Ooit had elk middelgroot dorp er een. Vandaag schieten er nog maar een paar dozijn over, en zelfs die zijn volgens onheilsprofeten ten dode opgeschreven. We gingen op zoek naar de laatste onafhankelijke platenwinkels, de witte raven tussen de muzieksupermarkten en megaketens. ‘Klanten die huilen van ontroering: daar doen we het voor.’

Brussel – The Collector

The Collector aan het Beursplein in Brussel is het soort platenparadijs waar Nick Hornby tien jaar geleden al nostalgisch over deed in zijn succesroman High Fidelity. Een ontmoetingsplaats voor ‘jonge mannen – uitsluitend jonge mannen – met John Lennonbrilletjes en lederen jassen, die de helft van hun leven op zoek zijn naar onuitgegeven singles van The Smiths, en albums van Frank Zappa waar in koeien van letters ‘Original Not Re-Released’ op geschreven staat. Ongevaarlijke gekken, zeg maar.’ De 50.000 nieuwe en tweedehands vinylplaten vormden al het decor voor een paar kortfilms, videoclips en publiciteitsfoto’s van kledingmerken die zich een rock-‘n-rollimago probeerden aan te meten. ‘Onlangs kwamen ze hier nog foto’s nemen voor Pink’, vertelt oprichtster Jeanne Buyck, die de zaak op haar 67e nog steeds leidt, samen met haar zoon.

The Collector kwam er 35 jaar geleden door een gelukkige samenloop van omstandigheden, toen Buyck in een Antwerpse hotellobby ging schuilen voor een regenbui. Ze ontmoette er een handelsreiziger uit New York met wie ze later trouwde, en besloot na een bezoek aan zijn familie een platenwinkel te openen naar Amerikaans model. ‘Mijn man en ik gaan nog steeds vier à vijf keer per jaar naar New York om platen te kopen’, zegt ze. ‘Hij is tachtig intussen, maar hij zou het niet kunnen missen. Al onze platen hebben we zelf met veel liefde geselecteerd. Onze klanten voelen dat, en ze waarderen dat ook.’

Als speciaalzaak voor nieuw en tweedehands vinyl heeft The Collector weinig of niets van grote ketens à la MediaMarkt te vrezen. Integendeel, zegt Buyck: ‘Nu het zo slecht gaat op de cd-markt zijn platen weer hipper dan ooit. Onlangs zijn we zelfs met een internetwinkel begonnen, op verzoek van onze buitenlandse klanten.’

THE COLLECTOR

Beursstraat 26, 1000 brussel. open ma-za, 11-18.30

www.the-collector.be

Brussel – Juke Box

Jean-Pierre Delabelle van Juke Box mag DJ Shadow bij zijn voornaam aanspreken – Josh, maar hou het stil. Het draaitafelgenie uit San Francisco spendeert elk jaar een klein fortuin in zijn platenwinkel aan de Brusselse Anspachlaan, net als The Beastie Boys, Dr. John en een stuk of wat andere Groten der Aarde. ‘Henry Rollins heeft me nog bij hem thuis uitgenodigd’, klinkt het trots. ‘Hij had hier een paar oude jazzplaten gevonden waar hij al zijn hele leven naar op zoek was. Klanten die zodanig in de wolken zijn dat ze je op een etentje willen trakteren, een fles whisky cadeau doen, of mensen die beginnen huilen van ontroering: daar doe je het voor.’

Delabelle begon halfweg de jaren 70 platen te verkopen, na een korte car-rière als souldeejay. Aanvankelijk had hij een kleine importzaak boven een punkcafé waar hij ook concerten organiseerde – onder meer van Madness en The Kids – maar gaandeweg begon hij in allerlei buitenlanden hele ladingen oude vinylplaten op te kopen. Funk, soul en disco uit de seventies, maar ook oude jazz, blues, psychedelische rock en punk. ‘In die tijd kostte het niets. Ik heb nog hele ladingen platen gekocht voor vijf of tien frank per stuk. Zeker na de opkomst van de cd, toen veel handelaars hun vinyl aan de straatstenen niet meer kwijtraakten. Ik voelde dat er ooit opnieuw vraag naar zou zijn. Cd’s hebben geen ziel, vinyl wel.’

