EN DAT IS NET WAT HAAR INTERESSANT MAAKT

Nu Honeymoon, haar derde plaat, in de winkel ligt, wordt het stilaan tijd om uw mening over Lana Del Rey bij te stellen. Een défense van een van de interessantste popartiesten van dit decennium.

Vooreerst: wie Lana Del Reys tekstuele universum al beu was na Born to Die, zal door Honeymoon, haar derde plaat, niet van mening veranderen. Of toch niet op het eerste gehoor. Er wordt weer met rozen en geweren over de boulevards van Santa Monica gecruised in titeltrack Honeymoon. In God Knows I Tried drinkt Del Rey tequila sunrises op de nuchtere maag in Hotel California. In Freak wordt er per motor gevlucht richting Californië, ‘like easy riders’, om te dansen aan de oceaan. In Salvatore rijmt ‘ice cream’ op ‘limousine’, genuttigd in de ‘summer rain’. En verder is er veel blauw. De lucht, de oceaan, haar gemoed, het suede, haar nagellak: alles in haar wereld is ‘blue’. ‘It’s my favourite colour’, zingt ze in The Blackest Day, voor wie de inductie zelf nog niet had gemaakt.

Een nieuwe Lana Del Rey-plaat, een nieuwe lading Lana Del Rey-tropen. Album na album wordt het makkelijker haar te parodiëren, maar album na album wordt ook duidelijker waar ze mee bezig is: meer dan aan een oeuvre werkt Del Rey aan de mythologisering van haar eigen Amerika. Wat Bruce Springsteen heeft met one-horse towns in New Jersey, per ongeluk bezwangerde vriendinnen, metaforische rivieren en Chevrolets op een snelweg geplaveid met dromen, doet Del Rey aan de westkust met cruisende Cadillacs, blinkende pistolen en voormalige schoonheidskoninginnen die met een agressieve oudere levenspartner nachten beleven in een velours hotelkamer. Een hotelkamer in Chateau Marmont. Uiteraard. Een universum uitdiepen volgens de ene. Steeds op dezelfde nagel kloppen volgens de andere. We laten het in het midden.

Het is namelijk een ander stukje tekst dat onze aandacht trok op Honeymoon. ‘Light, camera, acción / I’ll do it on my own’, zingt ze in High by the Beach, de eerste single van de nieuwe plaat. Uitstekend lied, uitstekende clip ook, waarin ze in nachtpon een paparazzihelicopter neerhaalt met een machinegeweer. ‘Light, camera, acción’ is een stukje tekst met een bijzondere betekenis in Del Reys wereld: het is een echo van ‘Lights, camera, acción / You know I can’t make it on my own’, een flard songtekst uit Put Me in a Corner, een nummer van Lizzy Grant uit 2010. Grant en Del Rey zijn, zo is ondertussen bekend, een en dezelfde persoon. Zij het met een iets andere biografie.

Elizabeth ‘Lizzy’ Grant wordt in 1985 geboren als dochter van een internetondernemer die aardig wat geld heeft verdiend met de handel in domeinnamen. Ze gaat naar een prestigieuze katholieke school in New York, heeft een alcoholprobleem op haar vijftiende, haalt aan de universiteit een diploma filosofie en verhuist dan naar Brooklyn, waar ze als muzikante probeert door te breken. In 2010 brengt ze, met de hulp van haar vader, haar debuut Lana Del Ray uit bij een klein indielabel. Geen slechte plaat, achteraf bekeken, maar ze flopt compleet. Ook al door haar bedenkelijke livereputatie. Youtube ‘Lizzy Grant’ en ‘Variety Box’ om een flets geschminkte Lana Del Rey in onflatterend groen T-shirt te zien sukkelen met zowel haar podiumprésence als haar hoge noten.

