Verkrachtingsslachtoffer, FBI-agente met een boontje (en lever, en een goed glas Chianti) voor een kannibaal, wanhopige moeder: Jodie Foster pikt er steevast de meest controversiële en taaie rollen uit. In haar nieuwste, ‘The Brave One’, is dat een dolgedraaide vrouw die het recht in eigen handen neemt. ‘De ‘zus van’ spelen interesseert me niet.’

Jodie Foster is geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. Met haar Yale- en Sorbonnediploma’s heeft ze niet alleen meer gemeen met professor Etienne Vermeersch ( looks even daargelaten) dan met Lindsay Lohan en kan ze interviewers moeiteloos intellectueel knock-out meppen. Bovendien staat de dubbele Oscarwinnares erom bekend interviews bruusk te beëindigen als een vraag haar niet bevalt. Drie onderwerpen zijn strikt off limits. Eén: de problematische band met haar moeder Brandy, die tijdens haar jaren als kindsterretje als tirannieke manager fungeerde. Twee: haar vermeende lesbische relatie met Cydney Bernard, de productieassistente die ze leerde kennen op de set van Sommersby. En last but not least: John Hinckley Jr., de knettergekke fan die in 1981 een aanslag pleegde op toenmalig president Ronald Reagan om zo indruk te maken op Foster, die het straathoertje Iris had gespeeld in Martin Scorsese’s Taxi Driver.

Laat het nu net dat laatste onderwerp zijn waaraan Fosters nieuwste film, The Brave One, nog het meest herinnert. In dit existentiële wraakdrama van producent Joel ‘The Matrix’ Silver en regisseur Neil Jordan (bekend van o.m. The Crying Game) kruipt de 44-jarige Hollywoodster in de huid van Erica Bain, de presentatrice van een New Yorkse radioshow. Wanneer haar verloofde om het leven komt tijdens een brutale overval in Central Park, slaan bij haar de stoppen door. Omdat ze anders de straat niet meer op durft, schaft ze zich een pistool aan en algauw ontpopt ze zich tot een wraakengel die de Big Apple (on)veilig maakt. Alleen haar ontluikende vriendschap met politiedetective Sean Mercer (Terrence Howard uit Crash) lijkt nog tussen haar en de totale waanzin te staan.

Hoewel het resultaat niet altijd even bevredigend is – zijn de films van Jordan dat ooit? – overstijgt The Brave One alvast probleemloos het niveau van simplistische vigilante flicks als Death Wish (met Charles Bronson) en Walking Tall. ‘De eerste versie van het script had evenveel diepgang als een Jan Klaassenpel’, zegt Foster onomwonden. ‘Maar het basisgegeven bleef door mijn hoofd spoken. Natuurlijk gaat het om een wraakhistorie, maar wat is daar mis mee? Dergelijke verhalen zijn even oud als de mens zelf. Kijk maar naar de klassieke Griekse tragedies. En ook sommige van de beste films, toneelstukken en boeken uit de 20e eeuw gaan over dat thema. Wraak is dan ook een van de meest primaire menselijke gevoelens.’

Kampt u zelf dikwijls met vergeldingsdrang?

Jodie Foster: Eigenlijk niet. Driftbuien zijn me vreemd. Ik krop wel eens iets op en dan ben ik eventjes gemeen tegen mezelf, maar daar houdt het op. Ironisch genoeg kan je hetzelfde zeggen over Erica. Ze gaat niet door het leven met de stiekeme drang om iedereen een muilpeer te geven. Haar houding verandert echter drastisch wanneer ze dat pistool koopt. Plots neemt ze weer deel aan de wereld. Ze staat niet langer aan de zijlijn.

Dat klinkt enthousiast.

Foster: Ik verloor mezelf helemaal in die rol. Ik weet dat dat klinkt als typische promopraat, maar toch was het zo. Hoewel het om een kierewiet personage ging – dat volgens mij ook al voor de overval een bezoekje aan de psycholoog had kunnen gebruiken – herkende ik toch elementen van mezelf in haar. Dat verbaasde en geneerde me.

