Stefaan Werbrouck
Stefaan Werbrouck Ex-hoofdredacteur van Knack Focus en tv-freak

Elke dinsdag, 20.40 – Canvas

Over enkele dagen wordt Gent-Wevelgem gereden, een voorjaarsklassieker waarin de beklimming van de Kemmelberg steevast voor het nodige spektakel zorgt. Zondag zullen we echter niet alleen oog hebben voor de esbattementen tussen de wielrenners, maar ook denken aan de overblijfselen van een andere oorlog die daar onder de steile weggetjes verborgen zitten. En dat hebben we te danken aan de uitstekende eerste aflevering van Publiek Geheim, een nieuwe docueeks op Canvas.

In Publiek Geheim trekt Sven Speybrouck acht weken lang naar bijzondere plekken in België, waarvan de modale inwoner nauwelijks weet dat ze bestaan, maar waaraan een interessant verhaal verbonden is. In de eerste aflevering stond dus de Kemmelberg centraal en dan vooral het militaire domein dat ervoor zorgt dat een groot deel van het bos niet toegankelijk is voor wandelaars en fietsers. Over die plaats doen bij de inwoners van Kemmel en omstreken al decennialang de wildste geruchten de ronde. Sommige mensen uit de buurt waren er zelfs van overtuigd dat er kernwapens in de heuvel verborgen lagen.

De waarheid was iets minder spectaculair, maar sprak toch tot de verbeelding: in de Kemmelberg zat namelijk een grote bunker uit de late jaren 50 en diende als commandocentrum voor het Belgische leger in geval van een aanval door de Russen. Als de communisten hadden besloten om West-Europa onder de voet te lopen, zouden onze generaals zich onder de Kemmelberg hebben teruggetrokken om van daaruit bevelen te geven aan onze soldaten te velde en de verdediging van het vrije Westen te organiseren. Al klinkt dat wel sensationeler dan het eigenlijk was, zo kwam Speybrouck te weten. Uit gesprekken met historici en militairen bleek immers dat de mensen in de bunker zich vooral hadden moeten bezighouden met de bevoorrading van de troepen, terwijl alle strategische beslissingen elders genomen werden.

Toen de Berlijnse muur viel, trokken de inwoners spoorslags weg uit de bunker, waardoor alles er nog net bijligt als twintig jaar geleden. Het lijkt alsof iedereen in paniek is weggevlucht na een échte nucleaire aanval. Dat zorgde voor een erg bevreemdende sfeer, als was je een tijdcapsule binnengestapt die je terugbracht naar een periode die je je nu nauwelijks nog kunt voorstellen. Het meest indrukwekkende deelvan de documentaire kwam er echter pas toen Speybrouck weer aan de oppervlakte kwam en naar de vroegere DDR reed, om er in Kossa naar een bunker van de voormalige vijand te gaan.

Het begin van zijn bezoekje daar leek een zwartgallige grap, toen hij om binnen te komen de ene stalen deur na de andere moest openmaken – zes in totaal. Maar eenmaal voorbij de beveiliging kwam hij terecht in wat misschien wel een van de meest terneerdrukkende omgevingen uit Europa is: een ondergrondse gevangenis van beton en gewapend staal. Daar ging Speybrouck spreken met een voormalig DDR-soldaat, voor wie de bunker achttien jaar lang zijn werkomgeving was geweest en die er had gezeten in de wetenschap dat als het ooit menens zou worden, hij zijn familie bovengronds hoogstwaarschijnlijk nooit meer zou terugzien. Het was een bijzonder sterk staaltje televisie, waarbij de geschiedenis echt tastbaar werd gemaakt en de absurditeit van een oorlog, zelfs een koude, nog eens in de verf werd gezet.

KNACKFOCUS .BELees nog meer recensies en bedenkingen in de blog Testbeeld op

Stefaan Werbrouck

Alles in de bunker ligt er nog bij als twintig jaar geleden, alsof iedereen in paniek is weggevlucht na een échte nucleaire aanval.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content