De dvd is nog geen tien jaar oud, of zijn opvolgers staan al klaar in de coulissen. ‘Opvolgers’, jawel, want deze keer zal de overgang niet zonder slag of stoot gebeuren. Een blik op het slagveld.

Hebben we wel een nieuwe dvd nodig?

Dat is natuurlijk de eerste vraag die in je opkomt terwijl je zit te kijken naar je filmcollectie of de dvd-speler die je net in huis hebt gehaald. De dvd maakte voor het eerst zijn opwachting in 1997 en nu, nog geen tien jaar later, is hij alweer goed voor de geschiedenisboekjes? Ja máár, zeggen de voorstanders: kijk wat je ervoor in de plaats krijgt. De nieuwe schijfjes maken gebruik van blauwe laserstralen om informatie op te slaan in plaats van de rode laserstralen van de klassieke dvd en daarom (we besparen u de technische uitleg) is hun capaciteit veel groter. Tot zelfs tien keer meer dan de huidige dvd, en dat betekent: films in een veel hogere beeldkwaliteit, meer plaats voor extra’s en ook meer interactieve mogelijkheden. Naast de film kun je voortaan bijvoorbeeld ook de gelijknamige videogame op de dvd zetten, of links naar het internet waar de consument nog andere dingen kan downloaden.

Wat wordt de opvolger?

Om de situatie extra ingewikkeld te maken, zijn er niet een maar twee troonpretendenten. Ondanks uitvoerige onderhandelingen is de audiovisuele wereld verdeeld in twee kampen, met in de ene hoek een groep die de Blu-raydisc promoot en in de andere hoek een groep die de HD DVD als opvolger aanprijst. Sony, Philips, Panasonic, Samsung, JVC en Pioneer hebben voor Blu-ray gekozen, net als computerfabrikanten Apple en Dell. HD DVD krijgt de steun van Toshiba, Microsoft, Intel en NEC. Van de grote filmstudio’s behoren Disney, Sony Pictures, MGM en 20th Century Fox tot het Blu-raykamp. Universal kiest als enige voor HD DVD, terwijl Warner en Paramount voorlopig beide formaten steunen.

Is dat niet onhandig, twee soorten schijfjes?

Onhandig is nog zacht uitgedrukt. De tweestrijd betekent bijvoorbeeld dat de Hollywoodstudio’s (met uitzondering van Warner en Paramount) hun films énkel zullen uitbrengen in het formaat dat zij steunen. Goodfellas van Universal komt alleen als HD DVD uit, A Knight’s Tale van Sony als Blu-raydisc. Dat is niet onbelangrijk, want de twee formaten zijn niet compatibel: de toestellen weigeren dienst als je er een schijfje van de concurrentie in stopt. Aangezien wellicht een van de twee kampen zal winnen, kun je dus een hoop geld verliezen als je op het verkeerde paard wedt. Het doet denken aan de legendarische strijd tussen VHS en Betamax begin jaren 80: toen het stof was gaan liggen en VHS als overwinnaar overbleef, moesten heel wat consumenten hun Betamax-speler en -tapes op zolder gaan opbergen. Wie de geschiedenis niet kent, is gedoemd ze te herhalen.

Moet mijn dvd-collectie nu naar het containerpark?

Nee, voorlopig niet. De consument is niet zo gek om nóg eens zijn hele collectie te vernieuwen, dat beseffen de producenten ook. De nieuwe toestellen zullen dus uw oude schijfjes kunnen afspelen, en zelfs in een iets betere kwaliteit. Bovendien is het niet zo dat alle nieuwe releases vanaf nu automatisch op Blu-ray of HD DVD verschijnen. Het Engelse vakblad Screen Digest voorspelt dat tegen 2010 nog maar een kwart van alle verkochte dvd’s highdefinitiondiscs zullen zijn: de goede oude dvd blijft dus heus nog wel een tijdje op zijn troon zitten.

Wie staat het sterkst?

Als je gewoon de leden overloopt, dan lijkt het Blu-rayteam de gedoodverfde winnaar. Consumenten zullen logisch gezien kiezen voor dat formaat waarin het aanbod films het grootst is, en aangezien tachtig procent van Hollywood zich achter Blu-ray schaart, lijkt het een uitgemaakte zaak. Bovendien kan de groep rekenen op een sterk geheim wapen, de Playstation 3. De nieuwe spelconsole, die net uit is in Japan en de VS en die in maart volgend jaar in Europa op de markt komt, wordt geleverd met een Blu-raydrive. Producent Sony hoopt duidelijk dat de PS3 het gigantische succes van zijn voorganger overdoet en zo en passant Blu-ray wereldwijd doet doorbreken. En dan is er nog de technische kant van de zaak: op een Blu-raydisc kan meer informatie (50 gigabyte tegenover maximum 30 gigabyte bij de HD DVD), waardoor je meer waar voor je geld krijgt.

