De naakte Leigh – De films van Mike Leigh komen tot stand via uitputtende improvisaties. Voor het eerst gunt de cineast ons een dieper inzicht in die unieke manier van werken.

Edited by Amy Raphael, Faber and Faber, 438 blz., euro 25

De fameuze Faber & Faberreeks over filmmakers is opgebouwd rond een simpele formule: stevige interviews waarin chronologisch het oeuvre van de regisseur tegen het licht gehouden wordt. Leigh is nooit de darling van de pers geweest omdat hij de reputatie heeft dat hij kittelorig kan zijn en niet graag over zijn werk spreekt. In dit boek, dat tot stand kwam na een interviewsessie van negen dagen met de door Leigh zelf geselecteerde The Observer-journaliste Amy Raphael, leer je een andere Leigh kennen: een die honderduit vertelt. Het bevat dan ook een schat aan informatie voor wie geïnteresseerd is in zijn films en zijn unieke collectieve werkmethode. Ook al geeft hij ook hier de sleutel niet prijs van zijn ‘ trade secret’ – hoe zijn filmpersonages zonder script opgebouwd worden na weken van intensieve en emotioneel uitputtende improvisatieoefeningen – je krijgt er mondjesmaat wel een beter inzicht in.

Het boek begint prachtig met de eerste filmische herinnering (‘ My grandpa’s funeral when I was twelve’) van de door het theater van Pinter en Beckett gevormde Leigh en zijn jeugd in een Joodse familie in het saaie provinciale Salford bij Manchester. Daarna wordt het doorbijten omdat de eerste helft van het boek gewijd is aan de Play for Today-films die hij in de jaren 70 en 80 voor de BBC draaide. Het kan dus geen kwaad je middels een dvd-bad onder te dompelen in Leighs werk voor je aan dit boek begint. Maar uiteraard zijn deze films bepalend geweest voor zijn latere bekroonde bioscoopparels als Naked en Vera Drake. En het is sowieso interessant om te lezen hoe Leigh, een no-nonsensekerel met veel zin voor ironie, geëvolueerd is en hoe hij terugblikt op die periode. Naarmate het boek actueler wordt, dist de regisseur ook meer anekdotes op. Bijvoorbeeld over hoe men hem Meryl Streep probeerde aante praten terwijl Leigh alleen metonbekende acteurs wil werken.

De kunst van het vraaggesprek zul je niet leren uit Mike Leigh on Mike Leigh (of eender welk ander boek van de reeks), maar door de degelijke aanpak is het resultaat nooit minder dan interessant.

Luc Joris