Negen jaar lang brak hij kijkcijferrecords met de hyperpopulaire sitcom die zijn naam droeg. Nu probeert hij ook in de bioscopen te scoren met de digitale animatiekomedie ‘Bee Movie’. Een gesprek met Jerry Seinfeld: stand-up-komiek, showbizzreus én lichtgeraakte zeur.

Acht jaar geleden keken maar liefst 75 miljoen Amerikanen naar de allerlaatste aflevering van zijn bijna belachelijk succesvolle sitcom Seinfeld (1989-1998), waarmee de New Yorkse komiek de Sopranos, Frasiers en zelfs de Friends dezer wereld ruimschoots het nakijken gaf. Geef toe: een mens zou voor minder aan het zweven slaan. En dus dacht jolige Jerry zijn succesformule – een mix van Jiddische oneliners, huiselijke neuroses en semi-autobiografisch geïnspireerde gags – ook even uit te proberen in de bioscoop. Het resultaat heet Bee Movie, werd gefabriceerd door de DreamWorksanimatieafdeling van zijn goeie vrienden Jeffrey Katzenberg en Steven Spielberg, en blijkt zo ongeveer even grappig en spitsvondig als de woordspeling uit de titel – B-movie, hebt u ‘m?

Geen wonder dat Seinfelds filmdebuut – een romantische komedie over de rebelse werkbij Barry B. Benson (Seinfeld) die zijn bijenkorf ontvlucht, aanpapt met een menselijke bloemiste (Renée Zellweger) en opkomt voor de bijenrechten – in Amerika alvast op heel wat minder ‘buzz’ kon rekenen dan zijn carrière als stand-upkomiek en tv-figuur. En ook bij het grote publiek (met een opbrengst van 38 miljoen dollar in zijn openingsweekend bleef Bee Movie, dat 150 miljoen heeft gekost, ver onder de verwachtingen) ging de gladde gaglawine er niet echt in als zoete honingkoek, als we ons nog een flauwe bijenwoordspeling mogen permitteren.

Was het daarom dat Seinfeld drie weken geleden buitenproportioneel pissig reageerde ( ‘I didn’t get cancelled! I was number one! Is this still CNN? Will somebody give this guy a resume?’) toen CNN-boegbeeld Larry King hem de vraag stelde of zijn show indertijd werd afgevoerd? Was het een promostunt, aangezien King zelf een cameo heeft in de film? Of is Jerry – nog altijd de best betaalde komiek ter wereld (Aimé Van Hecke tellen we even niet mee) en sinds begin jaren 90 vaste klant in het Forbeslijstje van rijkste celebrities – gewoon van het lichtgeraakte type, dat de minste kritiek meteen als een frontale aanval beschouwt, en slechts zijn charmante, aandoenlijk slungelige typetje blijft zolang de interviewer hem niet te veel lastige vragen stelt? Het laatste, zo vermoeden we, want ook onze tête-a-tête – vlak na zijn gesmaakte promostunt eerder dit jaar in Cannes, waar Seinfeld in bijenpak boven de Croisette bungelde – begon weliswaar hartelijk, maar eindigde niet meteen met het uitwisselen van knuffels en adressen.

Leuke stunt daarnet. Was u al altijd zo’n durfal?

Jerry Seinfeld: Eigenlijk wel. Ik heb een paar keer aan skydiving gedaan en hou wel van dat soort stunt- en vliegwerk. DreamWorks vond dat we iets speciaals moesten doen. Er worden hier in Cannes honderden films tegelijk voorgesteld, dus moet je extra je best doen om op te vallen. Jeffrey Katzenberg vertelde me dat Scorsese hier vorig jaar ook aan kabels over de Croisette zweefde voor The Departed, dus ben ik er maar voor gegaan (lacht).

Is het dat soort lef dat je nodig hebt om het te maken als stand-upkomiek?

Seinfeld: Absoluut. Het is een avontuurlijke levensstijl. Je trekt van stad naar stad en overal kom je voor een publiek van wildvreemden waarvoor je zo nodig de grappigste wilt uithangen. Daar heb je ballen voor nodig. Zeker in het begin, als je in kleine clubs speelt waar het naar pis ruikt en de microfoon voortdurend uitvalt.