Aan de andere kant: Betamax werd ook beschouwd als ’technologisch superieur’ maar moest toch het onderspit delven. De zwakkere positie van HD DVD is dus misschien maar schijn. Ten eerste zijn de twee nieuwe formaten al sinds het voorjaar uit in de VS, en het filmaanbod van elk is daar tot nog toe even groot. Daarnaast heeft HD DVD ook een geheim wapen: de Xbox 360, de spelconsole van Microsoft. Die is uitgerust met een gewone dvd-speler, maar Microsoft brengt wel een speciale HD DVD-drive uit die je erop kunt aansluiten, zodat de Xbox de concurrentie met de Playstation 3 aankan. En ten slotte is de prijs van een HD DVD-speler een stuk lager dan die van een Blu-raytoestel, omdat het productieproces eenvoudiger is. Wat ons naadloos tot onze volgende vraag brengt.

Hoeveel moet dat kosten?

Wie graag een gokje waagt en nu al een nieuwe dvd-speler in huis wil halen, moet diep in de portemonnee tasten. De prijs van de Blu-raytoestellen, die vanaf het voorjaar in de winkel komen, schommelt tussen de 1200 en 1500 euro, afhankelijk van het merk. De HD DVD-speler van Toshiba, uit rond de jaarwisseling, zal zoals gezegd goedkoper zijn: van 600 tot 1000 euro. Een film schommelt in beide gevallen rond de 25 euro. Naast een nieuwe dvd-speler heb je echter ook een televisie nodig die de betere schermkwaliteit kan weergeven, anders heeft een overstap weinig zin. Dus moet je een plasma of lcd-scherm in huis halen die ‘HD Ready’ is. Bovendien is het verschil volgens de kenners pas écht goed te zien op grote tv-schermen, vanaf 32 inch of 81 cm. En er zit nog een addertje onder het gras: om optimaal van de mogelijkheden van Blu-ray of HD DVD te genieten, heb je eigenlijk een Full HD-scherm nodig, dat nog een trede hoger staat dan de gewone high definition-tv’s. Maar die zijn momenteel zo goed als onbetaalbaar.

Moge de beste winnen?

Dat is lang niet zeker. Volgens veel analisten kan de strijd uitmonden in een patstelling, waarbij beide formaten naast elkaar blijven bestaan. Eén ding is zeker: door het gebakkelei zal de high definition-dvd veel langzamer opkomen dan voorspeld. Alle tegenstrijdige berichtgeving brengt de consument in verwarring, waardoor die liever de kat uit de boom kijkt. Screen Digest voorspelt dat als de twee formaten overleven, ze tegen 2015 een marktpenetratie van 20 procent zullen hebben – wat betekent dat één op vijf mensen dan een highdefinitionspeler in huis heeft gehaald. Ter vergelijking: de oude dvd heeft na tien jaar zo’n 80 procent van de markt veroverd.

Volgens sommige kenners is de hogere beeldkwaliteit van de nieuwe dvd’s bovendien niet genoeg om mensen over de streep te halen. Zij wijzen erop dat bij de doorbraak van de cd en de dvd niet de betere technologie de sleutel was tot het succes, maar het gebruiksgemak – de skipfunctie, de menu’s… – en dat Blu-ray of HD DVD op dat vlak weinig meerwaarde bieden. En dan vallen de woorden SACD en DVD-audio nogal eens, twee ‘opvolgers’ van de cd die werden geroemd om hun superieure geluidskwaliteit maar die geen potten hebben kunnen breken. Terwijl mp3’s – waarvan de kwaliteit láger ligt dan een cd – wél een succes werden. Mp3’s zijn veel gebruiksvriendelijker, in die mate zelfs dat je nu je hele muziekcollectie kunt opslaan op één toestelletje.

Misschien gaat het dus met films dezelfde kant uit en ligt de echte toekomst in het downloaden via internet. De kwaliteit ligt daar lager (highdefinitionbeelden vragen nog te veel bandbreedte), maar het gemak is natuurlijk groter. Apple wil in ieder geval het succes van zijn iPod uitbreiden naar de filmwereld. In de VS kun je nu al films en tv-series downloaden van iTunes en bekijken op je computer of je iPod, en vanaf volgend jaar zullen ook de Europese internetwinkels die service aanbieden. Bovendien lanceert Apple in maart de iTV-settop box, die het mogelijk maakt om multimediabestanden – films, series, videoclips – van op je computer draadloos te bekijken op je televisie. Als twee honden vechten om één been…

Door Stefaan Werbrouck