Waarna Grant iets even bizars als naïefs doet: met de hulp van twee nieuwe managers verbreekt ze haar platendeal, koopt ze de rechten op Lana Del Ray terug en verwijdert ze ieder spoor van de plaat van het internet. Het is het moment waarop de biografie van Lana Del Rey – nu met een e – begint. Het verhaal dat u wellicht kent. Zes maanden na haar hergeboorte schrijft ze met Justin Parker Video Games en zet ze een begeleidende videoclip op YouTube: een montage van zwart-witskatevideo’s, sfeervolle Super 8-footage en een triest meisje dat in een overbelichte webcamlens kijkt. Lana Del Rey presenteert zich aan de wereld: ze lijkt op Lizzy Grant, maar dan met bruin haar, valse nagels, minder fletse schmink en een ogenschijnlijk dikkere bovenlip. Het is de beter uitgevoerde versie van haar sad girl-personage.

Het werkt. Iets té goed zelfs.

Popcultureel gezien blijft het een van de interessantste momenten van het laatste decennium, de discussie over haar bovenlip. Het is het hoogtepunt van de backlash die Del Rey over zich heen krijgt na het megasucces van Video Games. Del Rey is iets selectiever in haar levensverhaal geweest dan Lizzy Grant. In interviews heeft ze benadrukt dat ze ooit in een trailer park heeft gewoond en claimt ze dat de muziekindustrie nooit in haar geïnteresseerd is geweest. Twee statements die niet eens gelogen zijn, maar die ze enkele maanden later als een boemerang terug in haar gezicht krijgt, wanneer haar echte leven haar weer inhaalt. De blogwereld komt met haar Lizzy Grant-verleden aandraven en spuwt haar even snel weer uit als ze haar naar boven gestuwd heeft. Del Rey is niet wie ze zegt dat ze is, of toch niet helemaal. Haar bovenlip – die bij Lana Del Rey iets dikker lijkt dan bij Lizzy Grant – is daar het bewijs van.

En dan moet de finale klap voor haar credibiliteit nog volgen. In januari 2012 doet ze in Saturday Night Live haar eerste grote liveoptreden als Lana Del Rey. Terwijl ze maniakaal een heel nummer lang haar haar goed blijft leggen, zingt ze een toon te laag, mist ze elk gevoel voor frasering en lijkt haar vibrato verdacht veel op een bibber. Maar vooral: ze is zich ongemakkelijk bewust van zichzelf. Ze kijkt met dezelfde angst als een zestienjarige zangeres van een coverbandje dat op het schoolpodium ontdekt dat voor 300 man zingen iets heel anders is dan in een repetitiekot zitten. Het wordt het nekschot voor Del Rey bij de critici en in de blogwereld. Ze is niet alleen niet wie ze zegt dat ze is, ze kan ook niet zingen. Ze moet haar tour uitstellen en wanneer datzelfde jaar haar album Born to Die uitkomt, waarop ze nochtans interessante dingen doet met haar hiphopinvloeden, is de backlash zo groot dat de plaat niet meer anders dan afgebroken kan worden. Wat niet verhindert dat ze er drie miljoen exemplaren van verkoopt, maar dit terzijde.

Au fond blijft het een vreemde discussie. Muziek moet zowat de enige kunsttak zijn waarin je als artiest moet samenvallen met je personage. Alsof een filmrecensie zou beginnen met: ‘Hoewel Matthias Schoenaerts geen Truiense veeboer is en in realiteit niet Jacky heet, brengt hij het er niet onaardig af in Rundskop.’ Authenticiteit blijft het kernbegrip in de muziekmarketing. Zeker in de indiewereld: dat Del Rey net uit die hoek komt, helpt niet. Want dat is waar de hele discussie om heeft gedraaid: Del Rey is ontmaskerd als fraudeur. Ze is fake. Geen indieartieste, maar een product, gecreëerd door managers, nadat haar eerste sad girl-imago niet leek aan te slaan.

