STASIPORTRET – De spion bespied: Florian Henckel von Donnersmarck richt zijn camera op een professionele voyeur in dienst van de Oost-Duitse Staatssicherheit.

Film: *** *Extra’s: *** (Homescreen)

Film. Een van de favoriete hippe hotels in Berlijn dezer dagen is het Ostel DDR Design Hostel, waarvan de kamers en de lobby volledig zijn ingericht als een doorsneehotel uit de hoogdagen van de DDR en de duurste kamer werd omgedoopt tot de ‘Stasi suite’ – genoemd naar de gevreesde geheime politie die de bevolking van het socialistische arbeidersparadijs bespioneerde en controleerde. Ja, sinds het succes van Goodbye Lenin is het bon ton om ironisch en weemoedig terug te blikken op het voormalige Oost-Duitsland. Gelukkig is Das Leben der Anderen geen nieuwe excursie in dubieuze Ostalgie. De jonge regisseur Florian Henckel von Donnersmarck, begin de dertig en West-Duitser van geboorte, is er bijzonder goed in geslaagd om via een meeslepend verhaal over intieme menselijke relaties de perverse mechaniek bloot te leggen van een heel systeem dat gebouwd is op intimidatie, bespieding, wantrouwen, paranoia en waarbij je niet weet wie nu de ergsten zijn, de idealisten of de opportunisten.

De film speelt in 1984, tijdens de hoogdagen van de communistische dictatuur. Met 100.000 werknemers en 200.000 geregistreerde informanten (op een bevolking van 16 miljoen) is de Oost-Duitse staatsveiligheid de meest wijd vertakte uit de geschiedenis. De regisseur toont het ware gezicht van een regime door de ogen van een dader die zelf slachtoffer wordt. Protagonist is de Stasiofficier Gerd Wiesler (Ulrich Mühe), die zo opgaat in zijn afluisterpraktijken dat hij geen eigen leven heeft maar participeert in het leven van de toneelschrijver en diens acterende geliefde die hij moet bespieden.

Langzamerhand gaat de harteloze wereld van de sinistere ideoloog aan het wankelen. Aan zijn koptelefoon gekluisterd betrapt hij de verdachten niet op subversieve complotten maar hoort hij prachtige gedichten en geweldige klassieke muziek. Wanneer hij gaat beseffen dat de schrijver geen gevaarlijke staatsvijand is, ondergaat hij een transformatie en wordt hij onverwachts de bondgenoot van de belaagde kunstenaar. Via het zorgvuldig observeren van de beroepsactiviteiten van deze consciëntieuze bureaucraat, analyseert de regisseur haarfijntjes de dagelijkse sleur en de gruwelijke logica van een repressief systeem. Hij springt zuinig om met scènes van echte psychologische foltering, maar filmt fors de dreiging die achter elke façade loert en suggereert het beklemmende en benauwende van de meest alledaagse routines.

Extra’s. De belangrijkste bonus op deze fraai verpakte Limited Edition is de Engelstalige commentaartrack van regisseur Von Donnersmarck die een schat aan informatie biedt over de Stasi en over zijn streven naar authenticiteit in zijn reconstructie van hun methoden, inclusief het gebruik maken van originele Stasiapparatuur, zoals de dampmachine om brieven te openen. Een van de geschrapte scènes (helaas enkel met niet-ondertitelde Duitse commentaar), onthult een Rear Window-achtige subplot waarin Wiesler zijn achterburen bespiedt.

Patrick Duynslaegher

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content