Met een stock van 400.000 nieuwe en tweedehands vinylplaten, is Juke Box veruit de grootste speciaalzaak in haar genre. Een internetshop heeft Delabelle niet – ‘geen tijd voor’ – en op zijn vierenvijftigste denkt hij nog lang niet aan stoppen. ‘Ik wil doodgaan tussen mijn platen’, zegt hij fel. ‘Liefst met een geweldige groove op de achtergrond.’

JUKE BOX

Anspachlaan 165, 1000 Brussel. Open ma-za, 11-18.30

Brussel – Lost In Music

‘Wist je dat geen enkele andere stad, waar ook ter wereld, zoveel platenwinkels per vierkante meter heeft als Brussel? Veel meer nog dan Londen, Berlijn en New York?’ Peter De Keyser aka DJ Breakbeat voegde daar anderhalf jaar geleden nog eentje aan toe: Lost In Music. ‘Ik heb jaren in een grote platenzaak gewerkt’, vertelt hij. ‘Maar daar gaven ze alleen om verkoopcijfers, niet om klanten en nog veel minder om muziek. Ik had er het gevoel dat ik net zo goed koffiezetapparaten kon verkopen.’

Met een voorraad van een vijfduizendtal vinylplaten laat Lost In Music zich het best omschrijven als een delicatessenzaak. De Keyser verkoopt in zijn kleine winkel aan De Beurs uitsluitend platen (ook tweedehands) die hij zélf goed vindt, van oude funk, soul en disco over Bob Dylan tot Spanky Wilson. ‘Ik kan niemand een slechte plaat aansmeren’, zegt hij. ‘Ik besef dat ik het mezelf daar heel moeilijk mee maak, maar ik ben liever een slechte commerçant in goede muziek, dan een goede handelaar in slechte muziek.’ Mond-tot-mondreclame leverde Lost In Music al een schare trouwe klanten op, zoals DJ 4T4 van ’t Hof van Commerce. En volgend jaar gaat de winkel ook online, op verzoek van buitenlandse fans.

‘Ik ben overtuigd dat er altijd een publiek zal blijven bestaan voor kleine en onafhankelijke platenwinkels’, klinkt het nog. ‘Een publiek van meerwaardezoekers, dat geen boodschap heeft aan de grote ketens. Ik hoop alleen dat het me op tijd weet te vinden.’

Lost In Music

Platte Steen 3, 1000 Brussel.

Open di-za, 12-18.30

Gent – Music Man

‘Often imitated, never duplicated’, luidt de fiere slogan van Music Man. Maar zelf heeft de dancespeciaalzaak uit Gent zich intussen wél al met succes gekloond, getuigen de flashy bijhuizen in Brussel en Oostende. ‘Onze grootste troef in de strijd met de grote ketens is onze expertise’, zegt zaakvoerder Nicolas Gerard. ‘We hebben zeven gespecialiseerde muziekfreaks in dienst, die de dancescene op de voet volgen. We streven ernaar om nieuwe releases als eerste aan te bieden, nog voor ze bij de concurrentie liggen. Dat zijn we aan onze reputatie verplicht.’

Met een verkoop van 150.000 vinylplaten per jaar groeide Music Man uit tot een instituut in de Belgische dancewereld. ‘We hebben in de loop der jaren een gigantische voorraad klassiekers verzameld’, aldus Gerard. ‘En we verkopen ook white labels en andere moeilijk te vinden platen. Zeker voor deejays is dat interessant.’ Speciaal voor die deejays staat in alle winkels ook een batterij professionele draaitafels waarop ze de meer dan 35.000 platen uit stock kunnen voorbeluisteren, cola of Red Bull bij de hand.

Music Man werd in 1966 opgericht als importzaak, en bood in de jaren 80 ook een tijdlang onderdak aan zijn eigen label en distributiefirma, waaruit later de toonaangevende platenfirma N.E.W. S ontstond. Behalve Jan Van Biesen, Glimmer Twins en Stephen en David Dewaele, hebben ook de kroonprins van Qatar en de Russische topdeejay Vladimir Trapeznikov bij Music Man een klantenkaart. De winkel heeft ook al twee jaar een eigen rubriekje in het programma Going Out op JimTV, volgend jaar komt er een internetshop

Music Man Gent

Steendam 72, 9000 Gent. Open ma-vr 11-19, za 11-18.

