Raadsel verkleuring verf Van Gogh achterhaald

Een prof van de Universiteit Antwerpen heeft de complexe chemische reactie ontdekt.

De kleur geel in de schilderijen van Vincent van Gogh verkleurt langzaam van geel naar bruin. Een internationaal team van wetenschappers onder leiding van prof.dr. Koen Janssens van de Universiteit Antwerpen zocht en vond de complexe chemische reactie die aan de basis ligt van de verkleuring. Hun onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd in het vakblad “Analytical Chemistry”.

Dat gele verf soms bruin verkleurt onder invloed van zonlicht, was in de 19e eeuw bekend. Maar niet alle schilderijen hebben er evenveel last van en ook de mate van verkleuring varieert sterk. Wetenschappers vermoedden dat de verkleuring bij Van Gogh verband hield met het gebruik van chroom in de gele verf.

Om hun hypothese te onderzoeken namen de onderzoekers een microscopisch klein stukje verf uit twee schilderijen van Van Gogh, namelijk ‘Veld met bloemen bij Arles’ (1888) en ‘Oever van de Seine'(1887). Daarnaast verouderden de onderzoekers ook verf uit oude verftubes met een UV-lamp.

Deeltjesversneller

“Bij een van deze proefstukjes was het raak. Het was afkomstig uit een historische verftube van schilder Rik Wouters. Dit stukje veranderde in drie weken van felgeel naar chocoladebruin”, aldus onderzoeksleider Koen Janssens.

De monsters werden onder meer onderzocht met röntgenstraling van de grote deeltjesversneller ESRF in Grenoble. Daarbij kwam een verandering in het element chroom in de verkleurde verf naar voren. Verder onderzoek is nodig om de dynamiek van de verkleuring in kaart te brengen en na te gaan hoe dit proces gestopt of vertraagd kan worden.