Regisseur Joachim Trier waagt zich aan een update van Carrie: ‘Is het niet altijd de schuld van de ouders?’

Eili Harbou als Thelma. 'Mijn leraar Engels dacht dat het een anagram van Hamlet was.' © .

Carrie meets Carol: met Thelma zet Joachim Trier de herfst van de hybride auteursfilm lustig verder. Met dank aan Stephen King, Tangerine Dream en het Grote Beest Aleister Crowley.

Europese filmauteurs met een abonnement op Cannes mixen de laatste maanden vrolijk arthouse- met genrecinema. Na Lynne Ramsay met You Were Never Really Here, Kornél Mundruczó met Jupiter’s Moon en Yorgos Lanthimos met The Killing of a Sacred Deer is nu ook Joachim Trier voor die combinatie gevallen.

De Noor dankt zijn goede reputatie aan existentiële, formalistische films over jonge mensen die niet goed in hun vel zitten. Zijn Oslo, August 31st (2011) is het portret van een ex-junkie. Het gepolijste Louder than Bombs (2015), met Isabelle Hupper en Jesse Eisenberg, deed gewichtig over vaderschap, communicatieproblemen en rouw.

U begrijpt: Trier is een serieuze cineast – volgens sommigen té serieus – maar met Thelma waagt hij zich nu aan een soortement update van Carrie (1976), Brian De Palma’s horrorklassieker naar een bestseller van Stephen King waarin de gekwelde tienerdochter van een fanatiek religieuze moeder tijdens het schoolbal bloederig wraakt neemt op haar pesters.

In Thelma verruilt een eerstejaarsstudente het Noorse platteland voor Oslo. Ver van haar godsdienstwaanzinnige ouders beleeft ze haar eerste grote liefde, met een meisje. Die intense, verwarrende ervaring lokt niet-epileptische aanvallen uit en ontbindt destructieve paranormale krachten die Thelma totaal niet onder controle heeft. Vogels worden opgebraakt, slangen kronkelen waar ze niet mogen kronkelen, de werkelijkheid wordt omgebogen tot een cgi-nachtmerrie, en tóch is Thelma meer karakterstudie dan paranormale thriller.

We hebben even echte horror uitgeprobeerd, maar ik vrees dat ik slecht ben in uitpuilende ingewanden en zo.

Joachim Trier: We proberen een intiem, menselijk verhaal te vertellen dat zich afspeelt in het Oslo van vandaag maar combineren dat met beelden en verhaallijnen die je met genrecinema associeert. Zo wordt het een allegorie. Met mijn scenarist Eskil Vogt heb ik de ene na de andere genrefilm bekeken. We maakten onszelf wijs dat wij dat óók konden maken. Zo’n Italiaanse horrorfilm, een giallo, dat moest ons toch wel lukken? Uiteraard draaide het héél anders uit. Sinds ons langspeeldebuut Reprise (2006) (Vogt schreef mee aan alle films van Trier, nvdr.) hebben we de zenuwslopende gewoonte om eerst héél veel ideeën te verzamelen. Maar vroeg of laat bedenken we personages en die nemen de film keer op keer van ons over.

Het bloed kruipt waar het niet gaan kan.

Trier: Zoiets. (lacht) We hebben even echte horror geprobeerd, maar ik heb dat niet in mij. Ik vrees dat ik slecht ben in bloederige taferelen met uitpuilende ingewanden en zo. Ik ben te nieuwsgierig naar menselijk gedrag. Ik slaag er niet in van een personage het pure kwaad te maken. Mijn interesse gaat naar de innerlijke strijd van de personages.

Je vorige film, Louder than Bombs, heb je omschreven als een kruising tussen The Breakfast Club en De spiegel van Andrej Tarkovski. Kun je ook Thelma met zo’n combinatie omschrijven?

Trier: Jezus, heb ik dat écht gezegd? Kwam ik net terug van een workshop pitchen? (lacht) Ik heb Thelma horen omschrijven als ‘Carrie meets Carol(Todd Haynes’ prachtige film over de vrouwenliefde, nvdr.). Dat vind ik niet slecht. Ik was ook heel blij met de recensent die Thelma omschreef als ‘Bergman meets King’. Ik kan dat bezwaarlijk over mijn eigen film zeggen – mensen zouden me een opschepper noemen, terecht – maar ik ben wel trots op die omschrijving. Ik ben én een grote fan van Stephen King én een grote fan van Ingmar Bergman. Ter voorbereiding van Thelma hebben Eskil en ik verschillende coming-of-ageverhalen van King herlezen.

Je praat makkelijk over je invloeden en inspiratiebronnen.

Trier: Ik vind het moeilijk om níét te praten over bijvoorbeeld mijn fascinatie voor cinema. Waarom zou ik die moeten verbergen? Ik ben een filmnerd. Ik hou van formalisme. Ik hou van Alain Resnais, Nicolas Roeg, Sergej Eisenstein. Als tiener keek ik ontzettend graag naar de films van Alfred Hitchcock en Brian De Palma.

