‘Hij schrijft de mooiste zinnen ter wereld’, zegt Libriswinnaar Tommy Wieringa over zijn grote voorbeeld James Salter. Na jaren van stilte rijgt Salter met Alles wat is opnieuw een bundel prachtzinnen tot een roman aaneen.

‘The last book’, kopte The New Yorker in april van dit jaar toen de eerste exemplaren van Alles wat is van de 88-jarige James Salter in de Amerikaanse boekhandels op stapeltjes gelegd werden. Vijfendertig jaar lang hadden illustere fans als Philip Roth, Michael Ondaatje, Richard Ford en Tommy Wieringa geduld moeten oefenen: zo veel tijd liet Salter wegtikken tussen Alles wat is en zijn vorige roman, al verschenen er in die periode wel nog kortverhalen, essays over reizen én een heus kookboek.

Het hoofdpersonage van Alles wat is is Philip Bowman, redacteur bij een literaire uitgeverij in New York. Ooit solliciteerde hij voor die niet al te bijster goed betaalde baan omdat het boekenvak een ‘heel andere business’ was, ‘iets voor gentlemen’. Net als auteur Salter heeft Bowman een oorlogsverleden: Salter was jachtpiloot en rukte tijdens de oorlog in Korea meer dan honderd keer uit om vijandige straaljagers uit de lucht te schieten, Bowman zat tijdens de Tweede Wereldoorlog bij de Amerikaanse marine. Alles wat is start als een onvervalste hollywoodiaanse oorlogsfilm, met de aanval van Japanse kamikazes op de oorlogsbodem waarop de jonge Bowman is ingekwartierd. Het schip gaat naar de haaien, Bowman is een van de weinige overlevenden. Terug thuis gaat hij studeren aan Harvard. Daar blijft hij vier jaar lang maagd, maar is hij al die tijd ‘zo geil als boter’. Als hij in New York als redacteur werkt, wordt hij op slag verliefd op Vivian, een oppervlakkig, ongeïnteresseerd blond wicht. Bowman gelooft dat hij de ware liefde gevonden heeft, maar komt er later tot zijn scha en schande achter dat hij niet op de echte Vivian verliefd werd, maar op het ideaalbeeld dat hij van haar in zijn fantasie creëerde. Zij dumpt hem en in Londen ontmoet hij de getrouwde Enid. Samen trekken ze naar Sevilla, ‘de stad van Don Juan’, waar ze hun tijd vooral tussen de lakens doorbrengen. Toch is Bowman geen donjuan die wanhopig de ene snelle wip na de andere najaagt. Hij zoekt niets meer of minder dan De Liefde. Die vindt hij bij Enid, maar als het er echt opaan komt, wil zij haar man niet in de steek laten.

De ouderdom heeft geen vat gehad op het literaire meesterschap van James Salter: hij schrijft nog steeds loepzuivere zinnen, is nog steeds een meester in het weglaten en suggereren en schrijft nog steeds over erotiek en seks alsof hij in de volle fleur van zijn leven is. ‘Zijn hand lag op haar lichaam om het stil te houden. Met zijn knieën hield hij haar benen neer. De vage kreten van kinderen op de speelplaats. Lieve jezus! Na afloop ging ze in bad. Het water was lekker heet.’ Geen ellenlange beschrijvingen, geen gesteun of gehijg, geen overbodige opsmuk of literaire franjes. De spaties tussen de zinnen vertellen vaak meer dan de zinnen zelf. ‘Ik wilde mijn lezers niet vervelen met een boek van zeshonderd bladzijden’, zegt Salter daar zelf over, dus werd Alles wat het is een relatief compacte roman van ruim 350 bladzijden, waarvan de lezer na afloop het gevoel heeft dat hij een magnifiek epos van duizend bladzijden achter de kiezen heeft.

ALLES WAT IS *****

James Salter, De Bezige Bij (originele titel: All That Is), 352 blz., ? 23,90.

JAN STEVENS

CENTRALE ZIN De hele nacht snelde het water in het donker voorbij.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content