Zowel in het echte leven als op het witte doek blinkt John Malkovich uit in excentriciteit. Toch geniet hij met volle teugen van zijn rol als doodnormale dominee in Clint Eastwoods ‘Changeling’. ‘Eindelijk eens geen freak met een verborgen agenda!’

De John Malkovich die ik de hand schud tijdens het 34e Festival du Cinéma Américain in Deauville, is enorm goedgeluimd. ‘Wat wil je?’ zegt de 54-jarige klasbak. ‘Ik ben met mijn gat in de boter gevallen! Wie had ooit gedacht dat ik op mijn leeftijd nog met fantastische figuren als Joel en Ethan Coen en Clint Eastwood zou samenwerken?’

In Burn After Reading, de nieuwste farce van de Coenbroers, speelt Malkovich een op rust gestelde CIA-agent.Die wordt gechanteerd door twee oliedomme fitnesstrainers (Frances McDormand en Brad Pitt), terwijl zijn vrouw (Tilda Swinton) hem bedriegt met een paranoïde Federal Marshall (George Clooney).

Maar de reden van onze ontmoeting is Changeling, Clint Eastwoods op ware feiten gebaseerde drama over een single moeder (Angelina Jolie) in het Los Angeles van de jaren 20 wier zoontje verdwijnt. Als zij beweert dat het haar terugbezorgde ventje haar kind niet is, ontstaat er een bittere strijd met de lokale politiediensten. Malkovich kruipt in de huid van dominee Gustav Briegleb, een van de eersten die voor de gek verklaarde dame in de bres springt.

‘De rol sprak me meteen aan. Vaak word ik gecast als een freak met een verborgen agenda. Dat geldt niet voor Briegleb. Goed, hij wordt één keer gearresteerd, maar enkel voor de goede zaak. Hij is wie hij is. Een zielenherder die geen hypocriet, nitwit of leider van een pedofilienetwerk blijkt. Geef toe: dat kom je in Hollywoodfilms niet vaak tegen.’

In 1993 stond je samen met Eastwood op de set van ‘Inthe Line of Fire’. Was ‘Changeling’ een prettig weerzien?

John Malkovich: In the Line of Fire was een onvergetelijke ervaring waarop ik met veel plezier terugblik. Clint beschikt over een verzameling kwaliteiten waarvan je als gewone sterveling begint te duizelen. Hij is nederig, timide en zachtaardig. Kortom: een echte old school gentleman uit Californië. Nog een pluspunt is zijn zoetgevooisde stem. Ik werk graag met rustige mensen.

Verschilt hij daarin van de gebroeders Coen?

Malkovich: Clint herdefinieert de betekenis van het woord ‘economisch’. (Lacht) Hij valt je amper lastig met regieaanwijzingen. De Coens weten daarentegen exact wat ze willen. Bij hen gaat het vaak over millimeterwerk. Tegelijkertijd geven ze je de ruimte om dingen uit te proberen. Dat is volgens mij het hoofdkenmerk van elke grote cineast: een nauwgezette visie combineren met de durf om te experimenteren.

Je regisseert zelf toneel en blikte ook de film ‘The Dancer Upstairs’ in. Ben je dan even zwijgzaam als Eastwood?

Malkovich: Ik ben niet bepaald een babbelkous. Dingen als ‘Goedemorgen’, ‘Hoe was je lunch’ en ‘Tot morgen’ zal ik nog wel mompelen, maar voor de rest… (Lacht)

Zijn er veel verschillen tussen John Malkovich-de toneel-regisseur en John Malkovich-de cineast?

Malkovich: Je kunt die twee niet met elkaar vergelijken. Tijdens het filmen ben je op zoek naar enkele bruikbare seconden of minuten, terwijl je tijdens toneelrepetities het terrein afbakent waarin je stuk elke avond opnieuw tot leven komt. De spelers moeten weten waar de grenzen liggen en wat het einddoel is. Je moet hen uitleggen waarom bepaalde dingen door de beugel kunnen en andere niet. Als je een film draait, is dat niet aan de orde. Daarom kan je een fantastische prent maken met een truckchauffeur die je per ongeluk in een benzinestation tegen het lijf liep.

Op de bühne zou hij door de mand vallen?

Malkovich: Ongetwijfeld! Natuurlijk bestaan er geweldige filmacteurs die fenomenale vertolkingen neerzetten. Toch is hun prestatie niet het belangrijkste onderdeel van het filmproces. Op de bühne is het belangrijk dat je goed ‘bent’, op het grote scherm moet je vooral goed ‘lijken’.

Is dat niet frustrerend voor een ervaren acteur als jezelf?