Music Man Oostende

Wittenonnenstraat 16B, 8400 Oostende. Open di-za 11-18

Music Man Brussel

Plattesteen 6, 1000 Brussel. Open ma-vr 11-18.30, za 11-18

Music Mania

Music Mania op de hoek van de Gentse Bagattenstraat is de bruine kroeg onder de platenzaken. De platenwinkel heeft dezelfde roots als dancespeciaalzaak Music Man, maar scheurde zich halverwege de jaren 80 af om zich te specialiseren in alternatieve gitaarmuziek, elektronica, americana, drum & bass, reggae, hiphop en metal. Mét succes, want al snel verhuisde Music Mania naar een groot pand van vier verdiepingen, en kwamen er ook vestigingen in Brussel, Kortrijk en Leuven. ‘Ik ging eind jaren 70 als jobstudent bij Music Man aan de slag’, vertelt huidig zaakvoerder Jan Van Regenmortel. ‘De hoogdagen van de vinyl. Als er een nieuwe plaat van Bruce Springsteen, Neil Young of Patti Smith binnenkwam, stonden de mensen al van ’s morgens vroeg in dichte drommen aan te schuiven, tot ver buiten de winkel. Van zulke platen verkochten we toen makkelijk een paar duizend exemplaren, omdat we de enigen waren die ze importeerden. Daar kan ik nu alleen nog maar van dromen.’

Music Mania Leuven werd intussen overgenomen door Bilbo, Music Mania Brussel bouwt zijn aanbod af en zou op termijn de deuren sluiten, maar Music Mania Gent en Kortrijk houden wél nog koppig stand. Al geeft Van Regenmortel toe dat het steeds moeilijker wordt. ‘We zitten al een jaar of tien in een neerwaartse spiraal. Jongeren kopen steeds minder muziek, omdat ze met gsm’s, games en reizen steeds meer andere uitgavenposten hebben. En je kan een euro natuurlijk maar één keer uitgeven.’

‘Ondanks de verkoopsdaling moeten we als speciaalzaak enorm veel in stock hebben, want ons publiek koopt breder dan ooit. Maar het is natuurlijk makkelijker om honderd exemplaren van één plaat in te slaan dan één exemplaar van honderd platen. Op dat vlak staan we zwak tegenover bijvoorbeeld de grote internetwinkels, die geen voorraad hebben. Ons enige wapen in de concurrentie is onze selectie, onze service en de sfeer in onze winkels. Daar proberen we dan ook constant aan te werken. We proberen onze trouwe klanten duidelijk te maken dat ze het onvindbare bij ons nog altijd vinden.’

Music Mania Gent

Bagattenstraat 197, 9000 Gent.

Open ma-za, 11-18.30

Music Mania Kortrijk

Zwevegemsestraat 13, 8900 Kortrijk.

Open ma-za 10-12.30 en 13.30-19

Music Mania Brussel

Greepstraat 4, 1000 Brussel. Open di-za 11-18

www.musicmaniarecords.com

Antwerpen – Mark Sound

Mark Sound is een van de weinige speciaalzaken voor jazz en klassieke muziek in ons land. Oprichter Mark Steyaert verkocht zijn eerste cd’s in een stoffige platenwinkel in Kraainem, die hij eind jaren 80 overnam van een hoogbejaarde dame. Al snel gaf hij zijn zaak een grondige facelift en ging hij zich toeleggen op klassieke muziek en jazz. ‘Gemiddeld heb ik zo’n 10.000 titels in voorraad’, zegt hij. ‘Enkel op cd.’ En daar is duidelijk vraag naar, want anderhalf jaar geleden opende een tweede vestiging zijn deuren in een hippe loft in Antwerpen, op een steenworp van Fnac en MediaMarkt. Onder meer Jeff Neve, de nieuwe wonderboy van de Belgische jazz, is er een vaste klant.

