Getekend verdriet – Oorlogsleed was nooit zo hartverscheurend en emotioneel realistisch als in dit meesterwerk van de Japanse anime.

Film:**** Extra’s:** (A-Film)

Het nieuwe jaar is pas begonnen, laat ons genereus zijn en de superlatieven niet sparen. Grave of the Fireflies, een pareltje uit de beroemde Studio Ghibli, is niet alleen de mooiste anime aller tijden, het is ook een van de beste films over de oorlog ooit gemaakt. Een oorlog – WO II – die alleen op de achtergrond woedt, want regisseur Isao Takahata spitst zich toe op de gevolgen van de Amerikaanse aanval op de Japanse havenstad Kobe voor de adolescent Seita en zijn kleine zusje Setsuko. Moeder komt om bij een luchtaanval en vader keert niet meer terug van de oorlog op zee. Verstoten door verwanten, moeten de dakloze kinderen alleen zien te overleven terwijl ze door apocalyptische landschappen dolen, op zoek naar voedsel om hun honger te stillen. Van meet af aan is duidelijk dat ze het er niet levend zullen afbrengen, wat hun in flashback vertelde wanhopige tocht er des te aangrijpender op maakt.

Oorlog en dood, platgebombardeerde steden, egoïstische volwassenen die kinderen aan hun lot overlaten en een tiener die enkel kan toekijken hoe zijn moeder aan haar brandwonden sterft en zijn zusje ziet verhongeren: het zijn niet meteen thema’s die je in een tekenfilm verwacht. Dat zo’n realistisch onderwerp zo’n extreme stilering krijgt, is nu precies wat van Graves of the Fireflies zo’n onthutsende én paradoxale ervaring maakt. Je leeft met de twee kinderen mee, je deelt hun leed, hun verdriet en hun gevecht om de moed niet te laten zakken. Zo sterk is de stille emotionele kracht die van de film uitgaat dat we vergeten dat het om getekende personages gaat. Terwijl Isao Takahata niets doet om te verhullen dat je naar een tekenfilm kijkt. We zijn mijlen verwijderd van het ‘naturalisme’ van de Disney-tekenfilm. De animatie is wat houterig (om kosten te besparen maakt de Japanse anime niet altijd gebruik van 24 beelden per seconde), de shots zitten niet volgestouwd met visuele prikkels en de actie flitst niet in hoog tempo voorbij. Er zijn integendeel veel momenten van rust en bezinning. Je krijgt de tijd om de betekenisvolle details, de zuiverheid van het lijnenspel en de minimalistische esthetiek volop te appreciëren. Ietwat plechtstatig trekken de beelden voorbij, tot ze onuitwisbaar op je netvlies gebrand staan.

Ook tijdens de ergste beproevingen blijven Setsuko en Seita gewoon kinderen, op zoek naar warmte en geborgenheid, genietend van de kleine, alledaagse dingen. Zo vindt Setsuko troost en pret in het observeren van de vuurvliegjes die in een betoverend ballet van licht en schaduw de donkere grot waarin ze zich schuilhouden wat opfleuren. ‘Waarom gaan die vuurvliegjes zo snel dood?’, vraagt Setsuko zich af. Waarop de camera een van de vliegjes volgt tot het zwakke lichtje volledig uitdooft – een voorafschaduwing van wat de gedoemde kinderen zelf te wachten staat.

Vele animatieklassiekers weten bij momenten de toeschouwer tot tranen toe te bewegen (Disney heeft er zelf een patent op, van Bambi tot The Lion King). Grave of the Fireflies gaat veel verder: het is de eerste tekenfilm die verlies en verdriet tastbaar maakt.

Patrick Duynslaegher

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content