De wedergeboorte van deze zongebruinde romcomprins als Oscarwinnende rasacteur was zo spectaculair dat er een woord voor is bedacht: de McConaissance. Sindsdien heeft Matthew McConaughey de rollen voor het uitkiezen. Zo speelt hij nu in het Civil War-drama Free State of Jones ene Newton Knight. ‘Een badass! Iemand die voor zijn vrijheid vecht met een bijbel in de ene en een shotgun in de andere hand.’
‘Do you jerk off? How many times a week? I, myself, I jerk off at least twice a day. You gotta feed the geese to keep the blood flowing!‘
Zes minuten. Meer schermtijd had Matthew McConaughey niet nodig om de show te stelen in The Wolf of Wall Street (2013). De meestbesproken scène uit Scorsese’s beursmakelaarssatire is niet die waarin tijdens een kantoorfeestje met dwergen gegooid wordt, en evenmin die waarin Leonardo DiCaprio op een mix van slaappillen en cocaïne in zijn witte Lamborghini kruipt. Nee, de meestbesproken scène uit The Wolf of Wall Street is die waarin McConaughey zichzelf neuriënd op de borst klopt terwijl hij Leo’s beginnende belegger Jordan Belfort de goede raad geeft zich minstens tweemaal daags eens goed af te trekken. Niet voor het plezier, maar omdat je het anders niet volhoudt op Wall Street.
McConaughey heeft tegenwoordig redenen genoeg voor enige ongegeneerde borstklopperij. Vandaag is hij baas in Hollywood. En wanneer je ziet hoe zelfs in het prestigieuze Four Seasons Hotel van Beverly Hills, waar we rendez-vous met hem hebben, alle hoofden zijn kant opdraaien vraag je je af waarom hij dat niet altijd al is geweest. De man heeft zo veel uitstraling dat je elk moment een onderzoeker verwacht die met geigerteller in de hand komt meten of al die radiatie niet schadelijk is voor zijn omgeving. Dat is ze niet. Integendeel, je hebt pas een halfuur na je gesprek door dat de glimlach op je smoel daar niet toevallig zit: wat McConaughey doet, is niet echt flirten maar het komt aardig in de buurt.
Toegegeven, we spreken de man, die zijn blauwe maatpak draagt alsof dat toevallig het eerste was wat hij die ochtend in zijn kast heeft gevonden natuurlijk omdat hij een film te verkopen heeft. In Gary Ross’ Free State of Jones speelt hij Newton Knight, een arme boer uit Mississippi die tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog genoeg krijgt van het vechten en naar huis terugkeert om daar een vrijstaat uit te roepen waar blanken en zwarten vredig samenleven. Of zoals McConaughey het zelf graag omschrijft: ‘Newt is een echte badass! Iemand die voor zijn vrijheid vecht met een bijbel in de ene en een shotgun in de andere hand.’
McConaughey is enthousiast en haalt met die innemende smile van hem herinneringen op aan de productie. Maar wat vooral blijkt uit de verhalen van hoe regisseur Gary Ross (die eerder de eerste Hunger Games draaide) en hij samen het script zaten te bespreken op de veranda van McConaugheys huis in Austin, Texas is de nieuwe positie van de acteur. McConaughey doet geen audities meer voor films. Films doen auditie bij hem. ‘Wat ik heel belangrijk vind, ‘ vertelt de inmiddels 46-jarige hunk, ‘is dat de regisseur en ik in dezelfde film zitten en zo veel mogelijk hetzelfde verhaal vertellen. Dat we niet per se hetzelfde instrument spelen maar dat we toch minstens in dezelfde band zitten en hetzelfde album maken.’
