De ‘bospoeperroute’ is weliswaar alweer afgeschaft, maar wie door de setting van een tv-serie wil lopen, vindt ongeveer overal in Vlaanderen zijn gading. Producenten van tv-series en toeristische diensten slaan immers steeds vaker de handen in elkaar, in de naam van citymarketing en hogere budgetten. ‘Zonder de steun van steden worden er straks alleen nog soaps in tv-studio’s ingeblikt’.

Een tv-serie wordt gemaakt om mensen in hun huiskamer te houden, dat lijkt de logica zelve. Maar vandaag willen meer en meer reeksen de kijkers ook uit hun zetel krijgen en ze de wijde wereld in laten trekken. Dat een serie een uittocht op gang brengt, is op zich niet nieuw. Dankzij Kapitein Zeppos werd de molen in Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek, het huis van de held, even overrompeld en het kasteel van Gaasbeek kreeg na de uitzending van Johan en de Alverman ook plotseling veel meer bezoekers over de vloer. Maar die fenomenen kwamen spontaan voort uit het succes van de reeks, net zoals een hoop mensen na Van Vlees en Bloed de aandrang voelden om in het Prinsenpark van Retie te gaan wandelen en de ‘bospoeperboom’ met eigen ogen te zien. In veel series die de laatste jaren worden gemaakt zit er echter al van bij het begin een toeristisch concept ingebakken, en bestaat er tussen de producent, de zender en de stad of regio in kwestie een nauwe samenwerking.

Succes op tv leidt tot hogere bezoekerscijfers op de plaats waar het verhaal zich afspeelt, het is afdoende bewezen. Flikken speelde een niet te onderschatten rol in de heropleving van Gent, en zorgde er bijvoorbeeld voor dat het aantal Nederlandse toeristen in de Arteveldestad met 30 procent steeg. In Halle komen sinds de start van Witse maar liefst drie keer meer bezoekers langs dan vroeger, en dankzij Katarakt werden er de helft meer overnachtingen geboekt in Haspengouwen. De Limburgse regio haalde in totaal 1,8 miljoen euro extra inkomsten binnen, of bijna het dubbele van de 1 miljoen euro die de provincie in de serie investeerde. Men is daar dan ook erg te spreken over de samenwerking. ‘Niet alleen omdat het aantal bezoekers gestegen is,’ zegt Sylvain Sleypen, gedeputeerde voor toerisme, ‘maar ook omdat we het imago van Limburg hebben bijgesteld. Vroeger waren wij een wat geïsoleerde provincie, die beschouwd werd als een soort rariteitenkabinet en dankzij Katarakt is dat veranderd. Het was twee jaar geleden niet evident om iedereen te overtuigen van de waarde van zo’n serie, maar nu is de beloning erg groot.’

Vandaag is er heel wat minder overtuigingskracht nodig om steden en regio’s hun deuren én hun portemonnee te laten openen voor de makers van een tv-serie. In de volgende maanden komen er een hoop ’toeristische reeksen’ op het scherm, verspreid over heel Vlaanderen: van de culinaire comedy Goesting, die zich in Lier afspeelt, over de nieuwe telenovelle David, die Koksijde op de kaart moet zetten, tot het prestigieuze familiedrama De Crooneborghs, dat Kortrijk als decor heeft. Ook Jes, vanaf volgende week op vtm te zien, past in dat rijtje. Jes, een komische dramareeks over een jonge vrouw die na het einde van haar relatie terugvalt op haar vrienden, speelt zich af in Brussel en dat is niet toevallig. De 13-delige reeks – die wordt aangekondigd als ‘de Vlaamse Friends’ – moet niet alleen vtm hipper maken, maar ook onze hoofdstad voorstellen als een plaats waar het aangenaam vertoeven is voor de ’thirtysomethings’ van Vlaanderen. Om die boodschap over te brengen had minister Bert Anciaux, bevoegd voor Brussel, bijna 300.000 euro veil, of 12 procent van het totale budget van Jes.

