Dinsdag 25/5, 22.00 – Canvas

Het is vandaag al Congo wat de klok slaat op televisie, met een schier eindeloze reeks documentaires en reportagereeksen. Af en toe springt er echter één uit, zoals Kongo. In deze drie-delige coproductie van Canvas en RTBF wordt onder meer opmerkelijk gebruik gemaakt van animatie.

Ver terug in de tijd

Kongo keert niet terug naar het jaar van de Congolese onafhankelijkheid of de intrede van Leopold II. ‘De eerste aflevering start in de 16e eeuw toen er onder Europese kolonisatoren een wedloop voor Centraal-Afrika aan de gang was’, legt regisseur Samuel Tilman uit. ‘Zo willen we aantonen dat er verschillende rode draden doorheen de Congolese geschiedenis lopen, lang voor de onafhankelijkheid. Handel is er een van. Of het nu om de grondstoffen van vandaag gaat of de slaven van het verleden: er is altijd handel gedreven tussen blanken én zwarten, doorgaans door hun chefs. Dat is heel bepalend geweest voor de Congolese samenleving, voor én na de onafhankelijkheid.’

Uniek archiefmateriaal

De makers van Kongo konden putten uit de archieven van het Museum voor Midden-Afrika, Cinematek, Kadoc, Belgavox, VRT en RTBf én privéverzamelingen. ‘Een zeer rijke bron. De oudste beelden die we hebben teruggevonden, dateren van 1910. Sommigen zijn heel waardevol – zeker die vroege beelden die in tegenstelling tot het gekende propaganda-materiaal uit de jaren 50 niet gemonteerd of beredeneerd zijn. Het vroege materiaal bestaat echt uit observaties, soms van reizigers, waarmee we een behoorlijk beeld kunnen ophangen van de werkelijkheid.’

Opmerkelijke animatie

Met archiefmateriaal alleen vertel je echter geen eeuwenlange geschiedenis. Voor Kongo kozen de makers voor een opmerkelijke geanimeerde vorm van docufictie. ‘We laten mensen uit het verleden hun verhaal vertellen als echte getuigen. Alles wat ze zeggen, is uiteraard gedocumenteerd. Daarvoor hebben we een beroep gedaan op gravures, maar ook op opnames van gesproken overleveringen. Voor de tweede aflevering, over de Leopold II-periode, voeren we bijvoorbeeld Tippo Tip op, een Arabische slavenhandelaar die toen actief was in Centraal-Afrika.’

Lumumba als ‘getuige’

Onder de getuigen bevindt zich de meest iconische figuur in de vijftigjarige geschiedenis van onafhankelijk Congo: de eerste en vlug vermoorde premier van het land, Patrice Lumumba. ‘Ook in onze derde aflevering, over de recente geschiedenis, wilden we een getuige aan het woord laten. Hoe dichter je bij het heden komt, hoe moeilijker het echter wordt om objectief te zijn. Daarom hebben we voor een heel persoonlijke en subjectieve aanpak gekozen: hoe zou Lumumba tegen het verdere wedervaren van zijn land aangekeken hebben? Mobutu, Kabila, de oorlog in Oost-Congo… Onze scenarist Jean-François Bastin heeft zich zo goed mogelijk proberen in te leven in Lumumba’s denkwereld.’

(H.V.G.)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content