En omdat je daar nooit helemaal zeker van kunt zijn, heeft McConaughey zo zijn trucjes om te weten te komen of dat wel het geval is. ‘Na een scène waar we al negen takes van hadden opgenomen, zei ik tegen Gary dat hij moest opschrijven welke hij de beste vond. Ik deed hetzelfde en toen we daarna onze papiertjes naast elkaar legden, bleken we dezelfde takes te hebben gekozen.’ De vraag is natuurlijk wat er gebeurd zou zijn als ze niet hetzelfde dachten over wat nu de beste opname was. McConaughey is bescheiden genoeg om het tegendeel te beweren maar waarschijnlijk had hij, de man met de meeste star power, dan aan het langste eind getrokken. Eén ding is alvast duidelijk: hij voelt zich comfortabel in zijn positie van leading man. En waarom ook niet? Sinds Jean-Marc Vallées hiv-drama Dallas Buyers Club (2013) mag hij voor de rest van zijn leven de woorden ‘Academy’, ‘Award’ en ‘Winner’ voor zijn naam schrijven. Dichter bij een adellijke titel kun je in Hollywood niet komen.
McConaughey is in Tinseltown nochtans niet altijd royalty geweest. Enkele jaren geleden was het nog ondenkbaar dat deze gouden jongen ooit een gouden beeldje op zijn schouw zou mogen zetten. Zijn plaats was toen in de onderste regionen van de grote Hollywoodproducties. De plek waar Kate Hudson, Jennifer Lopez en Sarah Jessica Parker wanhopig het vuur van de romantische komedie bleven stoken in de hoop dat het ook hen ooit nog eens een serieuze rol zou opleveren. In die films – The Wedding Planner (2001), How to Lose a Guy in 10 Days (2003), Failure to Launch (2006), Fool’s Gold (2008) en Ghosts of Girlfriends Past (2009) – hoefde de hartenbreker zijn hemd maar uit te trekken om wereldwijd de kassa’s net dat tikkeltje harder te doen rinkelen. Maar veel cultureel kapitaal wist hij er niet mee op te bouwen.
‘Ja, iedereen lacht graag met die films. De critici lachen ermee en veel acteurs ook. Ergens begrijp ik het wel, maar dat slag films is niet zo makkelijk om te maken’, aldus McConaughey. ‘Je moet heel hard werken om ze er zo makkelijk te doen uitzien.’ Het zal wel, maar zijn romcoms waren in die dagen niet de enige McConaughey-vehikels die niet op veel enthousiaste kritiek konden rekenen. Reign of Fire (2002), Sahara (2005), Two for the Money (2005) en We Are Marshall (2006) kun je even rustig in de middeleeuwen van McConaugheys carrière situeren. Zowat zijn enige film waar niemand destijds mee gelachen heeft, was de komedie Tiptoes (2003). Dat komt omdat slechts twee mensen de film hebben gezien, die daar nog steeds voor in behandeling zijn. Naar verluidt zijn ze nu, meer dan tien jaar later, nog steeds not amused.
Iemand die altijd in McConaughey is blijven geloven – een bijzonder klein clubje destijds – is regisseur Richard Linklater, de maker van Boyhood, de Before-trilogie en ander fraais. Hij gaf de Texaan in 1993 in Dazed and Confused zijn eerste serieuze rol en toen ‘zijn’ Matthew in 2014 door het weekblad Time tot de honderd invloedrijkste mensen ter wereld werd gerekend, schreef de regisseur dat McConaughey altijd diegene is die de hele productie naar een ander niveau tilt. Linklater was dus niet bepaald verrast door de 180 gradenbocht in McConaugheys carrière. ‘Zo’n star quality moest vroeg of laat wel komen bovendrijven’, aldus Linklater.
MCCONAUGHEY WAS daar zelf helemaal niet zo zeker van, want op het moment dat hij aan zijn vrouw (én aan zijn bankier) vroeg of het oké was om een tijdje geen miljoenen schuivende romcoms meer te doen wist hij niet wat er voor hem nog in de pijplijn zat. Nu kan hij op vragen over de omslag in zijn carrière wel gespeeld onschuldig ‘McConaissance? Geen idee wat het betekent, maar het klinkt goed!’ antwoorden, maar toen was het enigszins bang afwachten of de scripts wel zouden blijven komen als hij op alles nee bleef zeggen. ‘Maar op de één of andere manier maakte anderhalf jaar nee zeggen mij plots het beste nieuwe idee in Hollywood’, lacht hij nu.
