Luc Deleu – Architect met ideeën

Het is moeilijk om Deleu onder één noemer te vatten. Architect, urbanist, kunstenaar, theoreticus, filosoof, idealist, dwarsligger, hij is het allemaal en met verve beoefent hij ieder van die disciplines.

Toen Luc Deleu (Duffel, 1944) in 1969 afstudeerde aan het Hoger Instituut Sint Lucas in Brussel wist hij al dat hij geen architect wilde worden zoals dertien in een dozijn. Vooral geen huisjesbouwer maar de fantasie in zijn volle omvang stimuleren en tot grootse ideeën uitwerken.

Het jaar nadat hij zijn diploma behaalde stichtte hij, samen met zijn echtgenote, een eigenzinnig bureau onder de naam T.O.P. Office dat later uitgebreid werd tot T.O.P. Office – Orban Space. De naam vat de pretentie van het bureau perfect samen : Orban Space en niet Urban, geen stadsontwikkeling maar werken aan een globaal plan dat voorziet in een nieuw wereldbeeld.

Het is moeilijk om Deleu onder één noemer te vatten. Architect, urbanist, kunstenaar, theoreticus, filosoof, idealist, dwarsligger, hij is het allemaal en met verve beoefent hij ieder van die disciplines.

Al meer dan veertig jaar werkt zijn bureau aan plannen die wereldomvattend zijn maar die de tekentafel té zelden verlaten om gerealiseerd te worden. Het deert hem niet want ideeën genereren is voor hem even belangrijk als ze uit te voeren.

Er is net een boek verschenen (Luc Deleu – T.O.P. Office, Orban Space, Valiz, Amsterdam) dat in 429 pagina’s zijn curriculum samenvat. Daarin worden alle ideeën van de architect/kunstenaar uitvoerig besproken. Enkele zijn als een Leitmotiv telkens weer terug te vinden. De zorg om de verminderende bewoonbare oppervlakte van de aarde aan te passen aan de groeiende wereldbevolking. De toenemende communicatiemogelijkheden die de mentale wereld verkleinen maar de universele problemen niet oplossen.

Afgedankte vliegdekschepen als universiteit

In verband met die conclusie ontwierp Deleu in 1972 een project voor een Antwerpse universiteit. Hij bedacht een formule om drie afgedankte vliegdekschepen om te bouwen tot campussen die de wereld konden rondreizen en zo de studenten de mogelijkheid konden bieden om noodzakelijke contacten te leggen met uiteenlopende culturen.

Een andere constante in zijn denkwereld is de zin voor schaal en perspectief. Hij bouwde maquettes van hoge gebouwen die hij opstaand en liggend naast elkaar presenteerde om de schaal duidelijk te maken. In de vroegere galerie Montevideo, een oud pakhuis in de Antwerpse haven, installeerde hij een horizontaal liggende bouwkraan om zowel de schaal als het perspectief duidelijk te maken. Hij herhaalde het experiment op het Sint-Pietersplein in Gent. Het waren hallucinerende beelden die plots inzicht gaven op monumentaliteit en schaal. Het zijn maar enkele voorbeelden.

Hij werkte al vroeg samen met andere kunstenaars door happenings ter organiseren en acties die zowel ludiek als grensoverschrijdend waren. Hij is trouwens tot op vandaag blijven spelen met de dualiteit architect/kunstenaar. Getuige zijn erepoorten en monumenten die hij creëerde met bouwcontainers. Hij stapelde ze verticaal op als obelisken of ontwierp bruggen (Hoorn, 1990), maakte er een woning mee (Tervuren, 2005) of schikte ze als fragiele evenwichtsoefeningen tot verbazende constructies. Het was een perfect huwelijk tussen kunst en techniek met de achterliggende idee om ongebruikt materiaal te recupereren.

Betere wereld voor het mensdom
Luc Deleu is een visionair die droomt, maar op een solide basis van kennis, wetenschap en cultuur. Geen urbanistisch probleem is hem te hoog gegrepen. Een cruiseterminal in Antwerpen, een nieuw bedachte Noord-Zuid verbinding in Brussel, stations voor HST-treinen in Brussel, Antwerpen, Rotterdam en Utrecht, snelwegen boven de stad en noem maar op, het boeit hem uitermate maar met de achterliggende gedachte, een betere wereld voor het mensdom te maken.

Is het een contradictie dat Deleu in Antwerpen woont in een Art-Deco huis aan de Cogels-Osylei (Les Nénuphars). Ja en neen. Hij gaat er van uit dat architectuur een geschiedenis heeft maar dat de urbanist vandaag een wezenlijke bijdrage moet leveren om de toekomst leefbaar te houden zonder het verleden te verloochenen. Alles op zijn plaats en gisteren is vandaag niet..

Ludo Bekkers
Tentoonstelling : “Orban Space, Luc Deleu – T.O.P. office”, Den Haag Stroom, Hoge Wal 1-9. Van 20 januari tot 24 maart. Later dit jaar in Antwerpen : Extra City.