Tien jaar na The Blair Witch Project bewijst de nieuwste horrorhype Paranormal Activity dat pointofviewfilms de massa nog steeds aan het huiveren brengen. De subjectieve camera in historisch perspectief.

Door Dave Mestdach

Vijftienduizend dollar heeft hij gekost, tweeënnegentig miljoen heeft hij al opgebracht in de States. In België (25 november) en de rest van de wereld moet hij dan nog verschijnen. We hebben het over de huiverhit Paranormal Activity, waarin een jong koppel zijn huiselijke troebelen met klopgeesten vastlegt met een digitale camera. De prent die Steven Spielberg naar verluidt zoveel schrik aanjoeg dat hij hem geeneens durfde uit te kijken, is nu al de verrassing van het jaar. De film had daarvoor niet eens een noemenswaardige promocampagne nodig, enkel een gestaag groeiende internethype.

Geen wonder dat Paranormal Activity nu al The Blair Witch Project van de YouTubegeneratie wordt genoemd, naar de huiverfilm die tien jaar geleden als eerste maximaal profijt haalde uit de digitale doe-het-zelfesthetiek. De nieuwe technologie maakte het immers een stuk makkelijker – en vooral goedkoper – om de actie te schieten vanuit het standpunt van de personages, iets wat de betrokkenheid van de kijker aanzienlijk vergroot. Nogal wiedes dat die pointofviewstijl het jongste decennium vaker opduikt dan vroeger, en dan vooral in genres waarin het voyeuristische aspect een pivotale rol speelt. Denk aan griezelfilms of porno – waar het zelfs tot een apart subgenre leidde.

Niettemin gaat de subjectieve camera al veel langer mee: Lady in the Lake (1947) en Dark Passage (1947) zijn twee films noirs die respectievelijk geheel en voor de helft vanuit het oogpunt van het hoofdpersonage werden gefilmd. Ook de beginsequens van Rouben Mamoulians Dr. Jekyll and Mr. Hyde uit 1931 werd geschoten door de ogen van de wetenschapper die later tot monster muteert. Bovendien hoeft het niet per se om het oogpunt van één personage te gaan. Pointofview-shots kunnen ook van op de schouder worden gefilmd en ze kunnen het standpunt van meerdere personages vertegenwoordigen of zelfs dat van een louter denkbeeldig personage – zoals de vogels die in Alfred Hitchcocks The Birds vanuit de lucht neerkijken op de grond. Wie het procedé bedacht, valt moeilijk te achterhalen, al vallen er bijvoorbeeld al in D.W. Griffiths Broken Blossoms (1919) subjectieve shots te detecteren.

De conclusie: de digitale revolutie mag het gebruik van de subjectieve camera dan wel hebben opgevoerd, een nieuw fenomeen is het in geen geval, laat staan dat de huidige hausse rond Paranormal Activity aan bovennatuurlijke krachten moet worden toegeschreven. Paranormal activity

Vanaf 25/11 in de bioscoop.