‘Ik heb geen last van concurrentie’, lacht Steyaert. ‘Integendeel, ik zie de ketens net als mijn grootste bondgenoten. Hun muziekaanbod en hun service blijven al bij al redelijk beperkt, zeker voor nichegenres als klassieke muziek en jazz. Daardoor krijg je een unserved audience, die zich dan tot mij wendt.’ Ook internet vindt Steyaert ‘een zegen’, omdat het ‘de honger naar nieuwe muziek vergroot.’ ‘Ik krijg hier vaak klanten over de vloer met een bestelbon van Proxis, of Amazon, of een andere internetwinkel. ‘Als ik die cd online bestel, moet ik drie weken wachten’, zeggen ze dan. ‘En dan moet ik het pakketje soms nog gaan afhalen in een postkantoor ook. Bij u kan ik mijn cd’s tenminste subiet meenemen.’ Anders dan mainstream platenwinkels heb ik ook het voordeel dat liefhebbers van klassieke muziek en jazz geen downloaders zijn. Omdat ze al wat ouder zijn, meestal, maar ook omdat ze hoge eisen stellen aan de geluidskwaliteit. Ze willen investeren in een collectie – iets tastbaars.’

Pessimisten voorspellen dat platenwinkels het nog hooguit twintig jaar zullen uitzingen, maar Steyaert ziet het niet zo somber in. ‘Speciaalzaken zullen met hun aanbod en hun service het verschil blijven maken met internetwinkels, en met grote ketens. Dat is altijd onze sterkte geweest, en dat zal altijd onze sterkte blijven.’

Antwerpen – Wally’s Groove World

Wally’s Groove World is voor Antwerpen wat Music Man voor Gent is: een dancespeciaalzaak die de afgelopen jaren uitgroeide tot een instituut, met trouwe klanten tot ver buiten onze landsgrenzen. Internationale topdeejays als Jef K, Kenny Hawkes, Juan Atkins, Lindstrom en Idjut Boys gaan zich in het kleine pand in de Lange Nieuwstraat bevoorraden, net als Tom Barman en deejays Prinz en Bartolomeo van Café D’Anvers. Ook de acht luisterposten in de winkel worden bediend door ervaren deejays, die elk hun sporen verdienden in een specifiek genre: van deep house over elektro tot minimal, jungle en dies meer.

Wally’s Groove World startte dertien jaar geleden als een klein winkeltje van tweedehandsvinyl op de kelderverdieping van een grote importzaak in Antwerpen. Oprichter Koen Van Immerseel – bij nachtbrakers bekend als DJ Koenie – richtte rond die tijd ook een succesvol deep houselabel op, dat onder meer Arsenal tekende voor debuutplaat Oyebo Soul. In de loop der jaren verzamelde van Immerseel een enorme stock: 35.000 oude vinylplaten in de kelder en meer dan 8000 nieuwe platen in de winkel. Daarnaast verkoopt Wally’s Groove World ook professioneel deejaymateriaal, biedt het een reinigingsservice voor oude vinylplaten, en kunnen klanten via de website een catalogus met meer dan 100.000 titels raadplegen, die permanent wordt uitgebreid.

‘Internet wordt steeds belangrijker’, zegt Van Immerseel. ‘Van een platenwinkel alleen valt bijna niet meer te leven, zelfs als je uitsluitend vinyl verkoopt. Steeds meer deejays werken met compilatie-cd’s om problemen aan de douane te vermijden. Zeker de Verenigde Staten kom je niet zomaar meer binnen met een platenzak. En dus willen we ons in de toekomst met onze internetwinkel steeds meer op vinylverzamelaars richten, met een ruim aanbod tweedehandsplaten.’

Wally’s Groove World

Lange Nieuwstraat 126, 2000 Antwerpen. Open ma-vr 11-18.30, za 11-18

www.wallysgrooveworld.com

Antwerpen – Brabo Records

Brabo Records aan de Antwerpse Grote Markt is een platenwinkel van de oude stempel, die de zelfmoord van Kurt Cobain nooit helemaal te boven kwam. In de platenbakken vind je nog altijd gekopieerde cd-hoesjes in plastic mapjes, compleet met handgeschreven commentaren in rode viltstift en grote uitroeptekens. En uit de luidsprekers blijft uitstekend gitaargeweld opborrelen à la Primus, Faith No More, Deftones, Tool en Queens Of The Stone Age. ‘We verkopen bijna uitsluitend muziek die we zelf goed vinden’, zegt Dominique Vermeulen, die de winkel negen jaar geleden met haar vriend overnam. ‘Helmut Lotti of Clouseau zal je hier niet vinden. Onze specialiteit is harde en alternatieve gitaarmuziek.’

