Mick en Roeg De omstreden culthit van Nicolas Roeg waarmee Mick Jagger zijn filmentree maakte, is eindelijk uit op dvd.

Films: *** Extra’s: * (Warner)

Film. ‘You don’t have to be a drug addict, pederast, sado-masochist or nitwit to enjoy it, but being one or more of these things would help.’ De Amerikaanse recensent John Simon was lang niet de enige die door Performance van zijn melk gebracht werd. Hoezeer de sixtiestics (coregisseur Nicolas Roeg, die ook de camera bediende, kan van de zoomlens niet afblijven) nu ook gedateerd aandoen, dit blijft een van de meest subversieve en experimentele films die in deze periode door een grote studio (Warner) werden geproduceerd. Meest spraakmakend was de orgiastische combinatie van geweld, seks en drugs, maar ook de caleidoscopische beeldvoering en de labyrintische verhaalconstructie droegen aardig bij tot de cultstatus.

Het verhaaltje dat onder die visuele hocuspocus verborgen ligt, is nochtans bedrieglijk simpel. Een Londense gangster (James Fox) slaat na de brutale moord op een collega op de vlucht voor een misdaadsyndicaat. Hij denkt de ideale schuilplaats gevonden te hebben in de kelder in een pand in Notting Hill, maar wordt er helemaal meegezogen in het psychedelische wereldje van zijn huisbaas, een uitgebluste popster (Mick Jagger in zijn hogelijk androgyn filmdebuut) die met twee groupies (Anita Pallenberg en de jongensachtige Michele Breton) een ménàge à trois vormt in wat meer en meer op een oosterse bazaar lijkt. Er volgt een spel van aantrekken en afstoten (de seksscènes schijnen echt te zijn) waarbij de gangster geleidelijk ook een radicale psychische en fysieke transformatie ondergaat.

Roeg en zijn mederegisseur Donald Cammell strooien gul met chique artistieke citaten (van de doolhoven van Borges tot de overlappende identiteiten in Bergmans Persona) en bedienen zich van het hele arsenaal technische gimmicks om de grenzen tussen realiteit en fantasie op te blazen: driftig heen en weer snijden tussen tegengestelde acties, verstoorde continuïteit, subliminale cuts, vervormende fish-eyelenzen, door drugs verwekte hallucinatorische effecten.

Performance werd al voltooid in 1967, maar bleef meer dan drie jaar op de plank liggen omdat de studio er geen raad mee wist. Toen deze film maudit dan toch in de bioscoop kwam bleek deze half satanische fabel die zijn macaber licht liet schijnen op de zwarte keerzijde van de vrijheidsexplosie uit het hippietijdperk, ook heel profetisch te zijn. Performance mag dan nog allerlei werelden, concepten en begrippen met elkaar laten botsen (kunst en misdaad, onderwereld en undergroundcultuur, realiteit en performance, rede en waanzin, emotionele repressie en bewustzijnsverruiming), uiteindelijk wordt elke confrontatie beslecht met een overwinning van big business.

Niets profetischer trouwens dan de opmerking van James Fox tegen Mick Jagger: ‘You’ll look funny when you’re forty.’

Extra’s. De informatieve docu Influence and Controversy loodst je in ijltempo door het moeizame ontstaans-, productie- en releaseproces, maar de getuigenissen van twee sleutelfiguren – Nic Roeg en Mick Jagger – ontbreken.

Patrick Duynslaegher