Want daarna kwamen er plots meer rollen dan de man aankon. Eerst was er The Lincoln Lawyer (2011), een kleine maar degelijke advocatenthriller waarmee de voormalige halfnaaktloper de eerste barst in zijn pretty boy-imago sloeg. Daarop toonde hij zijn komische talent voor over-the-toprollen in Bernie (2011) – opnieuw met Linklater – en sprong hij definitief uit zijn posterjongensvel door in Killer Joe (2011) een psychopathische politieman met pedofiele trekjes en in The Paperboy (2012) een nooit uit de kast gekomen reporter met zelfmoordneigingen te spelen. ‘Ik probeerde die rollen te spreiden, maar ze volgden gewoon allemaal kort op elkaar’, vertelde McConaughey aan de LA Times. ‘Ik zei tegen mijn vrouw (het Braziliaanse model Camila Alves, met wie hij sinds 2006 is getrouwd en drie kinderen heeft, nvdr.) dat ik tussendoor meer reset time nodig had, maar zij daagde me uit om ze gewoon allemaal te doen. Dat heb ik dan maar gedaan.’
DE ECHTE MEESTERWERKEN uit de McConaissance moesten toen zelfs nog komen. Indiefavoriet Mud (2012), waarin hij bewijst dat hij ook met meer ingetogen materiaal aan de slag kan, en Magic Mike (2012), waarin hij als stripclubeigenaar en exotische danser de draak steekt met zijn eigen tandpastasmile en dat wasbord op de plaats waar normale mensen een buik hebben. In de reacties op Magic Mike werd de aardverschuivende impact van de McConaissance duidelijker dan ooit. De mensen die hem verguisden toen hij de romcoms nog aan elkaar reeg, riepen plots dat hij nu éíndelijk een Oscar verdiende. Die kreeg hij nog niet, maar lang hoefde hij niet meer te wachten: voor Dallas Buyers Club ruilde hij zijn godenlichaam in voor een 22 kilo lichter exemplaar, en in Hollywood krijg je voor elke kilo die je voor een rol kwijtspeelt een award in de plaats.
Dat McConaughey sindsdien untouchable is, bewees hij niet alleen door in The Wolf of Wall Street rustig borstkloppend aan DiCaprio te tonen hoe je Oscars wint, maar vooral ook door op de piek van zijn eenmansrenaissance met Christopher Nolans Interstellar (2014) en HBO’s True Detective (2014) doodleuk de blockbuster van het jaar af te wisselen met de televisiereeks van datzelfde jaar.
Recenter had hij de pech met The Sea of Trees (2015) in Gus Van Sants eerste écht slechte film te zitten, maar zelfs dat lijkt zijn carrière niet te schaden. ‘Iedereen heeft het recht een film slecht te vinden,’ beweert McConaughey, ‘maar ik vond hem goed.’ Makkelijk gezegd voor hem, natuurlijk: de meeste critici noemden McConaugheys vertolking het enige lichtpunt in de tranerige bomenzee. Nu zijn carrière-gps hem de weg naar serieus supersterrendom heeft gewezen, is de kans klein dat hij nog snel zal verdwalen. Met zijn rol als tegendraadse patriot en badass in Free State of Jones, een nieuwe fysieke transformatie (dit keer in een kalende dikzak) in het nog te verschijnen goudzoekersdrama Gold en een eerste echte slechterik in de toekomstige adaptatie van Stephen Kings The Dark Tower ziet het er voorlopig niet naar uit dat McConaughey iets fout kan doen. ‘Ja,’ grijnst hij, ‘maar succes is gewoon de bonus. Het plezier zit in het werk.’ Alright, alright, alright!
FREE STATE OF JONES
Vanaf 14/9 in de bioscoop.
door Sam De Wilde
‘Op de één of andere manier heeft anderhalf jaar nee zeggen mij het beste nieuwe idee in Hollywood gemaakt.’ Matthew McConaughey
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
