Yasujiro Ozu, een Japanse grootmeester in beeld

In mei en juni kan je bij Cinema Zuid terecht voor een filmreeks rond de Japanse regisseur Yasujiro Ozu. Perfecte gelegenheid om Ozu’s nalatenschap onder de loep te nemen.

Wie denkt aan Japanse cinema, denkt onmiddellijk aan Akira Kurosawa. En terecht. Maar het land van de reizende zon kent meer film royals dan enkel de man die ‘Seven Samurai’ uit zijn camera toverde. Een grootmeester die vaak wordt vergeten is Yasujiro Ozu. Ozu, die al bijna vijftig jaar op de eeuwige rijstvelden vertoeft, beitelde zijn naam in de filmgeschiedenis door zijn minimalistische, tedere en observerende blik op de Japanse familiewaarden, sociale tegenstrijdigheden en de vergankelijkheid van de dingen(mono no aware).

I was born, but…(Umarete wa Mita Keredo…, 1932)

Deze sociale satire was Ozu’s eerste grote werkstuk. De film concentreert zich op de tegenstrijdigheid tussen jeugdige losbandigheid en de tragische slaafsheid van het volwassen leven. De jongeren in de film zijn van mening dat hiërarchie gebaseerd moet zijn op bekwaamheid, en niet op basis van sociale achtergrond. Ozu’s filmtaal was subtiel, maar vertoonde nog niet het minimalistische karakter dat zijn films later zouden tentoonspreiden. Tracking shots en transities behoorden nog tot Ozu’s vocabularium.

Story of Floating Weeds(Ukigusa Monogatari, 1934)

Tijdens de jaren ’30 behoorden de protagonisten van Ozu allemaal tot de lagere- of middenklasse, een gegeven dat bij het Japanse publiek in de smaak viel. Met ‘Story of Floating Weeds’ waagde Ozu zich aan een atmosferische en intense studie over de leider van een acteursgezelschap die bezoekjes brengt aan zijn zoon uit een vroegere affaire. Een jaar later zou Ozu ook een tragische weergave afleveren van de sociaal-economische gezondheid van Japan in ‘Tokyo no yado’.

There Was a Father(Chichi Ariki, 1942)

‘There Was a Father’ is een tedere observatie van de relatie tussen een vader en zijn zoon. De film omspant de periode waarin de zoon opgroeit tot volwassene. De film wordt beschouwd als een essentiële klassieker uit de Japanse cinema en was een van de twee films die Ozu tijdens de Tweede Wereldoorlog draaide.

Late Spring(Banshun, 1949)

‘Late Spring’ wordt vaak beschouwd als de eerste film in de tweede creatieve periode van Ozu. Een periode die gekenmerkt werd door een uitsluitende focus op families in het naoorlogse Japan, verteld door de lens van een statische camera en een minimaal gebruik aan dynamische beeldtaal. Het verhaal van een 27-jarige vrouw die meer belang hecht aan haar onafhankelijkheid dan aan de motivatie om zich te wagen aan de vrouwelijke plichten van het huwelijk is een van Ozu’s beste en meest perfecte films. Een subtiele blik op moderniteit versus traditie. Ook voor Ozu was ‘Late Spring’ zijn favoriete werk, een film met thema’s die hij nog meerdere malen opnieuw zou behandelen. Het was zeker ook niet de laatste keer dat hij een film linkte aan een seizoen.

Tokyo Story(Tokyo Monogatari, 1953)

Ozu had een ommekeer gemaakt. Pan shots, tracking shots, dolly’s, fades, wipes en transities, allemaal werden ze overboord gegooid. Van de 180° regel maakte hij de 360°regel, om de kijker in het midden van zijn scènes te plaatsen. Het uiterste minimalisme van Ozu was begin jaren ’50 op zijn hoogtepunt. Uit dat minimalisme stroomde ook Ozu’s magnum opus, ‘Tokyo Story’. Ozu brengt een simpel en droevig verhaal over een generationeel conflict tussen ouders en hun kinderen, die verdrinken in hun stedelijk leven en amper aandacht besteden aan hun ouwelui. Een film die regelmatig terug te vinden is in de hoogste regionen van het filmwalhalla.

Equinox Flower (Higanbana, 1958)

Dit was Ozu’s eerste stap in de wondere wereld van kleur. Ook ‘Equinox Flower’ was een dichte observatie van het Japanse familieleven, maar nu uit het standpunt van een jongere generatie. Ozu haalde de eeuwenoude discussie aan over respect tonen voor de waarden en normen van ouderen en de spanningen die jeugdige rebellie met zich meebrengt.

An Autumn Afternoon(Sanma no aji, 1962)

Ozu’s laatste wapenfeit. Sterk beïnvloed door het overlijden van Ozu’s moeder, gunt ‘An Autumn Afternoon’ een serene meditatie op ouder worden en eenzaamheid. Ozu stierf een jaar later, na een gevecht tegen kanker. Hoe dan ook, de Japanse chroniqueur wordt verafgood door cinefielen over de gehele aardbol.

Voor meer informatie over de filmreeks rond Yasujiro Ozu kan u terecht op www.cinemazuid.be(JVDV)