Met de jaren ben ik wel veel milder geworden voor mijn collega’s. Vroeger had ik uitgesproken meningen over films en regisseurs: ik haatte of bejubelde. Vandaag stel ik me veel nederiger op. Ik besef nu hoe moeilijk het is om een écht goeie film te maken. Meer dan ooit bewonder ik regisseurs die risico’s durven te nemen en rechtkrabbelen nadat de critici hun film in de grond hebben geboord.

'Ouders verneuken je. Of ben ik nu te freudiaans?'
‘Ouders verneuken je. Of ben ik nu te freudiaans?’

Carrie is overduidelijk, maar waar ging je de mosterd nog halen voor Thelma?

Trier: We hebben vooral gekeken naar allegorische horrorfilms met een feministische inslag of met sterke vrouwen in de hoofdrol. Ik denk aan Polanski’s Rosemary’s Baby (1968) en Romero’s Season of the Witch (1973). Tijdens het schrijven heb ik vooral geluisterd naar synthesizermuziek uit de jaren tachtig – Tangerine Dream, John Carpenter en zo. Ook Noorse sprookjes, die bijna altijd over de ambivalente relatie tussen stadsmensen en natuurbewoners gaan, waren een inspiratie. De besneeuwde bossen, de wilde bergen, de fjorden: Noren zijn heel trots op hun natuur. Maar de natuur kan ook angstaanjagend, gevaarlijk en geheimzinnig zijn. Dat komt veel terug in de Noorse mythologie.

Waarom heet Thelma dan Thelma en niet Noor of Elin?

Trier: Ik heb research gedaan naar occultisme. Aleister Crowley (de Engelse occultist die ook bekendstond als ‘The Great Beast 666’, nvdr.) overnachtte ooit in een piramide. Een boodschapper van de Egyptische god Horus drong zijn lichaam binnen en dwong hem te schrijven. Daar kwam een boek van: The Book of Law, dat de principes van de religieuze filosofie Thelema uiteenzet. ‘Thelema’ is Grieks voor ‘de ware wil’. Lang was dat ook de werktitel van de film, want de ware wil van het hoofdpersonage determineert het bovennatuurlijke concept. Thelma is een heel gewone Noorse naam, afgeleid van datzelfde Griekse woord.

Maar ik laat het met plezier aan slimmere mensen dan ik om de film in zijn context te plaatsen. Op de Noorse première liep ik mijn vroegere leraar Engels tegen het lijf, een expert Engelse literatuur. De vaderissue’s, de waanzin, de verdrinkingsdood van Ophelia: hij vond het superslim van me dat ik ‘Hamlet’ tot ‘Thelma’ had verhaspeld. Alléén: ik heb dat niet gedaan, ik zag die link niet. (lacht)

Thelma komt uit een extreem conservatieve en religieuze plattelandsfamilie. Zijn niet alle Noren zo ruimdenkend als de inwoners van Oslo?

Trier: Dat is helaas geen verzinsel. Er gaapt een diepe politieke, sociale en culturele kloof in Noorwegen. Een stad als Stavanger verschilt niet zo van Oslo maar het niet-stedelijke gebied aan de westkust noemen Noren de Bible Belt. De officiële protestantse kerk in Noorwegen is – gelukkig – zeer liberaal – ze laat homo’s trouwen – maar daarbuiten bestaan er nog altijd marginale geloofsgemeenschappen die zeer reactionair zijn. Die groeien zelfs. Elk zijn meug maar die charismatische bewegingen onderdrukken vrouwen en tolereren geen queers.

En dat pik je niet?

Trier: Ik wil niemands persoonlijke geloofsovertuiging aanvallen maar ik sta heel sceptisch tegenover het misbruik van religie om een onderdrukkende structuur te creëeren of in stand te houden. We zouden daar vaker over moeten debatteren.

Ik was aanvankelijk niet van plan daar een thema van te maken maar hoe meer research ik deed, hoe meer ik me opwond over de schandalige manier waarop die extreme geloofsgemeenschappen homoseksuele jongeren aanpakken. Ik kreeg dat niet van me afgeschud. Het probleem is groter dan je denkt. Ik vermoed dat veel landen daarmee worstelen.

Net als Carrie zit Thelma opgescheept met ouders die ze niet helemaal op een rij hebben. Is het wéér allemaal de schuld van de ouders?

Trier: Is dat niet altijd zo? (lacht) Hoe goed ze het ook bedoelen, hoe graag ze je ook zien: ouders verneuken je. Of ben ik nu te freudiaans? (lacht) Je kunt hoe dan ook niet ontkennen dat een mens niet zomaar uit de lucht valt maar geboren wordt en opgroeit in een bepaalde omgeving die je vormt. In welke mate je je aan je opvoeding kunt onttrekken, is een van die grote onvermijdelijke vragen die mij fascineren.

Carry on!

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Thelma

Vanaf 19/11 in de bioscoop.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content