Waarom vond u dat beschamend?

Foster: In het echte leven probeer ik mijn kleine kantjes verborgen te houden. Het gebeurt niet vaak dat je een personage tegenkomt dat deze net blootlegt. Je mag dan nog een ongelooflijk humaan, constructief, mooi, authentiek wezen zijn, toch heb je soms monsterachtige gedachten. Bijvoorbeeld: als een kerel me de pas afsnijdt in het verkeer, heb ik zin om die klootzak een oplawaai te verkopen.

Wees gerust: u bent niet de enige.

Foster: Dat besef ik, maar traditioneel gedragen vrouwen zich niet zoals Erica. Zij incasseren de klappen, ze delen ze niet uit. De kans is groot dat ze hun frustraties uitwerken op hun kinderen of op zichzelf, maar verder dan dat gaan ze normaal niet. En toch had die rol iets enorm bevredigends. Ik ben er dan ook van overtuigd dat vrouwen de film tegelijk bevreemdend én bevrijdend zullen vinden.

Klinkt allemaal heel mooi, maar zit er onder dat feministische vernislaagje geen reactionaire ‘oog om oog, tand om tand’-boodschap?

Foster: Die vraag achtervolgt me al heel mijn carrière. Ze werd me gesteld ten tijde van Taxi Driver, The Accused en The Silence of the Lambs. Da’s de prijs die je betaalt wanneer je voor moreel ambigue en op meerdere manieren interpreteerbare films kiest. Moet ik dan meespelen in prenten met tekstballonnen boven de hoofden van de personages? I don’t think so.

Op meerdere manieren interpreteerbaar: dat betekent dat de kans bestaat dat het publiek zal juichen als Erica haar pistool trekt.

Foster: Het is een gesofistikeerde film in een ongesofistikeerd genre. Daarin lag net de uitdaging. Ik wil me alleen nog maar bezighouden met projecten waarin een intellectueel discours wordt gevoerd. Films waarover je niet kan napraten, daar heb je toch niks aan?

Het is opmerkelijk hoeveel Amerikaanse films er momenteel kritiek spuien op de toestand in ’the land of milk and honey’.

Foster: Over politiek praten staat niet in mijn jobomschrijving, maar ik durf wel zeggen dat The Brave One een sociale commentaar is op het leven in post-9/11-New York. Times Square lijkt wel Disneyland, appartementen kosten miljoenen dollars en op elke hoek van de straat staat een flik. Het is de veiligste wereldstad op aarde. En toch is er een onderstroom van angst. Dat gevoel vreet aan je, tot het verandert in razernij. De Amerikaanse psyche is en blijft een vreemd beestje. Wij lossen onze problemen op met wapens. Het kost blijkbaar minder energie om een pistool te trekken dan een pen in de hand te nemen. Dat zorgt voor ontzettend gevaarlijke situaties, want de mens is niet ontworpen om zijn emoties te allen tijde onder controle te houden.

Zou u deze film 10 jaar geleden hebben gemaakt?

Foster: Goeie vraag. Moraal en ethiek interesseren me al altijd. De laatste jaren merk ik dat ik steeds minder in zwart-wit denk, de grijze zone in gewetenskwesties boeit me steeds meer. Termen als ‘de goeie’ en ‘de slechte’ hebben een enorm kinderachtige bijklank gekregen. Dat zie je ook aan de films die ik dezer dagen kies.

Het valt vooral op dat u steeds opnieuw getraumatiseerde personages speelt.

Foster: Daar heb ik verschillende, compleet oninteressante redenen voor waar ik jou vooral niet mee wil vervelen.

Tijd zat, hoor.

Foster: Waarschijnlijk is er van alles misgelopen tijdens mijn jeugd en ben ik nu completely screwed up(giechelt).

En ervaart u films maken als een heilzame therapie?

