Een noodlottig ongeval? Check! Een traumatisch verleden? Check! Een gefragmenteerd verhaal? Check! Of hoe de Mexicaanse topscenarist Guillermo Arriaga ook in zijn regiedebuut The Burning Plain zijn beproefde trukendoos bovenhaalt.

Afgaand op de loodzware mozaïekvertellingen Amores perros, 21 Grams, The Three Burials of Melquiades Estrada en Babel kun je schrijver en scenarist Guillermo Arriaga (51) beslist geen vrolijke Frans noemen. Ook in zijn regiedebuut The Burning Plain passeren opnieuw genoeg schuldcomplexen en cynische lotspelingen de revue om een psychiater een jaar lang van een full-timebaan te voorzien.

In Arriaga’s eerste film sinds zijn veelbesproken en definitieve breuk met Alejandro González Iñárritu – de regisseur van Amores perros, 21 Grams en Babel – speelt Charlize Theron een getraumatiseerde restaurantmanager uit Oregon die er niet in slaagt haar leven op de rails te krijgen. Wat haar parten speelt, laat Arriaga u als vanouds ontdekken in uitgebreide flashbacks, waarin haar moeder (Kim Basinger) aan de grens met Mexico een buitenechtelijke affaire met een veeboer van de overkant beleeft.

De bekendste somberman van Mexico City over zijn regiedebuut.

Was het een moeilijke stap van de schrijftafel naar de regiestoel?

Guillermo Arriaga: Niet echt. Ik had al twee kortfilms gemaakt en voor de rest geldt dat beroemde citaat van Einstein: ‘Logica brengt je van A naar B. Verbeelding brengt je overal.’ Bovendien heb ik zelf het scenario geschreven en zaten de meeste beelden al in mijn hoofd. Ik werd ook bijgestaan door een van ’s werelds beste cameramannen ( Robert Elswit, de opnameleider van onder meer ‘Magnolia’, ‘Michael Clayton’ en ‘There will be Blood’; nvdr. ). Weet je, regisseurs worden vaak overschat. Je moet enkel iets te vertellen hebben, vandaar dat ik nooit in de auteurstheorie heb geloofd. Een film wordt gemaakt door verschillende mensen en soms wordt de coherentie veeleer door de acteur, de cameraman, de scenarist of de producent bepaald dan door de regisseur.

Is dat een uithaal naar je voormalige artistieke partner Iñárritu?

Arriaga: (Droog) Dat laat ik voor jouw rekening. Ik stel alleen vast dat The Burning Plain dicht bij mijn vorige werk aanleunt, terwijl het werk van sommige regisseurs plots onherkenbaar wordt als ze van scenarist wisselen.

‘The Burning Plain’ is geproduceerd door Hollywoodster Charlize Theron. Was je niet bang dat het een acteursvehikel zou worden?

Arriaga: Charlize was de beste partner die ik me kon wensen. Zij was het die me Kim Basinger heeft aangeraden en die haar ook zonder groot budget wist te overtuigen. Alle twee hebben ze voor een vriendenprijsje gewerkt. Bovendien wist ik dat ze beiden een overtuigende rol konden neerzetten – ondanks hun Hollywoodpersona. Misschien zeult Kim nog steeds dat imago van sekssymbool mee, maar in de film zie je toch vooral een fragiele vrouw die liefde nodig heeft.

Klopt het dat ‘The Burning Plain’ al twintig jaar in je hoofd zit?

Arriaga: (Knikt) Hij bevat verschillende elementen die ik ofwel zelf heb meegemaakt ofwel nog kende van toen ik aan de grens met New Mexico ging jagen. Die trailer in de woestijn waar Kim haar minnaar mee naartoe neemt bijvoorbeeld, is geïnspireerd op een trailer waar Amerikaanse homo’s vroeger met hun liefjes kwamen vrijen. En het ongeval met dat sproeivliegtuig ligt ook niet zo ver af van iets wat ik ooit zelf heb meegemaakt toen ik met de auto door de woestijn reed en plots een sproeivliegtuig op mijn dak kreeg. Het zijn die anekdotes vanwaaruit ik het verhaal heb opgebouwd en die ik vervolgens door de vier elementen aarde, water, wind en vuur aan elkaar heb gelinkt.

Net als ‘The Three Burials of Mel-quiades Estrada’ en ‘Babel’ speelt de film zich af op de grens tussen Amerika en Mexico. Vanwaar je fascinatie voor die streek?

Arriaga: Omdat ik als Mexicaan door de Amerikaanse cultuur ben beïnvloed. En omdat het me altijd al opviel hoezeer die twee landen qua moraal en rijkdom van elkaar verschillen, terwijl de grens maar een arbitraire streep is in een woestijn die er langs beide kanten even dor uitziet. The Burning Plain is na The Three Burials of Melquiades Estrada trouwens het tweede deel van mijn Grenstrilogie, al moet ik het derde verhaal nog verzinnen. Hopelijk komt het er ooit van, want met die financiële crisis en die tirannie van onnozele kinderfilms wordt het alsmaar lastiger om ernstige projecten op te starten. Misschien moet ik maar eens een tv-serie als The Wire of The Sopranos verzinnen. De jongste jaren lijkt tv toch steeds vaker de rol van cinema als artistiek medium over te nemen. Alleen jammer dat ik vooralsnog geen tv heb . (Lacht)

Vanwaar steeds die sombere verhalen? Ben je een katholieke nihilist?

Arriaga: (Lacht) Geen van beide. Ik ben een atheïst en ik geloof in catharsis en tragiek, een nihilist ben ik dus ook niet. Ik stel alleen vast dat het leven soms bizarre sprongen maakt en dat dingen vaak met elkaar verboden zijn, wat ik naar mijn werk probeer te vertalen.

Met Carlos Reygadas, Alfonso Cuarón, Alejandro González Iñárritu en Guillermo del Toro boomt de Mexicaanse film als nooit tevoren. Heb je daar een verklaring voor?

Arriaga: Deels is dat toeval, want veel geld of overheidssteun is er niet. En deels heeft het met zelfvertrouwen te maken. In alle bescheidenheid meen ik te mogen zeggen dat Amores perros ons een enorme boost heeft gegeven. Plots leek men te beseffen dat ook wij kwaliteitsfilms kunnen maken die wereldwijd scoren. Sindsdien is er in onze houding veel veranderd. Vergelijk het met een matige voetballer die plots een wereldgoal scoort en vanaf dan het veld opkomt met het gevoel dat hij een wedstrijd kan beslissen.

Over voetbal gesproken: ben jij niet ooit prof geweest?

Arriaga: Ik stond op het punt om een profcontract te tekenen. Spijtig genoeg was ik een beenharde verdediger en heb ik met een reeks schandalige overtredingen mijn carrière vroegtijdig zelf verknald. Op een gegeven moment ben ik zelfs voor alle nationale competities geschorst. Daarna ben ik beginnen te schrijven en ben ik alsnog een fatsoenlijke mens geworden. Enfin: meestal toch. (Lacht)

The Burning Plain

Vanaf 18/3 in de bioscoop.

Door Dave Mestdach