The Snowman, naar de bestseller van Jo Nesbø, moet de start van een nieuwe nordic-noirfranchise worden, maar is nu al ondergesneeuwd door de slechte kritieken. Even de gevoelstemperatuur opmeten bij regisseur Tomas Alfredson en hoofdrolspeler Michael Fassbender. ‘Ik ben uitgeput.’
The New York Times noemt het ‘een ergerlijke knoeiboel’. The Hollywood Reporter heeft het over een ‘slome, gezwollen en humorloze bedoening’, en volgens The Telegraph is het ‘een sneeuwman die al even verschrikkelijk is als de yeti’. Nei, zoals ze in Noorwegen zeggen, een warm onthaal is de mysteriethriller The Snowman – naar de bestseller van de Noorse successchrijver Jo Nesbø – duidelijk niet gegund. Sterker nog: op Rotten Tomatoes, de populaire verzamelsite voor filmrecensies, moet je al een even verbeten speurder zijn als hoofdpersonage Harry Hole (arme Michael Fassbender) om überhaupt iets positiefs over de film te vinden. De film krijgt er een fresh-score van amper acht procent.
Ik heb de roman niet gelezen. Het heeft geen zin om te concurreren met de fantasie van al die lezers
Bovendien vallen de eerste bezoekerscijfers tegen en bracht de film tijdens zijn eerste releaseweek in de VS en Groot-Brittannië amper dertig miljoen dollar op. En nu mag men bij ons wel tuk zijn op moordonderzoeken vol groteske plotwendingen en onwaarschijnlijkheden – nog wat Bende van Nijvel, iemand? -, de kans dat The Snowman in België straks wél een hit wordt, is behoorlijk klein. De plannen om, naar het voorbeeld van Stieg Larssons Millennium-reeks, een nordic-noirfranchise (Nesbø heeft inmiddels elf boeken gepend met Harry Hole in de hoofdrol) op te starten, mag productiefirma Universal daarom nu al zo goed als zeker opbergen.
Nochtans bevond zich een leger aan toptalent voor en achter de camera van The Snowman. In de regiestoel? De Zweed Tomas Alfredson, die met Let the Right One In en Tinker Tailor Soldier Spy respectievelijk de meest originele vampierenfilm en spionagethriller van de 21e eeuw afleverde. Aan de schrijftafel? Søren Sveistrup, bedenker van de Deense misdaadserie The Killing, én Hossein Amini, scenarist van onder meer Jude en Drive. De cameraman? Dion Beebe, bekend van zijn baanbrekende werk voor Michael Mann in Collateral en Miami Vice.
En wie herken je in de hoofdrollen naast de nochtans immer betrouwbare Michael Fassbender? Goed volk als Charlotte Gainsbourg als zijn knipperlichtlief, Rebecca Ferguson als zijn onervaren maar ambitieuze collega, J.K. Simmons als louche entrepreneur met nogal wat lijken in zijn designkast en — zeg niet dat ze niet diep zijn gaan graven — Val Kilmer als de excentrieke voorganger van Harry Hole die jaren geleden met een soortgelijke verdwijningszaak was belast.
Toch is de bekendste naam op de credits van The Snowman die van de executive producer, de man die achter de schermen de nodige telefoontjes pleegde en duwtjes gaf. Dat is namelijk niemand minder dan New Hollywood-titaan Martin Scorsese, die de film aanvankelijk zelf zou regisseren. Tenminste: tot de legendarische maker van Mean Streets, Taxi Driver,Raging Bull en andere klassiekers drie jaar geleden Chicago, waar zijn veramerikaanste versie zich moest afspelen, inruilde voor Taiwan en daar zijn passieproject Silence ging filmen.
Thriller zonder suspense
Een veel groter én boeiender mysterie dan dat in de film – iets over een seriemoordenaar die issues heeft met sneeuwmannen en overspelige vrouwen met kinderen – is: hoe kon The Snowman, met zoveel ervaring en ronkende namen aan boord, toch zo fout lopen? Stonden er niet te veel chefs in de keukenpotten te roeren? En hing er wel voldoende vlees (lees: een spannend en saillant verhaal) aan de botten?