Malkovich: Toen ik mijn eerste stapjes in de filmwereld zette – het lijkt wel eeuwen geleden – durfde dat wel eens aan me te knagen. Plots bevond ik me in een omgeving waar weinig ruimte was voor spontaniteit en improvisatie. Erger nog: het inblikken van een scène sleepte soms uren, zelfs dagen aan! Bovendien werd er nooit gerepeteerd, laat staan dat we brainstormden over de verschillende mogelijkheden om een scène te benaderen. Na een poosje wende ik echter aan het filmproces en nu zou ik niet meer zonder kunnen.

Terug naar ‘Changeling’: waarom was je er niet bij toende film eerder dit jaar in Cannes werd voorgesteld?

Malkovich: It’s all politics. Als je Clint Eastwood en Angelina Jolie de trappen van het Palais du Festival kunt laten bestijgen, waarom zou je mij dan nog vragen? Met andere woorden: ik ben nooit officieel uitgenodigd. Het kon me eigenlijk weinig schelen, ik had nog tonnen werk.

Maar nu zijn die twee nergens te bespeuren.

Malkovich: Clint legt de laatste hand aan zijn volgende film Gran Turino en Angelina heeft aan de promotie haar steentje al meer dan bijgedragen. Bovendien denk ik dat haar tros kinderen heel wat energie opslorpt. (Lacht)

Vind je het niet vervelend om met iemand samen te werken die het meer van haar looks dan van haar acteercapaciteiten moet hebben?

Malkovich: Heb je het nu over Angelina? (Lacht) Wel, ze heeft me ontzettend verbaasd. Niet dat ik dacht dat ze slecht zou zijn – zo negatief ben ik nu ook weer niet. Ik kende haar werk niet echt. Ze heeft een way with words die je omverblaast, ze maakt meteen komaf met alles wat naar flauwekul ruikt en heeft nooit kapsones. Wat kan een mens nog meer vragen van een van de beroemdste vrouwen ter wereld?

Angelina is niet op haar mondje gevallen als het over politieke kwesties gaat. En ook jij zorgt regelmatig voor ophef. Zo sta je bekend als een voorstander van de doodstraf.

Malkovich: Dat klopt niet helemaal. Ik vind dat de gemeenschap over zulke zaken moet beslissen. Zonder de doodstraf zouden moordenaars altijd het laatste woord hebben, niet? Uiteindelijk is het met dat thema zoals met religie: iedereen heeft zo zijn redenen om pro of contra te zijn. Zelf heb ik er gemengde gevoelens over. Het komt inderdaad wel eens voor dat een onschuldige geëxecuteerd wordt. Tegelijkertijd werden er afgelopen zomer meer mensen vermoord in Chicago dan in Bagdad. Dat stemt onvermijdelijk tot nadenken.

Mag ik hieruit concluderen dat John McCain je meer zegt dan Barack Obama?

Malkovich: Doe ermee wat je wilt. Ik heb al sinds 1972 niet meer gestemd. Waarschijnlijk lijk ik nu een grote huilebalk, maar dat jaar had ik mijn hoop op George McGovern gevestigd. Na diens desastreuze nederlaag tegen Nixon, heb ik er voorgoed de brui aan gegeven. Eigenlijk ken ik niks van politiek en merk ik tot mijn grote spijt dat ik degene voor wie ik stem nadien altijd begin te haten.

Je verbleef al langere periodes in Portugal, Engeland en Frankrijk. Voel je je niet thuis in de VS?

Malkovich: Ik ben opgegroeid in een klein stadje in de Mid West. Als je geen interesse hebt in de rest van de wereld, is daar niets mis mee. Ik hunkerde echter van jongs af aan naar al die exotische locaties en hun vreemde gebruiken. Dat ik die nieuwsgierigheid dankzij mijn beroep heb kunnen botvieren, stemt me ontzettend gelukkig. Zeker nu ik in de laatste act van mijn leven ben beland.

Stel je het nu niet heel somber?

Malkovich: Goh, misschien heb je gelijk. Laat ik het anders verwoorden: bij een goed toneelstuk duurt de tweede helft ook steeds korter dan de eerste. (Lacht)

Tot slot dan: heb je ooit gehoord van de Amsterdamse punkband die zich naar jou heeft vernoemd?

Malkovich: (Grijnst) Neen, helaas niet. Ik zou ze wel graag eens aan het werk zien.

Helaas, ze zijn enkele maanden geleden gesplit.

Malkovich: Gelukkig is mij dat nog niet overkomen. (Lacht)

CHANGELING

vanaf 12/11 in de bioscoop

BURN AFTER READING

vanaf 10/12 in de bioscoop

Door Steven Tuffin