Sun’, dreigde de muziek van Ansatz te gaan kabbelen, maar op die momenten hielden de nerveus tikkende ritmen je gelukkig bij de les. In gezongen nummers zoals ‘Earth’ (uit de vorige cd, ‘Heat’) en het gloednieuwe, folky ‘The Silent Story’, leek de weinig dwingende stem van Sophia Ammann een instrument onder de andere instrumenten. Intussen werd de aandacht van de toeschouwer echter vooral getrokken door de hoornblazer en de tenorsaxofonist die het gezelschap waren komen versterken. Ook het puike gitaarwerk stond in Leuven meer vooraan in het klankbeeld.

Extra spieren

Tijdens ‘Highlands’, waarin Ammann nu het klavier bediende, bouwde Ansatz aan een onweerstaanbare groove en net wanneer het nummer weg dreigde te deemsteren, zwol het geleidelijk weer aan om je mee te nemen op een geestverruimende trip zoals ook Pink Floyd dat ooit placht te doen. Met aflsuiter ‘Kohn Denny’ greep Ansatz der Maschine terug op een elegische track uit zijn tweede cd, ‘Painting Bad Weather on Her Body’, die sinds 2009 duidelijk extra spieren had gekweekt.

Op het podium miste Ansatz nog een beetje présence en deed het soms wat statisch aan, iets wat alleen maar te verhelpen valt door vaker te spelen. Maar qua muzikale coherentie en ideeënrijkdom viel er op het concert niets af te dingen. Mathijs Bertel en de zijnen hoeven nergens onder te doen voor buitenlandse genregenoten en verdienen zeker een plek op een festival als Pukkelpop. In afwachting hopen we dat hun catchy nieuwe single, het tussen The Notwist en Death Cab For Cutie balancerende ‘Insomnia’ (in Leuven helaas niet op de setlist), een kanjer van een radiohit wordt. Want talent van dit niveau dien je te koesteren.