Gomorra is bezwaarlijk de eerste film over de maffia, en ook in de tv- en boekenwereld zijn machtige misdaadclans een populaironderwerp. Een overzicht van de belangrijkste en spraakmakendste werken uit de onderwereld.

Film

The Brotherhood (1968)Na de moderne western Hud en de Koude Oorlogthriller The Spy Who Came in from the Cold waagde cineast Martin Ritt zich aan dit meeslepende maffiadrama. Kirk Douglas vertolkte de zoon van een machtige don, die na zijn ‘ tour of duty‘ in Vietnam tegen wil en dank bij de duistere praktijken van het familiebedrijf betrokken raakt.

The Godfather (1972)Francis Ford Coppola’s weergaloze adaptatie van het boek van Mario Puzo over de Corleones, een uit Sicilië afkomstige maffiafamilie in het naoorlogse Amerika. Al Pacino schitterde als don in spe, terwijl Marlon Brando een Oscar kreeg voor zijn lijvige vertolking van oudere ‘ padrino‘ Vito.

The Sicilian (1987)In dit groots opgezette epos van Michael Cimino is de maffia voor de verandering prooi in plaats van jager. De maker van The Deer Hunter castte Christopher Lambert als de legendarische Siciliaanse bandiet Salvatore Giuliano, die in de jaren na de Tweede Wereldoorlog met verschillende dons in de clinch ging.

Goodfellas (1990)Visueel verbluffende maffiakroniek van Martin Scorsese met Ray Liotta als een man die van een carrière als New Yorkse ‘mobster’ droomt, maar als halve Ier nooit kan worden ingezworen. Wanneer zijn opvliegende maten (Robert De Niro en Joe Pesci) een echte maffioos van kant maken, betekent dat het begin van een hele resem problemen.

Donnie Brasco (1997)Notting Hill-regisseur Mike Newell verbaasde vriend en vijand met deze op waargebeurde feiten gebaseerde karakterstudie. Maffiaonderbaas Al Pacino maakt beginnende boef Johnny Depp wegwijs in de onderwereld, zonder te beseffen dat zijn protegé in feite een undercoveragent is.

Literatuur

The Valachi Papers (1969). Journalist Peter Maas kreeg de opdracht om de 1200 pagina’s tellende memoires van maffia-informant Joseph Valachi te redigeren. Na klachten van de American Italian Anti-Defamation Council – die meenden dat deze publicatie negatieve stereotiepen zou bevestigen – mocht Maas het resultaat niet meer publiceren. Zijn herwerkte versie – in de 3e persoon – groeide tot een bestseller uit en staat vanwege zijn no-nonsense- stijl bekend als een mijlpaal in de maffialiteratuur.

Honor Thy Father (1971). In 1965 nam journalist Gay Talese ontslag bij The New York Times om zich toe te leggen op uitvoeriger magazineartikels. In diezelfde periode legde hij contact met Salvatore ‘Bill’ Bonanno, een vooraanstaande maffioso die hij zeven jaar lang zou volgen. Daarnaast reisdeTalese naar Sicilië om de roots van de maffia te bestuderen. Zijn bevindingen goot hij in zijn destijds ongeziene New Journalismstijl – een literaire vorm tussen fictie enjournalistiek – om tot een onverwachte verkoophit.

Televisie

La piovra (1984 – 1999). Tien seizoenen tellende Italiaanse tv-reeks over de strijd tegen de maffia. In de eerste reeksen jaagde de onbuigbare commissaris Corrado Cattani (Michel Placido) steeds machtiger tegenstanders na tegen een realistisch-rauwe achtergrond. Na zijn dood – een aanslag, wat dacht u? – zetten commissaris Davide Licata en rechter Silvia Conti de strijd verder. De titel -letterlijk: de octopus – verwijst naar de zuigkracht van de als een parasiet handelende maffia.

The Sopranos (1999 – 2007). Net als Gomorra maakte deze populaire reeks van betaalzender HBO korte metten met het typische beeld van de maffia als gladde organisatie vol coole killers. Hoofdpersonage Tony Soprano ging vanaf de eerste aflevering wekelijks langs bij een psychologe omdat hij zijn twee families – zijn bloedverwanten én zijn misdaadbroeders – niet langer de baas kon. Wat wil je met een tienerdochter die op de universiteit een relatie begint met een zwarte medestudent en een collega die plots een FBI-informant blijkt te zijn?