De Nederlandse actrice Ellen Vogel is woensdagochtend op 93-jarige leeftijd in Amsterdam overleden. Dat maakte haar zoon bekend. Zij kreeg de titel “Koningin van het Nederlandse Toneel” in 1980 van Vlaams schrijver Hugo Claus en niemand die er ooit op heeft afgedongen.
Ellen Vogel werd op 26 januari 1922 geboren als dochter van de voordrachtskunstenaars Albert Vogel Sr. en Ellen Buwalda. Ze ging in 1942 naar de toneelschool en maakte in 1945 haar debuut bij het toneelgezelschap Comedia. In 1950 stapte ze over naar de Nederlandse Comedie, waar ze furore maakte in stukken als “De Midzomernachtsdroom”, “De Drie Zusters”, “Saint Joan” en “Gijsbrecht”. In 1961 verwierf ze de belangrijkste toneelonderscheiding voor een vrouw, de Theo d’Or. In 1967 werd ze uitgeroepen tot de beste actrice van het jaar. Na die hoogtijdagen volgde een dieptepunt in 1970, toen jonge toneelcritici de aanval openden op de gevestigde acteurs. Deze beweging, bekend als ‘Actie Tomaat’, zorgde ervoor dat de Nederlandse Comedie zichzelf ophief. Ook Vogel belandde in een diep dal. Het duurde jaren voordat ze weer aansprekende rollen durfde aan te nemen.
Veelzijdige actrice
Vogel heeft meer dan honderd rollen op haar naam staan. Ze had een veelzijdig repertoire van klassieken, Shakespeare en Tsjechov (haar favoriete schrijvers) tot modern ernstig drama en blijspelen. Vooral door de televisie werd ze ook bij het grote publiek bekend. Velen herinneren zich haar als Constance van der Welcke uit de televisieserie “De kleine zielen”, naar de boeken van Louis Couperus. Ze paste precies in de rol van de deftige vrouw die zich toch niet aan de regels van haar kringen had weten te houden. Een belangrijke film waar ze in speelde was “Brandende Liefde” van Ate de Jong uit 1983 met Monique van de Ven en Peter Jan Rens. Ook speelde Vogel de hoofdrol in “Monsieur Hawarden” (1968) van Vlaams regisseur Harry Kümel. Op oudere leeftijd was ze minder actief, al was ze nog te zien in de films als “De Tweeling” (2002) en in een tv-serie met Adéle Bloemendaal als tegenspeelster.
Onderscheidingen
Naast de Theo d’Or heeft de ‘grande dame van het Nederlandse toneel’ nog meer onderscheidingen ontvangen. Ze is Ridder in de Orde van Oranje Nassau, Ridder in de Kroonorde van België, won voor haar rol in het toneelstuk “Zomergasten” in 1976 de Colombina voor beste vrouwelijke bijdragende rol en kreeg in 1987 de Zilveren Medaille van de gemeente Amsterdam. In 2009 nam ze nog de Blijvend Applaus in ontvangst, als waardering voor haar gehele carrière. Ellen Vogel is gehuwd geweest met acteur Hans Tobi en regisseur Fons Rademakers. Ze hertrouwde in 1976 met zakenman Jimmy Münninghoff. (Belga/LP)
