De ringtoonriedel van The Opposites’ Broodje Bakpao is nog maar net uit ons hoofd verdwenen en er dient zich alweer een nieuw stelletje margi’s aan: het Zuid-Afrikaanse Die Antwoord. Foute nektapijten, foute mascara en nog foutere boxershorts: de trashcultuur is weer helemaal terug. ‘Never seen zef so fresh!’

‘DJ Hi-Tek woont bij zijn oma, ik woon met mijn mam en pap verderop in de straat en Yo-Landi woont tegenover ons.’ Al meer dan anderhalf miljoen keer werd het YouTubefilmpje Zef Side bekeken, waarin het Zuid-Afrikaanse interweb-fenomeen Die Antwoord zich voorstelt. Frontman Ninja – Watkin Tudor Jones in het echte leven – heeft zichzelf een opgeschoren gabberkapsel aangemeten en gaat gekleed in een weinig verhullende Pink Floyd-boxershort en een mouwloos yin en yang T-shirt plus gouden ketting. Het is het vestimentaire equivalent van hun muziek – een mix van crunk, 2 Unlimited en grime, gerapt in Zuid-Afrikaans patois. En hun zef rap slaat aan. Studio Brussel heeft nu al enkele weken hun Enter The Ninja in hun playlist opgenomen, nog voor het nummer officieel in ons land uitgebracht werd – de Belgische platenmaatschappijen zijn al druk bezig om de licentie binnen te halen. Die Antwoord, gesponsord door Jägermeister en Puma, zit zelf incommunicado in New York, waar ze onderhandelen over een major platendeal en dito producer – volgens de laatste geruchten zou M.I.A.-producer Diplo met hen in zee gegaan zijn. Intussen laten ze zich kieken door gerenommeerde en veelbesproken fotografen als Terry Richardson.

‘Zef’ betekent overigens zoveel als ‘ordinair en fout’. Een Afrikaner term, maar het past wel binnen de terugkeer van de trashcultuur die we nu al maanden mogen meemaken. Zelden zoveel nektapijten en opgeschoren crew cuts gezien als in 2010. Er waren de twintigduizend leden – dubbel zoveel als het aantal mensen dat Erika Van Tielen kan krijgen – van de Facebookgroep ‘Het wonder is geschied, mijn pruim is nat en het regent niet’, een referentie aan De Helaasheid der Dingen. Er was New Kids, een Nederlandse trashreeks over vijf hangjongeren met zachte g uit Maaskantje, die Kabouter Wesley-gewijs via het web ons land veroverden – en nu ook dagelijks te zien zijn op TMF. En er was het waanzinnige succes van The Opposites’ Broodje Bakpao, met een clip waarin niet toevallig de New Kids figureerden. ‘Trash culture is helemaal terug’, schreef blogger Pietel.be, en gelijk heeft hij.

De link gaat verder dan wat pruiken en snorren. Allemaal zijn ze vanuit de underground groot geworden en hebben ze hun bekendheid voor een groot stuk aan het internet te danken – YouTube voor New Kids, online homebase Wat Kyk Jy? en de invloedrijke blog Boing Boing voor Die Antwoord. Allemaal hebben ze hun wortels in de nineties, of dat nu gabberhouse, 2 Unlimited of Flodder is. En toegegeven, allemaal hebben ze wel iets plats. Já, het cartooneske Enter The Ninja heeft nog het meest weg van Aqua’s Barbie Girl. Já, haal de zang weg van Broodje Bakpao en u hoort foute jumphouse. En já, de foute trainingspakken van New Kids doen sneller aan Flodder denken dan u ‘Buurman, wat doet u nu?’ kunt zeggen. Niet meteen drie culturele fenomenen waarbij de mensheid gebaat was, maar er zit ook een ándere kant aan.

Wat die dan is? Post-ironie, zoals de bloggers en interwebbers het doopten. Een vreselijk pseudofilosofische pomo-term, maar wel een vlag die uitstekend de lading dekt. New Kids en Die Antwoord draaien namelijk niet gewoon om wat lachen met marginalen. Om te beginnen is de nieuwe trash bijzonder goed gemaakt – of het nu uw smaak is of niet. De hangjongeren uit New Kids zijn grofgebekt en gratuit gewelddadig, maar in de couch potato-scènes zit er ook een mix van absurditeit en surrealisme die wij wel weten te smaken. Broodje Bakpao is catchy blanke hiphop – naar eigen zeggen een tegenbeweging tegen de uitgemolken commerciële zwarte hiphop – veeleer in de traditie van De Jeugd van Tegenwoordig dan van Crazy Frog. De prachtig gesatureerde en fraai belichte retroclip van Zef Side hééft iets. De nieuwe trash is niet goed omdat het slecht is, maar omdat het goed bedacht en gemaakt is.

Sinds de noughties zit er ook een zekere hang naar authenticiteit in de pop, en de nieuwe trashcultuur is daar absoluut een exponent van. Net zoals De Helaasheid der Dingen veel verder ging dan wat Reetveerdegemse kolder, is New Kids meer dan Flodder. Scenarist en acteur Steffen Haars noemde de reeks in De Standaard in de eerste plaats ‘nostalgisch’- de uitvergrote herinneringen van vijf jongens uit Maaskantje, Brabant, aan de gabbercultuur van de jaren 90. Die Antwoord is dan weer gebaseerd op de mentaliteit en het idioom van de Zuid-Afrikaanse Cape Flats – een kansarm restant van de ‘dumpplaats van de apartheid’ die ook een film als District 9 inspireerde. Die Antwoord laat ook graag in het midden of ze ménen wat ze brengen of niet. Ze zijn trouwens niet echt zo, weten we dankzij Tim Vanhamel, die Ninja al kent sinds hij als Max Normal in maatpak toerde. Maar eigenlijk maakt dat niet uit, of het gemeend is of niet. Die Antwoord is de ironie voorbij.

We zijn gewoon om een duidelijk antwoord te krijgen. Zeker, Willy’s & Marjetten was maar om te lachen. Tuurlijk, Ali G is één grote grap. Neen, die snor was niet gemeend. Anno 2010 laat ironie zich minder makkelijk kennen. Trash is back, maar niet zoals we het voorheen kenden. En oh ja, Die Antwoord heeft een progeriapatiënt als mascotte – zie ook de clip van Enter the Ninja. Geen idee wat we daarvan moeten denken.

DOOR GEERT ZAGERS