Die vragen stellen is ze in deze intrigerende casus ook meteen beantwoorden. Zo hoefde je niet over een zesde zintuig te beschikken om de vriesbui te zien hangen. De release werd namelijk verschillende keren uitgesteld, en ruim een jaar na de opnames vonden er nog reshoots plaats in en om de Noorse steden Oslo en Bergen. Daarnaast kreeg The Snowman afgelopen zomer een volledig nieuwe knipbeurt van Thelma Schoonmaker, de vaste monteur van Martin Scorsese, in de hoop om de plotgaten te dichten en er alsnog coherentie en suspense in te krijgen.
Het blijkt vergeefse moeite. Dat lijkt ook regisseur Tomas Alfredson op een diplomatische manier te beamen. ‘Ik ben uitgeput’, bekent hij wanneer we hem in Londen ontmoeten, nog voor de première en de eerste reacties van pers en publiek. ‘Er is twee jaar aan de film gewerkt en gesleuteld. Men heeft me dit project drie jaar geleden aangeboden, en ik probeer altijd dingen te doen die zich op de limieten van mijn kunnen bevinden. Ik had nooit eerder een misdaadthriller gemaakt. Het verhaal speelde zich af in een deel van de wereld dat ik goed ken, dus ik dacht: laat me dit toch maar eens proberen.’
Niet dat Alfredson zijn handen wil wassen in onschuld, maar aan zijn nerveuze mimiek en aarzelende antwoorden – Really? Well, oh, I don’t know – voel je dat hij zelf bedenkingen heeft bij bepaalde keuzes. Of The Snowman, met zijn afgewassen detectiveclichés en banale seriemoordenaarsplot, wel het juiste Nesbø-boek was om te verfilmen, bijvoorbeeld.
‘Het is altijd tricky om een roman van zeshonderd pagina’s te vertalen naar twee uur film’, zegt Alfredson. ‘Bovendien hadden we maar tweeënhalf maand tijd om te draaien, wat weinig was voor zo’n complex verhaal, en in die omstandigheden. Ik wilde echte sneeuw, geen filmsneeuw. En dus hebben we gefilmd tijdens de winter, soms bij twintig graden onder nul. Toch is het nooit een optie voor me geweest om een ander boek van Nesbø te kiezen.’
Wanneer de vraag komt wat de invloed van Martin Scorsese was op het eindresultaat, windt de nochtans bedachtzaam sprekende Alfredson er geen doekjes om. ‘Zijn invloed was groot. Marty heeft samen met mij de film gemonteerd. Hij heeft me regelmatig feedback gegeven, over hoe we de puzzel nog strakker konden leggen, en het is zijn medewerkster Thelma Schoonmaker die de finale versie heeft gemaakt.’
Voor een gelouterde filmmaker als Alfredson, die in zijn carrière vrijwel altijd final cut kreeg en opgroeide in een populair Zweeds filmgeslacht, moet het alvast een delicate samenwerking zijn geweest. ‘Het was dubbel’, beaamt hij. ‘Aan de ene kant ben je blij dat je een filmgod naast je hebt die enkele van de beste films aller tijden heeft gemaakt. En ik ben dankbaar voor Marty’s input. Maar aan de andere kant was het… (brabbelt iets in het Zweeds) aards en zakelijk. Het was een job. Gewoon werken. Er moesten knopen worden doorgehakt en dat is gebeurd. (droog) Het was fantastisch.’
Wie de vorige films van Alfredson heeft gezien, herkent er, ondanks alle negatieve kritiek, zijn typerende picturale stijl in. ‘Mijn inspiratiebronnen waren geen films, maar enkele winterse schilderijen van de Noor Edvard Munch’, aldus de regisseur. Net als bij Let the Right One In en Tinker Tailor Soldier Spy ogen de shots dus verzorgd, beweegt de camera elegant en is de film zo sfeervol dat je de lens haast voelt aanslaan van de kou.
Alleen zit er – dodelijk voor een thriller – geen greintje suspense in, lijkt speurder Harry Hole vooral op zoek naar een solide script en is het alsof men niet kon kiezen tussen een Europese, artistieker aanpak en de gemiddelde Hollywoodroutine, tussen een theatraal huiversprookje en rechttoe rechtaan realisme. Geen wonder dat het meermaals herwerkte resultaat iets hoogst schizofreen heeft en dat de film bij momenten zelfs flirt met camp – de knullige ingelaste flashbacks met Val Kilmer als spookdetective uit het verleden en de houterige actiescènes.