Er staat een opvallend lied op Honeyemoon, haar nieuwe plaat. Als laatste nummer covert Del Rey Don’t Let Me Be Misunderstood, oorspronkelijk voor Nina Simone geschreven. Allicht niet toevallig. ‘Oh Lord, please don’t let me be misunderstood’: Del Rey weet haar covers wel te timen. Nu, met de release van Honeymoon, wordt namelijk stilaan duidelijk dat het tijd is uw mening over haar te herzien. Nu de discussie over haar bovenlip is gaan liggen, is duidelijk dat ze nooit de Cat Power was die ze in Video Games leek te zijn. Del Rey is geen indieartiest, ze maakt popmuziek. En ze is daar goed in. Met Video Games, Born to Die, Ride, West Coast, Brooklyn Baby en High by the Beach heeft ze ondertussen bewezen dat ze een nummer kan schrijven en weet hoe een videoclip eruit moet zien. Luister naar Good for You van Selena Gomez, Wildest Dreams van Taylor Swift, American Oxygen van Rihanna of Night Time, My Time van Sky Ferreira en u hoort dat ze haar impact op de nieuwe generatie popzangeressen niet gemist heeft. Maar wat haar waarlijk interessant maakt, draait net om wat haar haar credibiliteit gekost heeft: authenticiteit.

Authenticiteit is een illusie in de pop. Popmuziek is nooit puur. Popmuziek wil altijd iets verkopen. Beyoncé verkoopt perfectie, Taylor Swift girl power voor brave meisjes, Lady Gaga het freakschap, Miley Cyrus onbezonnenheid en seks. Vreemde, onbeholpen seks, weliswaar, maar niettemin seks.

Precies daar zit het onderscheid met Lana Del Rey. Zij verkoopt u iets anders. Lana Del Rey verkoopt u nepheid.

Dat klinkt als een belediging, maar dat is het niet. Del Rey is fake en dat is precies wat haar interessant maakt. Ze doorprikt de illusie dat popmuziek authentiek moet zijn. Als Honeymoon één ding duidelijk maakt, is het dat ze niet alleen obsessief bezig is met de mythologisering van Amerika, maar ook met die van zichzelf. Plaat na plaat schrijft ze verder aan haar fictieve biografie, waarin ze zich het gangsterliefje van een oudere man, de koningin van het tankstation of een femme fatale in een flikkenfilm waant. Plaat na plaat wordt duidelijk dat ze zelfs in het echt een spel speelt met haar biografie. Ze heeft de valse nagels en bovenlip van een voormalige schoonheidskoningin, liet tatoeages zetten – de frase ‘Die young’, eentje van Billie Holiday, eentje van Lolita-schrijver Nabokov – en hangt rond met volk als Axl Rose en Courtney Love. De lijnen tussen Lizzy Grant en Lana Del Rey worden vager en vager. De artieste wordt haar personage.

Dat is dan ook het ding: Del Rey is nooit ontmaskerd als nep. Nep zijn was net haar bedoeling. ‘And if I said I didn’t plan for it to turn out this way I’d be lying. Because I was born to be the other woman’, zegt ze in de clip van Ride, een van haar eerste singles na de backlash. Opnieuw een fantastische clip overigens, waarin ze de scharrel speelt van een bende baardige bikers. ‘Who are you? Are you in touch with all of your darkest fantasies? Have you created a life for yourself where you can experience them? I have’, gaat ze verder in de gesproken outro. Het klinkt als een manifest. Het leven dat je bij elkaar droomt, is minstens even interessant als het leven dat je hebt. Je fictieve biografie is even interessant als je echte.

Daarom zijn haar optredens ook zo fascinerend. Puur muzikaal blijft haar podiumperformance een ramp, binnen het hele verhaal is het haast perfect. In haar hoofd, in haar songs en in haar tatoeages kan ze zoveel Lana Del Rey zijn als ze wil, op het podium blijft ze Lizzy Grant. Ze heeft dezelfde acute podiumvrees die de zo door haar bewonderde Cat Power ook heeft – en ook nooit overwon. Wat maakt dat ze in een wereld van nepheid slechts op één plek een glimp van haar echte zelf toont. Een timide, bang meisje met schone ogen, dat ervan droomt een gangsterversie van Nancy Sinatra te zijn.

Zo briljant dat je bijna zou denken dat het door een manager bedacht is.

Bijna.

HONEYMOON

Uit bij Polydor/Universal.

DOOR GEERT ZAGERS

Lana Del Rey LANA DEL REY IS NOOIT ONTMASKERD ALS NEP. NEP ZIJN WAS NET HAAR BEDOELING: ‘AND IF I SAID I DIDN’T PLAN FOR IT TO TURN OUT THIS WAY I’D BE LYING’, ZEGT ZE IN DE CLIP VAN RIDE.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content