zaterdag 4/3, 22.20, NPO2 en online via www.destillebeving.com ****
Volgens al wie het meent te weten, draaien de Nederlandse verkiezingen om de Nederlandse identiteit. Het is zo’n thema dat gewichtiger lijkt dan het is. Meestal verzanden gesprekken over wat die identiteit nu wel of niet moet zijn in warrige details als: karnemelk is meer Nederlands dan kwark of broodjes gehakt zijn cultureel bepalender dan durums, waarna enkele groengetinte partijen rechtspringen en foeteren dat de Nederlander van de toekomst zich moet losweken van zijn vlees- en melkverslaving. Al wie er geen belang bij heeft dat het niveau van het debat het gemiddelde gesprek op het familiefeest overstijgt, zet graag stevig in op die identiteit.
Maar de vraag die afscheidnemend minister-president Mark Rutte al die weken vakkundig voor zich had uitgeschoven belandde heel even als een boemerang in zijn gezicht. ‘Wat met het gas?’ borrelde het steeds luider op uit het noorden van het land. Zelf meende Rutte dat dat deel van Nederland ondertussen vakkundig ontvolkt was, met dank aan welgemikte schadepremies en zwijgcontracten van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Want dat is wat er geruisloos gebeurt: oude boerderijen die bij iedere beving verder scheuren worden gesloopt. Mensen krijgen geld om te verhuizen en om te zwijgen over het geld dat ze kregen om te verhuizen. ‘Het gebeurt en niemand weet het’, vertelt Annemarie de Haan-Heite in de documentaire De stille beving. Ze toont aan een journalist de aangeharkte plek waar voor haar vakantie nog een huis stond. Nu is er niets meer. Alleen grond. En onder die grond: gas.
Eigenlijk wilde de openbare omroep dit portret van een gezin in het hart van Nederlands aardbevingsgebied pas na de verkiezingen van 15 maart uitzenden. Officieel omdat dat beter in het zendschema paste, officieus omdat het thema net iets te gevoelig lag. Maar dat was buiten het aanzwellende ongenoegen van die vergeten mensen uit Groningen gerekend. Al veertig jaar voelen ze zich de binnenlandse kolonie van Nederland. En dus zetten ze een Twitteractie en een petitie op. De openbare omroep ging door de knieën en zond de documentaire uit.
De stille beving had een schok door het land moeten sturen waarvan de trillingen niet alleen in de schuren en muren van de familie de Haan te registreren vielen, maar zowat overal. Het is het ingetogen verhaal van mensen die met de rug tegen hun eigen muur worden gezet. Van een bedrijf dat er alle baat bij heeft te wachten terwijl mensen nood hebben aan snelle oplossingen. Omdat ze er mentaal en fysiek onderdoor gaan, omdat het over hun huizen gaat, die langzaam verpulveren onder de steeds terugkerende bevingen, omdat alles wat ze hebben kapotgaat.
Wat met het gas? Hoe lang moeten onze huizen nog verkruimelen? En wie zal de NAM dwingen onze schade te vergoeden? De stille beving schuift al die vragen naar voren en zoomt in op de totale onmacht van politici. Eén voor één bezochten ze de boerderij van Annemarie, dat wel. Ze luisterden naar de verhalen van de buren, ze drukten hun verontwaardiging uit. Daar bleef het bij. ‘Dit zal ik nooit vergeten’, zegt Annemarie bij het kampvuur op de plek waar haar huis stond. ‘Dit is hoe een overheid met haar burgers omgaat.’ De honderdvijftig jaar oude boerderij is intussen gesloopt. De uil die er woonde is dood. Ondertussen wonen Annemarie, haar man Albert en hun twee dochters nog steeds in een noodwoning, een container in hun achtertuin. De NAM heeft geen haast. En op de televisie werd al snel weer over de Nederlandse identiteit gepraat.
door Tine Hens
De stille beving had een schok door Nederland moeten sturen, maar men praat liever over culturele identiteit.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
