Met The Graham Norton Show is de o zo campy presentator ondertussen aan zijn twintigste seizoen toe. Tussen die voortdurende parade aan Hollywoodsterren door schreef hij met Bewaring zijn eerste roman.
‘Straf, hoe ik gespaard ben gebleven van snobisme’, verbaast Graham Norton zich. ‘Ik kan me nochtans voorstellen dat mijn show bepaalde literaire recensenten al jaren een doorn in het oog is. Nu ik in hún wereld gestapt ben, had ik verwacht dat ze me mijn vet zouden geven.’ Grote afrekeningen zijn uitgebleven. Hooguit leken sommigen oprecht verbaasd ‘dat het boek niet slechter is’.
Bewaring, een whodunit over een oude, onopgeloste moord in het Ierse gehucht Duneen, is dan ook geen onverdienstelijk debuut. De plot moet de duimen leggen voor de uitdieping van de personages, maar dat hoort zo in wat tegenwoordig ‘cosy crime’ heet, weet Norton. ‘Ik heb de term ook recent maar ontdekt, maar blijkbaar is het the next big thing. Heb ik even geluk.’
We treffen de 53-jarige presentator in Londen. Rustig, deemoedig, beheerst, en relatief spaarzaam met ongein. Alles dus wat je níét verwacht van Norton. ‘Ik ben een grote campy aansteller, heb daar zelfs mijn carrière op gebouwd, dus je zou denken dat ik nu door Londen zou paraderen, mensen aanklampen en hen kirrend exemplaren van Bewaring in de handen drukken. (kreunend) ‘Read it! It’s sooo good.’ Maar die behoefte heb ik vreemd genoeg niet. Sterker nog, ik had dit manuscript ook perfect in een koekendoos onder mijn bed kunnen laten liggen.’
Zeker dat je snapt hoe promotie werkt?
GRAHAM NORTON: Ik heb mijn pleziertje al gehad tijdens het schrijven. Nu zit ik in de rottige fase, die waarin ik moet proberen niet te pretentieus over te komen als ik erover leuter. (lacht) Maar tegelijk voelt het als een minivakantie: het komende uur hoef ik zélf naar niemands verhalen te luisteren.
Robbie ‘Vreemdste cadeau ooit? Herpes’ Williams die droog komt vertellen hoe een fan, verkleed als huishoudster, zijn slaapkamer binnensloop en hem van zijn ochtenderectie afhielp: The Graham Norton Show klinkt inderdaad als hard labeur.
NORTON: Ik hou van beroemdheden die zo goed in hun vel zitten dat ze er gewoon niet om malen wat iemand van hen denkt. Trouwens, was ik ooit een tienerster geweest, ik had krek hetzelfde gedaan. En ik mag van pakweg One Direction hopen dat ze gelijkaardige verhalen hebben. Anders is het ook maar zielig, toch?
In je talkshow kun je je verstoppen achter je camppersonage, zelf loop je weinig risico. Als auteur ben je kwetsbaarder.
NORTON: Vernietigende recensies zouden behoorlijk vernederend geweest zijn, ja. Anderzijds, you dust yourself down and move on. Ik weet ook best dat mijn kijkers niet noodzakelijk lezers zijn, of zelfs maar weten dat ik een roman geschreven heb. En zelfs wie het wel weet, geeft er misschien niet om. ‘Kijk, kijk, nu praat hij met Cameron Diaz. Flikker op met dat boek!’
Debutanten zijn vaak twintigers. Jij bent de vijftig voorbij: levert dat een ander debuut op?
NORTON:I’m late to the game. Vandaar de melancholie die in mijn zinnen doorsijpelt, denk ik. Ik liep al jaren te toeteren dat ik een boek wilde schrijven, en ik wilde niet ‘die kerel’ zijn die louter met dat idee bleef koketteren. Ik had bovendien al een literair agent én een geïnteresseerde uitgeverij: dan heb je stilaan geen excuses meer.