Brabo Records heeft serieus te lijden onder de concurrentie van internetwinkels en grote ketens, geeft Vermeulen toe. De voorbije jaren liep de cd-verkoop hier met meer dan dertig procent terug, en sinds kort laten ook vertegenwoordigers van grote platenmaatschappijen de winkel links liggen. ‘Het wordt met de dag moeilijker’, klinkt het met een diepe zucht. ‘Veel platenmaatschappijen willen enkel nog leveren als het om grote bestellingen gaat. Maar wij verkopen geen honderden exemplaren van elke plaat. Tegen de dumpingprijzen van MediaMarkt en Free Record Shop kunnen wij onmogelijk op.’

‘Het is een strijd van David tegen Goliath. Grote ketens kopen hun cd’s in grote aantallen aan. Daardoor krijgen ze enorme kortingen, of mogen ze hun onverkochte exemplaren terugsturen. Kleine handelaars hebben al die voordelen niet. En zo moet de ene winkel na de andere de deuren sluiten. Dankzij heel wat trouwe klanten houden we het hoofd voorlopig nog boven water. Een paar jaar geleden zijn we opnieuw vinyl beginnen verkopen, en sinds kort hebben we ook een internetwinkel. Maar we houden ons hart vast voor de toekomst.’

Brabo Records

Grote Markt 54, 2000 Antwerpen. Open ma-do 11-18, vr 11-18.30, za 10-18.30

www.braborecords.be

Leuven – JJ Records

Had de uitdrukking ‘klein maar dapper’ niet bestaan, we hadden ze speciaal voor J.J. Records uit Leuven uitgevonden. Al meer dan een kwarteeuw voorziet de winkel in de Parijsstraat muziekminnend Leuven van de betere elektronica en gitaarmuziek. Onder meer Discobar Galaxie gaat er zich geregeld van platen voorzien – naast 12.000 cd’s heeft JJ Records ook een uitgebreide vinylcollectie.

‘Ik zou de onheilstijdingen van een aantal collega’s toch een beetje willen nuanceren’, zegt zaakvoerder Stef Smits, die ook als muziekprogrammator werkt bij ’t Stuk in Leuven. ‘De voorbije weken las ik in kranten dat de dagen van de onafhankelijke platenhandelaars geteld zijn, door de concurrentie van internet en grote ketens. Maar ik ben ervan overtuigd dat we nog altijd een bestaansreden hebben, al was het maar voor minder commerciële genres als americana, metal, punk en hardcore. Het klopt dat MediaMarkt, Fnac en Free Record Shop zich de voorbije jaren hebben toegelegd op alternatieve gitaarmuziek. Simpelweg omdat de fans van dat genre nog altijd platen kopen, in tegenstelling tot de fans van pakweg Britney Spears. Maar net dié mensen vinden ook hun weg naar gespecialiseerde winkels met een ruimer aanbod, omdat het nu eenmaal muziekliefhebbers zijn.’

‘Ik heb het gevoel dat we in een overgangsfase zitten. De cd heeft zijn beste tijd als drager gehad, en het is nog niet helemaal duidelijk hoe het precies verder zal evolueren. Maar er zal altijd nood zijn aan specialisten om uit het gigantische muziekaanbod te filteren wat de moeite waard is, en het tot bij de consument te brengen. Platenwinkels zoals we die nu kennen zullen op termijn wellicht verdwijnen. Maar er zal iets anders in de plaats komen, iets beters misschien.’

J.J. RECORDS

Parijsstraat 32, 3000 Leuven.

Open: Ma-Vr 10.30-18.30 en za 10.30-18

www.jjrecords.com

Wouter Van Driessche – Foto’s Koen Bauters

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content