20 jaar Ray of Light: hoe Madonna innerlijke rust vond in de elektronica

© /

De avontuurlijkste en meest volwassen langspeler van de Queen of Pop viert zijn twintigste verjaardag. Een blik op de plaat die techno naar de mainstream katapulteerde.

Louise Ciccone is al vijftien jaar een superster en heeft 115 miljoen albums verkocht wanneer ze op 22 februari 1998 Ray of Light op de wereld afvuurt. Ze mag zich dus met recht en reden de Queen of Pop noemen, maar op dat moment wankelt haar troon al.

In de vier jaar stilte sinds haar vorige plaat Bedtime Stories zijn heel wat succesrijke vrouwen opgestaan, van Sheryl Crow en Alanis Morrissette tot The Spice Girls. Tegelijk voelt Madonna de hete adem van jonge popdeernes als Britney Spears en Christina Aguilera in de nek. Zelf is ze op dat moment al 39, oud genoeg om zich af te vragen hoe lang ze zich onder het vergrootglas van de media nog staande kan houden.

Bijgevolg rinkelt de kassa minder luid dan in de periode van knallers als Like A Virgin, True Blue of Like A Prayer, albums die respectievelijk 21, 25 en 15 miljoen kopers vonden. Erotica gaat ‘slechts’ zes miljoen keer over de toonbank; Bedtime Stories wordt door amper acht miljoen fans geadopteerd. Als de artieste nog langer relevant wil blijven, moet ze zichzelf dringend heruitvinden.

Meer dan eens worstelt producer William Orbit, die liever met ProTools dan met echte muzikanten werkt, met computerpannes in de studio die het opnameproces vertragen.

Een kolfje naar Madonna’s hand. Sinds haar debuut in 1983 verzekert ze zich continu van aandacht door om de haverklap van stijl en imago te veranderen. Welke kleren ze ook draagt of welk kapsel ze zich ook aanmeet, ze blijft een femme fatale: sexy, uitdagend en vastbesloten de bakens van wat maatschappelijk aanvaardbaar is zo ver mogelijk te verzetten.

Ook in muzikaal opzicht gooit de zangeres het regelmatig over een andere boeg. Pop, disco, house, ballads, ze brengt het allemaal met opzienbarend gemak en bedenkt bij haar liedjes telkens ook nog baanbrekende videoclips. Madonna is de Material Girl par excellence: met haar hedonistische uitspattingen en haar provocerende associaties van seks met religie laat ze geen enkel taboe overeind. Madonna en controverse zijn synoniemen geworden.

Neuriën in de studio

In de aanloop naar Ray of Light – ze heeft net haar eerste kind, dochter Lourdes, gebaard – ervaart Madonna haar megasucces steeds vaker als artificieel en oppervlakkig. De popmarkt is inmiddels overgenomen door de Backstreet Boys en andere tienerfenomenen, maar zelf hunkert ze naar meer inhoudelijke diepgang. Tegelijk wil ze, ook op muzikaal vlak, experimenteren om de concurrentie een stapje voor te blijven.

Het eigenlijke vertrekpunt voor wat haar zevende plaat moet worden, is Bedtime Story, een nummer dat Björk heeft aangedragen voor haar vorige werkstuk. Ook Homogenic, de derde lp van de IJslandse, is een belangrijke inspiratiebron. Het blijft pop, maar exploreert tegelijk de avant-garde-elektronica uit de undergroundclubs.

Madonna is trendgevoelig genoeg om te beseffen waar de toekomst ligt. Als een hernieuwde samenwerking met Babyface op niets uitloopt, doet ze een beroep op het Britse ambient-technowonder William Orbit. De man, bekend van projecten als Strange Cargo en zijn allianties met Massive Attack en Beth Orton, moet haar nummers van een gelaagde, eigentijdse sound voorzien en, als het even kan, zijn loops en samples versmelten met Indische en Marokkaanse invloeden.

De popster die ooit verslaafd is geweest aan de schijnwerpers, ziet nu in hoe oppervlakkig en leeg het leven van een celebrity wel is.

Orbit verheft de melodietjes die Madonna hem in de studio voorneuriet tot lange, trance-achtige nummers, die ze dan stukje bij beetje structureren. Het klikt zo goed tussen beide artiesten dat William Orbit uiteindelijk aan zes van de dertien tracks meeschrijft en coproducer is van zowat alle tracks uit Ray of Light. Met zijn lichte toets staat de Brit in voor een consistente sound, waarin pop en techno naadloos met elkaar versmelten.

Maar de opnamen lopen niet altijd van een leien dakje. Meer dan eens worstelt Orbit, die liever met ProTools dan met echte muzikanten werkt, met computerpannes in de studio die het opnameproces vertragen. De producer goochelt met pulserende beats en analoge synth-bliepjes, maar haalt ook een aantal psychedelische trucs boven, van achterstevoren afgespeelde gitaarpartijen tot oriëntaalse.Voor de orkestraties roept Madonna de hulp in van Craig Armstrong; voor de liedjes gaat ze in zee met Patrick Leonard, met wie ze in het verleden enkele van haar grootste hits heeft geschreven, en met Rick Nowels, een voormalige medeplichtige van Stevie Nicks en Céline Dion.