Bewaring is zeer atypisch voor jou, toch?
NORTON: Was ik niet ‘Graham-van-tv’ geweest, had ik hoogstwaarschijnlijk een ander boek geschreven: stedelijker, meer onderbroekenlol… Meer in de lijn van wat men van mij verwacht. Het viel me soms lastig, maar ik wilde mezelf zo ver mogelijk van het verhaal houden. Daarom zit er bijvoorbeeld ook geen homoseksueel personage in. A complication I didn’t need, want voor je het weet, lezen mensen het toch weer met mij in gedachten. Ik heb nochtans even overwogen er een Nederlands homokoppel in te smokkelen. Er zitten nogal wat Nederlanders in West Cork. In vergelijkingen met andere uithoeken is West Cork best kosmopolitisch, met veel hippe, zeer onsuccesvolle, door Duitsers en Nederlanders gerunde zaakjes, pottenbakkerijen en organische groenteboeren – organische groenten die geen enkele Ier uiteraard ooit zal aanraken. (lacht)
Je protagonist PJ is niet meteen een klassieke detective: een struise, onbehouwen dorpsagent, een outsider op alle vlakken.
NORTON: Hij gebruikt het dubbele excuus van zijn omvang en uniform om niet met de wereld te moeten omgaan, al wil hij wel de held uithangen. Uiteindelijk krijgt hij ook een oude moord op een presenteerblaadje, maar om die op te lossen kan hij zijn omgeving niet meer ontlopen. Ik weet wat het is om een outsider te zijn in een klein dorpje: als een protestantse puber in katholiek Ierland sta je buiten de gemeenschap. Wie mij wil analyseren op basis van Bewaring wens ik veel succes, maar uiteraard ben ik een product van waar ik ben opgegroeid. Ruraal Ierland is ook zeer dankbaar terrein voor een schrijver: het belangrijkste exportproduct van Ierland is nu eenmaal tragiek. Het percentage families dat er een groot geheim torst, of getroffen wordt door rampspoed ligt er bovengemiddeld hoog.
Je vertrok er nog voor je twintigste.
NORTON: Ieren durven zij die vertrokken zijn weleens scheef te bekijken: ‘You chose to leave!’ ‘Dat zal dan wel, maar jij koos – hoe passief ook – om te blijven.’ Ik was ook niet helemaal gerust op de reacties daar, nu ik mijn vakanties weer in Ierland doorbreng: ‘Je bent vertrokken, maar nu je ons kunt gebruiken, ben je terug?’ Gelukkig zien mensen het zo niet.
Zoals jij het beschrijft, doet het denken aan John Crowleys film Brooklyn (2015), over een Ierse emigrante die naar haar land terugkeert en met de bekrompenheid daar geconfronteerd wordt. Maar Brooklyn speelt zich in de jaren vijftig af.
NORTON: Toen hielden ze nog wakes voor elke Ier die het moederland verliet, alsof die stervende was. Ik had in de jaren tachtig toch al iets meer vensters op de wereld – de wereld sijpelde zachtjesaan binnen in Ierland. Het heeft waarschijnlijk te maken met het eilandgevoel: je wéét gewoon dat het leven elders gebeurt. (denkt na) Jammer genoeg heeft het Verenigd Koninkrijk recent ook herontdekt dat het een eiland is.
Jij hebt tegen een brexit gestemd?
NORTON: Uiteraard. Zelfs al blijkt over een paar jaar dat onze economie het overleeft en Groot-Brittannië floreert buiten Europa, dan nog zal het als een stap terug aanvoelen. Onze wereld is er kleiner op geworden, en dat is goeddeels beslist door Britten ouder dan zestig. Het mooie aan je jeugd is dat het een gang met aan beide zijden open deuren is: door ‘Leave’ te stemmen hebben die bejaarden de helft van die deuren dichtgeslagen voor de neus van de jongeren. Weg vrijheid om in het buitenland te studeren of werken. Ierse jongeren durven dan weer niet langer in Londen te komen studeren, vanwege de onzekerheid: voor hetzelfde geld blijven ze zonder job maar met een torenhoge schuld achter. Dat rimpeleffect is verschrikkelijk voor Britse jongeren. (denkt na) Het enige dat ik aan de brexit kan pruimen, is hoeveel Britten er plots een Iers paspoort aanvragen. Nooit gedacht dat ik die dag zou meemaken.