Foster: Nu moet je ook niet overdrijven. Het is niet alsof ik begin te kakelen als een kip wanneer niemand kijkt. Volgens mij verwerkt elke artiest zijn onderbewuste driften en angsten in zijn werk. Ik zal dus wel sterke vrouwen spelen omdat ik een immense schrik heb om zwak te zijn in het echte leven. Vandaar dat het me geen barst interesseert om de ‘zus van’ te spelen.

Zo’n frêle indruk maakt u anders niet.

Foster: Ik ben zeker geen watje, maar ik zou soms iets moediger moeten zijn.

‘The Brave One’, zoals Erica?

Foster: Vreemde titel, niet? Ik begrijp ‘m eigenlijk nog steeds niet. We hebben daar dagenlang over gediscussieerd en uiteindelijk heb ik me erbij neergelegd. Geef mij toch maar de Duitse en Franse titels: Die Fremde in Dir en A vif.

Veel van uw collega’s zouden de buitenlandse titels van hun films niet kennen, laat staan ze perfect uitspreken. Werken al die bimbo’s en himbo’s in Tinseltown u nooit op de zenuwen?

Foster: Wil je echt dat ik problemen krijg? (lacht) Laat ik het zo stellen: toen ik opgroeide, keek ik alleen maar naar Europese films. De Italiaanse klassiekers, de Duitse meesterwerken, ik zag ze allemaal. Mijn absolute favorieten blijven de Franse nouvelle-vaguefilms. Ik was nog een uk toen ik Frans leerde en mijn moeder maakte er – hoewel ze de taal niet beheerste – een punt van om me naar elke Franse film mee te nemen die in Los Angeles draaide. Misschien hebben die Europese invloeden gezorgd dat ik zo kritisch ben voor mijn collega’s en mijn land.

Hoe staat het met uw plannen om het levensverhaal van Leni Riefenstahl te verfilmen?

Foster: We zijn nog steeds bezig met de voorbereidingen. Het project is me zo dierbaar dat ik pas begin te filmen wanneer alles honderd procent juist zit.

Waarom bent u zo gepassioneerd door dat onderwerp?

Foster: Het verhaal van Riefenstahl leest als een indrukwekkende moraliteit over artistieke verantwoordelijkheid. Vanuit een legaal standpunt kan Riefenstahl niets verweten worden. Ze werd nooit lid van de NSDAP en papte ook niet aan met de naziofficieren. Maar tegelijk bewees ze Hitler een ongelooflijke dienst met haar films Triumph des Willens en Olympia. Beter propagandamateriaal bestaat er niet.

Gaat u die film zelf regisseren?

Foster: Dat laat ik liever aan een capabeler iemand over (lacht). Ik denk niet dat ik als regisseur matuur genoeg ben om zo’n heikel onderwerp aan te pakken.

Hoe komt het dat u na ‘Little Man Tate’ en ‘Home for the Holidays’ nog niet opnieuw hebt plaatsgenomen in de regisseursstoel?

Foster: Mijn plannen vallen telkens in het water! (lacht) Vorig jaar kreeg ik te elfder ure te horen dat men geen geldschieters vond voor mijn nieuwste project Sugarland. Ongelooflijk spijtig, want ik keek er enorm naar uit om mijn Taxi Driver-collega Robert De Niro te regisseren.

Over ‘Taxi Driver’ gesproken: deed de pijnlijke nasleep van die film u geen twee keer nadenken over een rol in een makkelijk verkeerd interpreteerbare prent als ‘The Brave One’?

Foster:(glimlacht) Omdat je het zo mooi formuleert, zal ik antwoorden. Ik ben ervan overtuigd dat ik met mijn films levens kan veranderen. Ik ga mijn roeping als actrice dan ook niet de rest van mijn leven in vraag stellen door die ene negatieve ervaring. Ik speel geen gitaar, ik schilder niet, ik acteer. Dat is wat ik doe, en dat laat ik me door niemand afpakken!

We kijken wel uit.

Door Steven Tuffin

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content