2016, the year the music died

Was 3 februari 1959 ’the day the music died’, dan is 2016 ’the year the music died’ geworden.

De dood hing als een schaduw over 2016. Het jaar begon met het overlijden van David Bowie en liep op zijn einde met dat van Leonard Cohen. En tussenin? Prince en Toots. Maar ook Sharon Jones, van The Dap Kings. Glenn Frey, verantwoordelijk voor minstens de helft van de betere nummers van de Eagles. George Martin, ‘de vijfde Beatle’. Keith Emerson van Emerson, Lake & Palmer. Greg Lake van datzelfde Emerson, Lake & Palmer. Maurice White, oprichter van Earth, Wind & Fire. Paul Kantner, bandleider van Jefferson Airplane in de sixties. Merle Haggard, de countryster. Alan Vega, frontman van Suicide. Phife Dawg, een derde van A Tribe Called Quest. George Michael, zanger van Wham! en ook zonder Andrew Ridgeley een popster pur sang. Hel, zelfs van Eddy Wally hebben we afscheid moeten nemen.

Maar wie het van ietsje naderbij bekijkt, vindt meer dan alleen pessimisme, zelfs als de dood er mee gemoeid is. David Bowie wist al anderhalf jaar dat zijn einde in zicht was. Hij hield het stil en werkte aan Blackstar, een donkere en avontuurlijke plaat vol verwijzingen naar zijn licht dat aan het uitdoven was. ‘Look up here, I’m in heaven / I’ve got scars that can’t be seen’, zingt hij. Bowie maakte van zijn heengaan een majestueus kunstwerk.

Iets gelijkaardigs gebeurde met A Tribe Called Quest. Na achttien stille jaren kwam het in de nineties zo legendarische hiphoptrio terug met een nieuwe plaat: We Got It From Here… Thank You 4 Your Service. Het vreemde was dat het album zeven maanden na het heengaan van bandlid Phife Dawg werd aangekondigd. Bleek dat Dawg nog had bijgedragen aan de opnames. En zo werd ook We Got It From Here een muzikaal testament. Als de overgebleven stamleden de nieuwe nummers live brengen, laten ze Dawgs strofes van een tape rollen, naar de hemel wijzend. ‘Phife Dawg, you spit wicked every verse’, weerklinkt het in albumafsluiter The Donald.

Ook Leonard Cohen schreef een van zijn beste albums met één been in het graf. Zijn veertiende worp You Want It Darker verscheen twee weken voor zijn dood. ‘I’m ready, my lord’, bromt hij in het titelnummer. Enkele van Cohens beste songs van deze eeuw staan op You Want It Darker. Wat het album nóg mooier maakt, is de wetenschap dat zijn zoon Adam Cohen hierop voor het eerst met zijn vader samenwerkt – opmerkelijk, aangezien Adam al twintig jaar in het vak zat. Zoon Cohen zorgde voor een elegante productie en schreef mee aan het prachtige Traveling Light, waarin vader Leonard al zingend afscheid neemt: ‘I’m travelling light, it’s au revoir. My once so bright, my fallen star.’

En dan hebben we het nog niet over Nick Cave gehad, die met Skeleton Tree een onwezenlijk mooi album uitbracht, alluderend op de dood van zijn vijftienjarige zoon Arthur. ‘Nothing really matters, when the one you love is gone’, croont hij in single I Need You. Zijn diepe stem kraakt en beeft. Begeleidingsband The Bad Seeds, nochtans beruchte lawaaimakers, houdt het haast ongemakkelijk ingetogen. Cave was altijd al gefascineerd door de dood, maar die was nog nooit zo voelbaar als op Skeleton Tree. Het is bewonderenswaardig hoe een artiest na vijftien albums en een ondraaglijk trauma toch schoonheid in het leven blijft zoeken. En op Skeleton Tree heeft hij die ook gevonden.

Blackstar, We Got It From Here, You Want It Darker en Skeleton Tree: het zijn vier van de beste releases van het afgelopen jaar. Ondanks dat de dood er de hoofdrol in speelt, zitten ze boordevol poëzie en romantiek.

2016 was misschien het jaar waarin opvallend veel muzikale iconen stierven, maar de muziek? Die is nog steeds springlevend.