Miljoenen Harry Holes
Ook voor hoofdrolspeler Michael Fassbender, de in Duitsland geboren Ier die een eigengereide Noorse detective incarneert, moet The Snowman een lastig karwei zijn geweest. En dan hebben we het niet alleen over de arctische temperaturen die hij moest doorstaan, al wil hij daarover niet zeuren. ‘De opnames van Macbeth, de film die ik drie jaar geleden in Schotland draaide met Marion Cotillard, waren veel erger. Toen stond ik echt verkleumd op de set. Die Noorse kou heeft tenminste nog iets vochtigs, is iets minder ruw.’
Moeilijker was het om van Harry Hole, de verbeten, door innerlijke demonen opgejaagde flik die je al te vaak in allerlei misdaadsoaps ziet, toch nog een personage van vlees en bloed te maken. Het is een opdracht waar zelfs een klasbak als Fassbender niet volledig in slaagt. ‘Je gaat mee met wat de regisseur wil’, legt de topacteur uit Fish Tank, Hunger, Shame en Steve Jobs uit. ‘Eerlijk: ik heb de roman niet gelezen, alleen het script en een paar andere Harry Hole-verhalen. Het heeft toch geen zin om te concurreren met de fantasie van de miljoenen lezers van de boeken. Er bestaan miljoenen Harry Holes. Mijn taak was om die van mij geloofwaardig en interessant te maken.’
Nog een geluk dat Fassbender daar geen Scandinavisch accent voor hoeft te hanteren. De voertaal is Engels, hoewel de actie zich volledig in Noorwegen afspeelt en de film met zijn weidse sneeuwlandschappen en desolate stadsdecors ook het ‘exotisme’ van het land in de verf zet. ‘Ik haat fake accenten’, klinkt Fassbender beslist. ‘Vooral Duitse.’(imiteert een Hollywoodnazi)“Open ze door, or you vill be kilt.” Belachelijk toch? Het haalt je uit de film. Wat wij doen is helder en consequent. Het is Noorwegen, maar iedereen praat Engels.’
Minder consequent is Fassbender – pas veertig geworden en dit jaar getrouwd met actrice Alicia Vikander – in het kiezen van de juiste projecten. Leek alles wat hij aanraakte een poos geleden nog in goud te veranderen, dan heeft hij, zijn rol als androïde in Alien: Covenant even buiten beschouwing gelaten, een annus horribilis achter de rug. Zowel Assassin’s Creed, Song to Song als The Light Between Oceans flopte kritisch en commercieel, en ook The Snowman zal zijn krediet- en geloofwaardigheid geen deugd doen.
Zou Fassbender, in plaats van als sexy hunk op te stappen in de Hollywoodfanfare, dus niet beter zijn ware roeping omarmen: die van karakteracteur? ‘Ik kies altijd in de eerste plaats voor regisseurs’, verdedigt hij zich. ‘David Cronenberg. Steve McQueen. Danny Boyle. Ze mogen me vragen wat ze willen. Ook Tomas Alfredson hoort in dat rijtje thuis. Ik had hem ontmoet voor Tinker Tailor Soldier Spy, maar ik moest toen passen omdat het schema clashte met dat van X-Men: First Class. Die ontmoeting is me wel altijd bijgebleven, en toen ik de film zag, zei ik tegen mezelf: ‘Damn. Zo goed. Daar had ik moeten in meespelen.’
Moraal van Fassbenders verhaal: een glazen bol heeft niemand. En dat geldt beslist ook voor het vele toptalent voor en achter de schermen van The Snowman. De kunst is daarom om tegenvallers niet al te zeer aan je hart te laten komen, en om af en toe afstand te bewaren, iets wat Fassbender alvast heeft begrepen. ‘Ik doe al een jaar lang niets’, bekent hij. ‘Ik woon sinds kort in Lissabon, waar mensen aardig zijn en me met rust laten, en dat bevalt me prima. Het bevalt me zelfs zo goed dat ik me moet forceren om scripts te lezen en opnieuw aan de slag te gaan.’ Nu maar hopen dat Harry Hole – een speurder die zijn prooi niet snel lost – hem niet weet te vinden, daar in zijn nieuwe liefdesnest in Lissabon.
The Snowman
Nu in de bioscoop.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
