Stefaan Werbrouck
Stefaan Werbrouck Ex-hoofdredacteur van Knack Focus en tv-freak

Dinsdag 23/3, 20.40 – CanvasEr zijn plaatsen in België die heel vaak in het nieuws komen – er schiet ons nu een bepaald drieletterwoord te binnen – en er zijn er waarvan de meeste inwoners van het land nog nooit gehoord hebben. De nieuwe documentairereeks Publiek geheim gaat over die tweede categorie en vertelt acht afleveringen lang het verhaal achter enkele onbekende, maar uiterst boeiende plekken langs Vlaamse en Waalse wegen. In de eerste aflevering trekt presentator Sven Speybrouck bijvoorbeeld naar een oude bunker onder de Kemmelberg, waar tijdens de Koude Oorlog een commandocentrum van het Belgische leger was, en later gaat hij nog naar de vroegere SS-school in Kwatrecht, de grenspalen van het ministaatje Neutraal Moresnet nabij Kelmis en het kanaal van Bernistap in de buurt van Houffalize.

‘Publiek Geheim’ doet me een beetje denken aan je alfabetrubriek in ‘De Laatste Show’, waarin je ook een fascinatie voor verborgen geschiedenissen aan de dag legde.

Sven Speybrouck: Ja, dat is wellicht ook de reden waarom ze mij gevraagd hebben om deze reeks te presenteren. Op mijn voorhoofd staat nu eenmaal het woord ‘nieuwsgierig’ geschreven. (Lacht)

Heb je ook meegeholpen bij de selectie van de onderwerpen?

Speybrouck: Toen ze mij vroegen, was de keuze al gebeurd, maar voor de tweede reeks ben ik er wel van bij het begin bij betrokken geweest. Ja, er komt een tweede seizoen: we beginnen deze week zelfs al aan de opnames. Ik vind dat eerlijk gezegd een ontroerende blijk van vertrouwen vanwege de VRT, zeker in deze tijden waarin kijkcijfers het allerbelangrijkste lijken.

Van hoeveel van de plaatsen had je, als nieuwsgierige mens, voordien al gehoord?

Speybrouck: Ze waren allemaal nieuw voor mij, behalve één: de meerpaal in Antwerpen waar de boten van de Red Star Line vertrokken richting Amerika. Maar dat verhaal was dan weer verrassend omdat we ook zelf naar de VS zijn gegaan op zoek naar nazaten van de emigranten van toen. Er zijn daar nog altijd enkele gemeenschappen van Vlamingen met hun eigen katholieke kerkje en hun eigen parochiezaaltje. Daar hangen foto’s van Poeske Scherens en worden Vlaamse volksspelen beoefend waarvan ze denken dat wij ze hier ook hele dagen spelen. (Lacht) Zoals rollebolle (uitgesproken als ‘rolliebollie’; nvdr.), de plaatselijke variant van rollebollen, of ‘bien’, een kaartspel waarvan de naam afgeleid is van de West-Vlaamse uitspraak van ‘bieden’.

En wat was voor jou het verrassendste ‘publiek geheim’?

Speybrouck: De SS-school in Kwatrecht. Enerzijds omdat dat vandaag een heel gewone school is, en de leerlingen er geen idee van hebben wat er vroeger gebeurd is. Anderzijds omdat er nog getuigen in leven zijn, oud-studenten van toen. En wat zo fascinerend was, is dat die vandaag nog altijd vol lof over die school spreken. Ze zijn toen echt gehersenspoeld en dat is blijkbaar zo grondig gebeurd dat ze er nog steeds de sporen van dragen. Dat vond ik straf: blijkbaar kun je kinderen op een zodanige manier brainwashen dat ze je er op het einde van hun leven nog dankbaar voor zijn ook.

Zijn de plekken toegankelijk voor het publiek? Kun je als burger bijvoorbeeld in de bunker uit de Koude Oorlog?

Speybrouck: Nu wel. Toen we er draaiden, waren ze net bezig om hem in orde te maken, en vandaag kun je die gaan bekijken. Dat bezoekje was ook heel speciaal, vooral omdat ik zelf een kind van de Koude Oorlog ben. Sinds de val van de Berlijnse Muur lijkt het wel alsof die hele periode nooit echt plaatsgevonden heeft, maar als je die bunker ziet, besef je dat het toch menens geweest moet zijn. Hoewel, die bunker is een typisch Belgisch verhaal. Hij is gebouwd bij het begin van de Koude Oorlog, maar daarna wegens geldgebrek nooit gemoderniseerd. Daardoor is hij bijvoorbeeld niet bestand tegen een nucleaire, chemische of bacteriologische aanval: de ventilatiepijpen komen uit in het Kemmelbos en het enige wat de vijand moest doen, was daar een bus antrax in kappen. (Lacht) We zijn echter ook naar de voormalige DDR gegaan om daar een bunker te bezoeken, en dat was iets helemaal anders. Die is tot op het allerlaatste moment in orde gehouden en de bewoners waren ook echt gedrild en opgeleid met de gedachte dat ‘het’ elk moment kon gebeuren. Als je daar staat, denk je: We zijn toch aan iets ontsnapt.

Stefaan Werbrouck

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content