Gemoedsrust

Ray of Light is een gevarieerde plaat: technopop, ambient, rock en triphop gaan hand in hand. Madonna is dit keer vastbesloten iets te maken dat betekenis heeft. Het prille moederschap doet haar de wereld op een andere manier bekijken en ze stelt zich vragen die ze zich nooit eerder heeft gesteld. De popster die ooit verslaafd is geweest aan de schijnwerpers, ziet nu in hoe oppervlakkig en leeg het leven van een celebrity wel is.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."


Ieder nummer is opgevat als een mentale reis en ook Madonna zelf is op zoek, naar gemoedsrust, emotioneel en spiritueel evenwicht. Ze doet aan yoga, ze bestudeert het boeddhisme, hindoeïsme en de kabbala, een joods religieus filosofisch systeem. Zo probeert ze almaar dieper in zichzelf te graven. De Material Girl van weleer stelt zich nu open voor nieuwe waarheden, die meteen ook doorsijpelen in de songs op Ray of Light, een plaat die ze zelf omschrijft als ‘een mystieke kijk op het universum’. De track Shanti/Ashtangi is zelfs een oud gebed op een technobeat, gezongen in het Sanskriet.

Met Little Star en Nothing Really Matters richt ze zich rechtsreeks tot haar dochter. Nu ze zelf leven heeft gegeven, is Madonna zich pas écht van haar sterfelijkheid bewust en dat geeft weer aanleiding tot introspectie. Haar nieuwe teksten hebben iets van dagboeknotities: ze stralen een vorm van intimiteit uit die men nooit eerder met Madonna heeft geassocieerd.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."


Toch is de metamorfose van de ooit zo behaagzieke ster niet ongeloofwaardig. De zekerheden van gisteren zijn op de helling komen te staan en Madonna is niet langer bereid de tol te betalen die de roem van haar vraagt. Het is tijd om alle ballast overboord te gooien en de essentiële waarden van het leven te omarmen. De openingsregels van Drowned World/Substitute For Love, de song waarmee Ray of Light op gang wordt getrapt, liegen er niet om: ‘I traded fame for love / Without a second thought / It all became a silly game / Some things cannot be bought’. De pers schrijft dat Madonna eindelijk volwassen is geworden.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."


Lange tijd hebben de zogenaamde kenners La Ciccone als een middelmatige zangeres beschouwd. Maar tijdens de voorbereidingen op haar hoofdrol in Evita, de verfilmde musical van Tim Rice en Andrew Lloyd Webber waarvoor ze zanglessen nam, ontdekt ze vocale mogelijkheden waar ze nooit het bestaan van heeft vermoed. Haar stem wint aan kracht en soepelheid en klinkt op Ray of Light behoorlijk trefzeker.

Toch deinst ze er niet voor terug om ook haar kwetsbaarheid te tonen. Dat ze sinds Like A Prayer niet meer zo emotioneel voor de dag gekomen, blijkt onder meer uit Swim: ze zingt het in op de dag dat een van haar vrienden, modeontwerper Gianni Versace, in Miami wordt vermoord.

Geen plagiaat

Vijf nummers uit Ray of Light, waaronder het wervelende, dansgevoelige titelnummer, komen uit als singles en schoppen het tot grote hits. Een van de absolute hoogtepunten uit de plaat is Frozen, een popmeesterwerkje dat in een filmisch strijkersarrangement is gehuld en acht jaar lang niet in ons land mag worden verkocht. In 2005 oordeelt een Belgische rechtbank namelijk dat een deel van de melodie is gejat uit Ma vie fout le camp van de Waalse zanger Salvatore Acquaviva.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

In 2014 begint ook ene Edouard Scotto Di Suiccio een juridisch geding: zowel Madonna als Acquaviva hebben volgens hem de mosterd gehaald bij zijn compositie Blood Night. Na vergelijkend onderzoek doen de rechters een definitieve uitspraak: van plagiaat is geen sprake. De ban op Frozen wordt eindelijk opgeheven.

De teneur van de meeste songs op Ray of Light is uitgesproken melancholisch. De anders zo speelse Madonna komt dit keer opvallend introspectief en bedachtzaam uit de hoek. Op de meditatieve afsluiter Mer Girl heeft ze het bijvoorbeeld over het verlies van haar moeder.

Toch straalt de plaat als geheel een positieve levenshouding uit. De ene criticus bestempelt het als acid-club psychedelica, de andere noemt het een van de klassieke popplaten van de nineties. Wat wél vast staat is dat Madonna met Ray of Light haar meest volwassen langspeler heeft gemaakt: relaxed, dansbaar én spiritueel.

Vooruitziend als ze is slaagt ze erin pop met techno te fuseren en dat laatste genre finaal te laten doordringen door de hitlijsten. Kan elektronische muziek soul hebben? La Ciccone bewijst van wel.

Twee jaar later zal ze, met de hulp van William Orbit, maar vooral ook de Franse DJ en producer Mirwais Ahmadzai, de lijn van Ray of Light nog verder doortrekken. ‘Ik werk graag met weirdo’s waar nog geen hond van gehoord heeft – kerels die over een rauw soort talent beschikken en muziek maken zoals niemand anders’, verklaart ze naar aanleiding van de release van Music, een combinatie van electro, funk en futuristische folk die wat luchtiger en stekeliger klinkt dan zijn voorganger. Madonna is de bubbel van het huiselijke familieleven blijkbaar beu. De yogamat wordt opgerold. Het is weer tijd om te feesten.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content