De Poolse veteraan Jerzy Skolimowski verkeert eindelijk nog eens in bloedvorm met Essential Killing, een woordenloze survivalthriller over een opgejaagde jihadi. Een gesprek over de War on Terror, zijn zigeunerbestaan en het ego van Vincent Gallo. ‘Ik denk niet dat we straks samen op vakantie gaan.’
Waar heb je de film dan opgenomen?
Jerzy Skolimowski: De beginscènes waarin het hoofdpersonage wordt gevangen genomen hebben we in Israël gedraaid. Het was het enige land dat ons helikopters en ander legermaterieel ter beschikking stelde. Het moest een Midden-Oosters land zijn, aangezien men die regio nu eenmaal met terreur en oorlog associeert en die woestijnen, grotten en bergen in het ons collectieve geheugen zijn gegrift. Het grootste deel van de film is echter gedraaid in Noorwegen en Polen, in de beboste streek waar ik woon.
Is dat een sneer naar de Poolse regering die heimelijk samenwerkte met de CIA om Talibanstrijders op te vangen die daarna naar Guantanamo werden verscheept?
Skolimowski: Nee, maar het nieuws over die geheime CIA-gevangenissen was wel het vertrekpunt voor de film. Toen ik in 2006 mijn huis verkocht in Californië wilde ik niet langer in een stad wonen. Ik heb daarom een oud jachthuis gekocht in de bossen van het voormalige Oost-Pruisen. Mijn vorige film Four Nights with Anna heb ik in en rond dat huis gedraaid en dat was zo’n aangename ervaring dat ik dat graag opnieuw wilde doen. Toen uitlekte dat er hooguit twintig kilometer verderop een geheime militaire basis was, dacht ik: ‘Misschien kan ik daar iets rond doen.’ Alleen wilde ik er geen politieke film van maken. Ik heb tenslotte geen mening over politiek. Politiek is een vuile business. Mij interesseert enkel schoonheid en poëzie.
Toch gaat Essential Killing over een jihadi die er alles aan doet om aan zijn belagers te ontsnappen. Hoe ben je daar op uitgekomen?
Skolimowski: Tijdens een ijzige winterdag ben ik met mijn wagen van de weg geraakt en bijna overkop gegaan. Ik dacht: ‘Als mij dat overkomt, dan kan het ook het militaire konvooi overkomen dat dagelijks langs deze weg passeert. Misschien kan een gevangene van zo’n ongeval gebruik maken om te ontsnappen en wegvluchten in de bossen.’ Met dat idee eindigde de politieke anekdote en begon mijn universele verhaal over overleven tegen elke prijs. Mijn held – blootsvoets, hongerig en klaar om te doden – was geboren.
Je stroopt de film van zijn politieke connotaties maar toch citeer je de Koran. Wek je daarmee niet de suggestie dat er een directe link is tussen de islam en religieuze terreur?
Skolimowski: Ik laat in het midden wie mijn held precies is, waar hij vandaan komt en waarom hij de wapens opneemt. Hij kan een terrorist zijn maar hij kan ook een huisvader zijn die toevallig op de verkeerde plek is op het verkeerde moment. Vandaar dat ik er een paar flashbacks aan toegevoegd heb over zijn gezinsleven. Aangezien hij een moslim is leek het me logisch dat hij bidt en de Koran leest. Daarom heb ik een paar citaten gekozen die me relevant leken voor het verhaal zoals: ‘Het is niet jij die doodt maar Allah.’ Dat is geen politiek statement maar een extra pigment om het personage te kleuren. (Dave Mestdach)
