BRILLANCE IN ZWART-WIT – Michiel Hendryckx en Stephan Vanfleteren leggen hun kijk op de wereld vast in reportage en portret.

1. Michiel Hendryckx, Lannoo, 220 blz., euro45 – 2. Stephan Vanfleteren, Lannoo, 318 blz., euro55

Dolen. Onderweg in Europa heet het fotoboek van Michiel Hendryckx. Door het werk van de plastische kunstenaar Raoul De Keyser op de omslag oogt het echter niet meteen als een fotoboek én doet het denken aan Images à la Sauvette, het ophefmakende fotoboek van Henri Cartier-Bresson uit 1952 dat een werk van Henri Matisse op de cover had. Die referentie is mooi en zeker niet toevallig. Net zoals Cartier-Bresson is Hendryckx een fotograaf pur sang: hij ademt fotografie. Aanvankelijk had uitgeverij Lannoo graag een overzichtswerk van hem gehad, maar dat wilde hij niet. ‘Retrospectieven roepen bij mij een gevoel van fin de carrière op of dienen om het oeuvre van een overleden kunstenaar te eren’, aldus Hendryckx. ‘Ik ben nog springlevend!’

En dus koos Hendryckx, die via de tv-programma’s De Bende van Wim en Het Bourgondisch Complot uit de anonimiteit trad, ervoor om met zijn camera door Europa te zwerven. Hij observeerde er gulzig, maar steeds smaakvol de omringende werkelijkheid – geen wonder dat naast de voordeur van zijn huis in Gent een plaatje met ‘epicurist’ prijkt. Bij hem vind je geen sensatie of drukdoenerij, wel een zekere speelsheid, met een oog voor kleine, maar sprekende details. Zijn zwart-witbeelden zijn om die reden ontluisterend. Ze maken niet alleen deel uit van het geheugen van de fotograaf, maar vereeuwigen in Dolen een aspect van de Europese samenleving. Een beeldende geschiedschrijving als het ware.

Stephan Vanfleteren is ook een reportagefotograaf, bekend van Belgicum, zijn kijk op België anno 2007. En hij fotografeert (ook) in zwart-wit, met een kleinbeeldcamera én op grootbeeld en/of 6×6 negatieven. Zo krijgen de foto’s een wollige, maar bijzonder mooie scherptediepte, en blijft geen enkel detail ongezien. Portret 1989 – 2009 – een compilatie van twintig jaar portretfotografie – bevat haarscherpe close-ups van bekende en minder bekende mensen, van wie elke groef, rimpel of puist een verhaal vertelt. Maar Vanfleteren ensceneert ook: Els Pynoo kruipt op handen en knieën op een paard, Ozark Henry wordt een vogelverschrikker en Gerda Dendooven staat met hond in een strak en absurd ogende beeldcompositie.

Elke vorm van glamour is Vanfleteren vreemd. In harde lijnen en felle zwart-witcontrasten peilt hij met chirurgische precisie naar de mens achter het al dan niet bekende gezicht. Er wordt zelden gelachen op zijn foto’s. Soms kijkt de geportretteerde strak in de lens, in andere beelden blikt hij of zij in gedachten verzonken in de verte. De portretten van Stephan Vanfleteren zijn confronterend en vaak meedogenloos. Zijn close-ups laten zich bekijken als abstracte sculpturen waaruit een heel leven af te lezen valt.

Dolen (Michiel Hendryckx)

Nog tot 10/01/10, FotoMuseum, Antwerpen

Portret 1989 – 2009 (Stephan Vanfleteren)

Nog tot 3/12, Wintercircus Mahy, Gent

Piet Goethals

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content