Je hebt je personages zeer goed uitgebeend. Komt dergelijke mensenkennis met de jaren?
NORTON: Ouder worden betekent vooral vergevingsgezinder worden, denk ik. De jonge Graham zou genadeloos geweest zijn voor de personages. De oude Graham is een veel groter doetje, neem ik aan.
Lang leve therapie!
NORTON: Therapie? Dat is geleden van mijn twintigerjaren, toen ik in een hippiecommune in San Francisco leefde. The crap I fed myself, de leugens die ik mezelf toen al voerde! Om maar te zeggen: het moet in mijn hoofd ondertussen een bijennest van onderdrukte emoties zijn waar ik maar beter niet meer in por. Wie weet wat zo’n therapeut vandaag allemaal boven zou baggeren? Ik ben op een leeftijd dat therapie een rotslecht idee is geworden. (lacht)
Ondertussen hang je zelf de therapeut uit. Je geeft zelfs wekelijks levensadvies in The Telegraph.
NORTON: Dat was altijd al mijn droomjob – blij dat ze me gevraagd hebben. Ik denk ook – sorry, sorry, sorry – dat ik er geweldig goed in ben. Tot het punt dat ik mijn advies geef, en denk: top stuff, maar waarom heb ik het zelf nooit zo gedaan? Tegelijk schroom ik om andere mensen advies te geven. I’m not a trained anything. ‘Maar dat gezegd zijnde, vriend, het lijkt me dat je een forse depressie hebt en best professionele hulp zoekt.’ Dat is ooit vrij normaal begonnen, genre ‘Help, ik schiet niet op met de buren’, vandaag krijg ik vragen als ‘Mijn voormalig homoseksuele ex heeft ondertussen een vrouw en kind, en nu datet hij plots met mijn nicht, wat moet ik doen?’
Een lastige. Wat was jouw advies?
NORTON:‘This. Is. Not. About. You.’ Je zoekt drama, maar in dit verhaal ben je hooguit een tweederangspersonage.
Is Bewaring een exitstrategie, een soort pensioenplan? De recensies in de Britse pers waren hoogst aardig, je kunt hier dus nog wel even mee doorgaan.
NORTON: Was ik een fulltimeschrijver geworden, dan was ik al lang knettergek. Maar als tegenreactie op de rest van mijn leven werkte het zeer therapeutisch: eindelijk eens níét moeten samenwerken met anderen. (lachje) Nu klink ik verschrikkelijk, niet? Ik bedoel: niet moeten overleggen, niet wikken en wegen wat we wel of niet mogen doen.
En een exitstrategie? Ik besef dat men mij al erg lang op tv gedoogt. Met mijn talkshows zit ik al aan twintig seizoenen, en voorlopig zijn we nog steeds top of the heap. Ik weet dat het niet zo lang meer zal duren. Een berg heeft doorgaans maar een kleine piek en ik denk dat ik de afdaling al zie. En vanaf dan wordt mijn leven ongetwijfeld een pak onaangenamer: ik kijk er niet echt naar uit om te moeten vechten om de grote namen te strikken. Aan het begin van je carrière, ja, maar niet op de weg naar beneden. Wat ik eigenlijk wil zeggen: ja, ik zie veel boeken in mijn toekomst. (lacht)
BEWARING
Nu uit bij The House of Books.
door Kristof Dalle
‘Was ik niet ‘Graham-van-tv’ geweest, dan had ik hoogstwaarschijnlijk een ander boek geschreven: stedelijker, meer onderbroekenlol… Dat víél me soms ook lastig, hoor.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
