Hoe Oliver Stone zich voor het sleutelshot uit ‘Platoon’ liet inspireren door een oorlogsfoto

Scènes die op uw netvlies gebrand staan. Deze week: de dood van sergeant Elias in Platoon (1986).

Het shot

De goedmoedige Amerikaanse sergeant Elias (Willem Dafoe) wordt door zijn harteloze tegenpool Barnes (Tom Berenger) neergeschoten en voor dood achtergelaten in de Vietnamese jungle, net wanneer de Vietcong een offensief inzet. Elias krabbelt recht en probeert met de vijandelijke troepen op zijn hielen te ontkomen. Tevergeefs. Zijn strijdmakkers zien vanuit een opstijgende helikopter hoe Elias – begeleid door de snerpende violen van Samuel Barbers Adagio for Strings – meermaals wordt geraakt tot hij uiteindelijk, in de rug getroffen en met zijn armen in de lucht, ter aarde stort. Een variant op het shot werd gebruikt voor de iconische filmposter.

Het ontstaan

Voor het sleutelshot van het met vier Oscars bekroonde eerste deel van zijn Vietnamtrilogie – Born on the Fourth of July (1989) en Heaven & Earth (1993) zouden nog volgen – liet regisseur Oliver Stone zich inspireren door een foto van oorlogsfotograaf Art Greenspon.

De truc

Stone legde heel wat gewicht op de schouders van Willem Dafoe. Aangezien de scène zowel vanaf de grond als uit de lucht werd gefilmd, moest de acteur al rennend, vallend en weer opstaand de camera tegemoet hollen, terwijl links en rechts van hem kleine en grotere bommen tot ontploffing werden gebracht. Tegelijk hield hij een detonator in de hand die hij telkens moest indrukken om een kogelinslag in zijn lichaam te simuleren – als je de scène aandachtig bekijkt, zie je trouwens dat hij het ding vasthoudt tot net voor het moment dat hij de blik finaal hemelwaarts richt. Een complexe scène, die desondanks in slechts vier takes werd ingeblikt.

Hommage

– In de meta-Vietnamparodie Tropic Thunder (2008) brengt regisseur-acteur Ben Stiller een twijfelachtig eerbetoon aan Elias’ sterfscène. Geheel volgens de verwachtingen doet hij er meerdere schepjes bovenop.

– In een aflevering van The Big Bang Theory uit 2011 waarin de protagonisten gaan paintballen, refereert Sheldon aan het shot uit Platoon. Zijn laatste woorden voor de verfkogels hem treffen: ‘Geology isn’t a real science!’

– Ook Willem Dafoe zelf knipoogde naar het memorabele shot. Dat deed hij in The Boondock Saints (1999), een actiethriller die vanwege een karrenvracht aan referenties in de jaren daarna uitgroeide tot een cultklassieker.