Waarom wou u eigenlijk stand-upper worden?

Seinfeld: Ik was 21 en ik dacht: ‘This is the best job I’ve ever seen.’ Op een podium kruipen, mensen aan het lachen brengen, daarvoor betaald worden, overdag niet hoeven te werken en constant met lolbroeken optrekken. Kan het leven mooier worden? Ik dacht van niet en ik heb ook gelijk gekregen.

Wie waren uw voorbeelden?

Seinfeld: Alle komieken die ik in de jaren 60 en 70 heb gezien in de Ed Sullivan Show. En mijn ouders. Mijn ouders hebben zich nooit veel aangetrokken van mijn carrière. Ik bedoel: ze hebben me nooit verplicht om écht werk te zoeken of me gewaarschuwd dat ik ooit in de goot zou belanden met die flauwe grappen van mij. Daarvoor waren ze ook te veel met hun eigen leventje bezig. Hopelijk kan ik straks hetzelfde opbrengen als mijn eigen kinderen het volwassen leven instappen en hun eigen ambities willen waarmaken – wat die ook mogen zijn.

Je hoort vaak dat entertainers hun kinderen per se uit de spotlights proberen te houden.

Seinfeld:(knikt) Omdat ze weten dat het een harde stiel kan zijn. Showbizz is een moeilijke branche. In het begin teer je vaak op ambitie en jeugdig enthousiasme, waardoor het lang kan duren vooraleer je doorhebt dat je eigenlijk op de road to nowhere zit. Veel van de komieken met wie ik begonnen ben, zijn bijvoorbeeld nergens geraakt, hoewel daar zeker talenten tussen zaten. Je hebt ook een dosis geluk nodig.

Bent u ooit op die ‘road to nowhere’ beland?

Seinfeld:Not really. Van in het begin heb ik mijn weg gevonden. Ik zat in elk geval nooit zonder werk.

Hoe zou u uw eigen komische stijl omschrijven?

Seinfeld: Ik ben altijd gek geweest op George Carlin, Bill Cosby en Lenny Bruce en ik probeer ook vooral observerende en persoonlijke comedy te brengen. Het is ook een kwestie van vallen en opstaan. Ik heb zeker tien jaar naar een eigen stijl moeten zoeken. Het enige wat werkt, is authentiek zijn. Grappen maken die jezelf aanbelangen. Mensen kijken zo door een personage of typetje heen. Ze voelen dat het fake is. Vandaar dat ik altijd mijn eigen naam heb behouden als stand-upkomiek en ook in de reeks. Niet alles is autobiografisch natuurlijk, maar het vloeit wel uit mijn eigen persoonlijkheid voort.

Is dat niet een beetje narcistisch?

Seinfeld: Zeker. En soms ook confronterend. Maar als je mentaal sterk genoeg bent om een zaal in te pakken, is het vooral stimulerend. Mensen vragen me vaak: ‘Wat doe je liever: comedy of acteren?’ Dan antwoord ik: ‘Sitcom is als een schip besturen. Stand-uppen is als surfen.’ You just ride on the energy of the crowd. Hoe ik me voel, doet er niet toe. Je gaat gewoon op in de mood van het publiek. Ik ben het hoofd, zij zijn het lichaam. En je moet proberen die twee op elkaar af te stemmen.

Een Vlaamse komiek klaagde dat het niet eerlijk verdeeld is in het leven: hij is Vlaams en woont in Hamme. U bent Joods en komt uit New York. Op die manier moet de inspiratie wel vanzelf komen. Mee eens?

Seinfeld: Absoluut. Comedy as we know it is geboren in de Lower East Side in Manhattan aan het begin van de vorige eeuw, met de Marx Brothers. Die unieke manier van denken en performen – dat New Yorkse, dat surrealistische, dat manische soms – is voor mij de essentie van comedy. Zoals je Italiaans design hebt, Duitse degelijkheid en Belgische chocolade; zo heb je Joodse humor uit New York. Het beste van het beste en het voorbeeld voor alle komieken.