We kunnen ons voorstellen dat er bij productiehuis Eyeworks een welgemeende ‘yes!’ weerklonk toen Anciaux het licht op groen zette. ‘Eigen fictie is heel duur,’ zegt Peter Bouckaert, ‘en als maker moet je alle mogelijk bronnen aanspreken. Het geld van de Vlaamse gemeenschap was dus heel welkom, maar ik wil toch duidelijk stellen dat we Jes niet gemaakt hebben omdat Anciaux geld heeft gegeven. We hebben de serie eerst voorgesteld aan vtm, daarna hebben we bedrijven gezocht die via de tax shelter wilden investeren en tenslotte zijn we naar de minister gestapt, met de vraag of er interesse was. Dat Jes een positief beeld van Brussel geeft, is dan ook geen wederdienst. Het idee voor de reeks komt van enkele jonge regisseurs die in Brussel wonen en werken en die het zelf beu zijn dat de hoofdstad zo vaak negatief wordt afgeschilderd. Het is een win-winsituatie: Brussel komt er beter uit en wij kunnen ons budget vergroten.’ En dat extra geld komt goed van pas. ‘Eigenlijk zorgt dat ervoor dat we onze series op verplaatsing kunnen gaan’, aldus Bouckaert. ‘Als je met een tv-crew naar de kust moet (Eyeworks is ook de producent van David; nvdr.), dan lopen de kosten voor verplaatsing of logies meteen hoog op. Zonder die hulp – zowel financieel als logistiek – zou elke serie gedraaid worden op de locatie waar de meeste mensen uit de crew wonen. Je krijgt meer variatie.’ ‘In televisie, en zeker in fictie, komt het op elke euro aan’, zegt Eric Wirix van Skyline,dat onder meer Aspe en De Crooneborghs maakt. ‘Zonder extra geld zal iedereen gewoon de studio intrekken om soaps te draaien.’

Maar er zijn natuurlijk ook gevaren verbonden aan het fenomeen. Een stad of regio als tv-decor gebruiken is een vorm van product placement en iedereen weet dat je daar spaarzaam mee om moet springen. Dat alle misdaden in Witse zich in en om Halle afspelen, werkt natuurlijk minder op de zenuwen dan dat iedereen in de serie met hetzelfde merk auto rondrijdt, maar toch moet je oppassen voor overkill. Limburg is de afgelopen jaren bijvoorbeeld wel heel goed bedeeld, beseft ook Sleypen. ‘Ik moet echt op de rem gaan staan. Er worden mij heel wat projecten aangeboden – niet alleen series maar ook realityreeksen en andere programma’s – maar ik wil niet aan overkill doen. Een kunstmatige hype lanceren, daar ben ik niet in geïnteresseerd, het project moet een band hebben met de provincie.’

Door de link met een stad of regio wordt een reeks ook onderdeel van een merk, waardoor ze meer aandacht krijgt en mee profiteert van de acties die door het plaatselijke bestuur op het getouw worden gezet. Maar het risico bestaat dat een serie op den duur beschouwd wordt als verlengstuk van een toeristische campagne in plaats van omgekeerd. Goesting komt bijvoorbeeld ten vroegste dit najaar op het één-scherm, maar de serie kreeg afgelopen november wel al een prominente plaats tijdens de Week van de Smaak in Lier, dat zich als een culinaire stad wil profileren. ‘Dat gevaar bestaat’, zegt Wirix. ‘Als producent moet je dan ook altijd de touwtjes in handen houden. Wanneer een toeristische dienst iets wil organiseren, dan moet dat in samenspraak met jou, en als jij wil dat iets niet plaatsvindt, dan vindt het ook niet plaats.’

De bedragen die steden en regio’s investeren, zijn niet min. Gent legde bij de start van Flikken 250.000 euro – toen nog 10 miljoen frank – op tafel, en bleef in de jaren daarop ook geld geven. Limburg had niet alleen voor Katarakt maar ook voor De Smaak van de Keyser 1 miljoen euro veil (verdeeld over de provincie en de stad Hasselt) en ook de nieuwe serie Dag en Nacht, die zich in Tongeren afspeelt, krijgt ettelijke honderdduizenden euro’s. Is de verleiding – zeker in deze moeilijke tijden – dan toch niet groot om een scenario aan te passen als een bepaalde stad toeschietelijk is? Sara speelde zich bijvoorbeeld af in Antwerpen, maar de Sara-dag vond wel plaats in Gent. Die stad investeerde namelijk in LouisLouise, de opvolger van Sara. ‘De verleiding is er, daar ga ik niet flauw over doen’, zegt Wirix. ‘Maar je mag daar niet aan toegeven, want dan maak je een slechte reeks.’ ‘Je moet altijd uit het scenario vertrekken, anders lever je een draak af’, zegt Bouckaert. ‘Kijk, wij zijn al 5 jaar bezig met De Monstertrilogie, de verfilming van de boeken van Tom Lanoye en een serie die zich volledig in West-Vlaanderen zal afspelen. Weet u hoe vaak wij al met het provinciebestuur samen hebben gezeten? Geen enkele keer. Dat zal pas gebeuren als het scenario op punt staat. Je mag en kan de rollen gewoon niet omdraaien.’

Jes.

Vanaf woensdag 25/3, 21.40 – vtm

Door Stefaan Werbrouck