Bezeten tienermeisjes, vuile flikken, hedonistische homo’s: om controverse zat William Friedkin nog nooit verlegen. Zijn meest aangebrande titels op een rij.

The French Connection 1971

De moeder aller politiefilms blijft een van de beste en invloedrijkste. Vanwege de gedurfde vérité-stijl, waarbij Friedkin er zelfs niet voor terugdeinsde om de legendarische autoachtervolging onder de New Yorkse metrolijn gedeeltelijk tussen het echte verkeer en dus zonder toestemming te filmen. Maar ook vanwege zijn onorthodoxe, weinig voorbeeldige held. Zo zie je de hardgekookte narcoticaflik Popeye Doyle (Gene Hackman) aan de lopende band criminelen vernederen en afranselen en desnoods verkleed als Kerstman achternazitten. Eat your heart out, Dirty Harry.

The Exorcist 1973

Banvloeken in meerdere landen, massahysterie in bioscoopzalen, subliminale boodschappen, bizarre sterfgevallen en ongelukken bij cast en crew. Geen wonder dat de akeligste reli- shocker aller tijden – naar de huiverroman van William Peter Blatty – meteen de status van controversiële occultklassieker verwierf, met kindsterretje Linda Blair als de bezeten helleveeg die groen slijm braakt en meer gore praat uitslaat dan de gemiddelde gangsta-rapper. Het commentaar van Amerika’s bekendste evangelist, Billy Graham: ‘De duivel zit waarlijk in de pellicule van deze film.’

Sorcerer 1977

Friedkin noemde zijn remake van Clouzots vrachtrijdersthriller Le salaire de la peur (1953) ooit zijn favoriete film, ook al kreeg hij het aan de stok met zijn cameraman, zag hij zijn set in de Dominicaanse jungle weggespoeld worden door een tropische storm, ging de film zwaar over zijn budget en diende hij Steve McQueen in extremis te vervangen door Roy Scheider, ‘weliswaar een goeie tweederangsacteur, maar zeker geen ster’. Een peperdure en onterecht gekelderde flop die Friedkin voorgoed stigmatiseerde als onrendabel.

Cruising 1980

Een feelbadthriller van een subversieve misantroop. Dat was de algemene teneur van de reacties op deze flikkenfilm uit het pre-aidstijdperk, al staat hij ondertussen te boek als een miskende cultklassieker. Komt ervan als je een in leer en latex gehulde Al Pacino de darkrooms van de New Yorkse SM-homoscène in jaagt als de undercoveragent die er naar een homokiller speurt. En dat in tijden van geïnstitutionaliseerde homofobie in Hollywood. Indertijd verknipt, verketterd en gecensureerd; vorig jaar heruitgebracht in originele versie in de Amerikaanse bioscoop en op import-dvd.

To Live and Die in LA 1985

Met Bill Petersen als keiharde speurder en Willem Dafoe als diabolische valsemunter legt Friedkin het materialisme en de corruptie van het Reagantijdperk bloot in deze gestileerde misdaadthriller waarin hij zelfs The French Connection naar de kroon tracht te steken. In de sublieme auto-achtervolging in tegengestelde richting op de freeways van Los Angeles bijvoorbeeld. In het aantal fucks dat je om de oren vliegt. Én in de perverse gezagsdragers die ten tonele worden gevoerd, met een smerige climax waartoe zelfs Popeye Doyle zich nooit zou hebben verlaagd. ‘De Californische versie van Miami Vice‘, aldus Michael Mann, die zijn rechtszaak wegens plagiaat evenwel verloor.

(D.M.)