De Britten zullen het graag horen.

Seinfeld: Die hebben het theater. Iedereen in het theater spreekt met een Brits accent, zelfs al komen ze uit de Bronx.

Wat is volgens u het voornaamste verschil tussen Amerikaanse en Britse humor?

Seinfeld: Amerikaanse humor is confronterender. En directer. En misschien ook een stuk moraliserender. Veel komieken hebben de neiging om het onderscheid te maken tussen goed en slecht.

Terug naar de film. Klopt het dat het idee voor ‘Bee Movie’ is ontstaan tijdens een etentje met Steven Spielberg?

Seinfeld:(knikt) Steven is mijn grote held en toen ik voor het eerst bij hem thuis uitgenodigd werd, was ik dan ook redelijk nerveus. Vandaar dat ik dacht: als ik nu eens het ijs breek met de grap dat ik een geweldig idee heb voor een film? A B-movie. Maar dan met bijen. Hilarisch, niet? Tot mijn eigen verbazing kon Steven er hartelijk om lachen en zei hij: ‘Let’s do this, Jerry.’

Is grappen schrijven voor een film anders dan voor tv?

Seinfeld: Absoluut. Bij televisie heb je 20 shows per seizoen en kun je veel meer verschillende kanten op. Bij een film moet je geconcentreerd blijven op het raamverhaal en alles kwijt kunnen in 90 minuten. Bovendien begint een bioscooppubliek zich na een uur vaak te vervelen. Vandaar dat ze de auto-achtervolgingen altijd voor het laatst bewaren.

Heeft u zichzelf ergens gecensureerd omdat het een dure film is die voor een groot familiepubliek is bedoeld?

Seinfeld: Er waren een paar kleinigheden hier en daar. Er zat bijvoorbeeld een grap in over een bijenkorf waar allemaal mannetjesbijen in zaten en die ik de ‘gay beehive’ noemde. Zeker in Amerika liggen die homograppen gevoelig. Niet zo ruimdenkende Amerikanen worden snel nerveus en anti-gay. Vandaar dat ik die grap eruit heb gehaald.

Is dat niet toegeven aan die homofoben? Of tenminste toch aan de commercie? Met uw invloed zou u toch…

Seinfeld:(plots gepikeerd)It’s just a joke. Ik wil dat mensen met hun kinderen naar de film komen. Het is niet belangrijk.

Is censuur niet belangrijk?

Seinfeld:(verveeld) Ik wil dat mensen lachen. En je hebt maar twee soorten humor: goeie en slechte.

Waarmee moet u lachen?

Seinfeld: Met weinig. De meeste sitcoms en komedies die ik zie, vind ik niet leuk. Alleen de HBO-comedy Flight of the Conchords(over een muziek- en comedyduo dat zichzelf aankondigt als ‘Formerly New Zealand’s fourth most popular guitar-based digi-bongo acapella-rap-funk-comedy folk duo’; nvdr.) vind ik geestig, en Borat natuurlijk. Ik hou enorm van Sacha Baron Cohen.

U kunt als Jood dus lachen met zijn antisemitische grappen?

Seinfeld: Omdat hij zelf een Jood is. Als je geen Jood bent, zou het beledigend zijn en mag je dat soort grappen niet maken.

Met permissie, maar dat is toch een vreemde redenering? Als je die doortrekt, mag je geen bijengrapjes maken omdat…

Seinfeld:(onderbreekt) Wat vind jij dan van die Joodse grappen?

Zoals u zegt: er zijn maar twee soorten humor, goeie en slechte. U zou dus nooit zulke grappen maken over moslims en vindt ze ook niet kunnen?

Seinfeld: Hebben moslims wel humor? Ik zou het niet weten. Ik weet wel dat ze dringend humor kunnen gebruiken. Misschien is dat wel een deel van het probleem: dat we niet eens weten of ze gevoel voor humor hebben of niet.

Denkt u dan dat alle moslims…

Seinfeld:(Seinfelds persattaché grijpt in: ‘This was the last question, thank you.’ Waarop Seinfeld me snel een slap handje schudt en weer zijn suite induikt.)

Door Dave Mestdach

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content