De keizer van Congo – Magnumfotograaf Carl De Keyzer trok naar Congo en keerde terug met een fotoboek vol schrijnende beelden.

Carl De Keyzer, Lannoo, 352 blz., euro49, 95. In het Antwerpse Fotomuseum loopt nog tot 16/5 een tentoonstelling met de foto’s van De Keyzer.

Naar aanleiding van de 50e verjaardag van de onafhankelijkheid van Congo trok Magnumfotograaf Carl De Keyzer tussen 2007 en 2009 door het ‘moderne’ Congo op zoek naar de restanten van de koloniale periode. Met een reisgids uit 1958 (een soort Guide Michelin voor Belgisch Congo) stippelde hij een route uit langs de toeristische trekpleisters van die tijd. Zo kon hij nagaan wat er na al die jaren nog rest van de plantages, fabrieken, koloniale villa’s, missieposten en kerken en hoe de urbanisatie na de onafhankelijkheidsverklaring van 30 juni 1960 ingevuld werd. Het resultaat is behoorlijk hallucinant en schrijnend, een opeenvolging van foto’s vol chaos en verval. Congo lijkt een puinhoop met surrealistische kwaliteiten.

De Keyzer was genoodzaakt om regelmatig in de frontlinies van de oostelijk gelegen grensgebieden te werken. Hoewel de streek een kruitvat is waar het stikt van allerhande rebellen en regeringstroepen, vallen in de foto’s geen conflictsituaties te bespeuren. Dat was ook niet de bedoeling van de reportage. De overblijfselen van de missieposten, kerken en villa’s liggen nu eenmaal verspreid in het oostelijke gebied van Congo – waar zich tevens de diamantmijnen bevinden. In plaats van Belgen wonen er nu militairen, afgezanten van de regering en de ANR (de geheime dienst die Carl nauwlettend in het oog hield). De dreiging, het geweld, de ordeloosheid en het machtsvertoon maakt De Keyzer evenwel voelbaar, en je ruikt de verkrotting, het stof en het bloed. De Keyzer verleent de vergane glorie een menselijk gezicht, zij het een gelaat vol deernis, armoede, vertwijfeling en uitzichtloosheid.

De beeldenreeksen in het lijvige, in het zwart gestoken fotoboek worden losjes onderbroken door flinterdunne blauwe, roze en groene bladen. Daarop staan enerzijds de legende van de foto’s en anderzijds tekstfragmenten uit reisgidsen en pamfletten en interviewfragmenten gesprokkeld door David Van Reybrouck. Het tekstmateriaal, dat nauw aansluit bij de opgeroepen sfeer van de foto’s, is echter zo goed als onzichtbaar: Congo (belge) is in de eerste plaats een schitterend fotoboek.

Als aanvulling op Congo (belge) wordt Congo belge en images (met witte kaft) uitgegeven, waarvoor Carl een eigenzinnige selectie maakte van foto’s uit de koloniale periode, die hij inscande en retoucheerde.

Piet Goethals

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content