Hoe een dollyzoomshot hét memorabele moment uit de haaienkaskraker ‘Jaws’ werd

© .
Joost Devriesere
Joost Devriesere Auteur en journalist bij Knack Focus en Knack

Scènes die op uw netvlies gebrand staan. Deze week: de dollyzoom uit Jaws (1975).

Het shot

Een hete zomer in het badplaatsje Amity Island. Sheriff Brody (Roy Scheider) is op zijn hoede. Enkele dagen voordien heeft ‘iets’ een zwemster verscheurd. Brody wil het strand sluiten, maar botst op een njet van de burgemeester en de handelaars, die van het strandtoerisme leven. Terwijl iedereen zich amuseert in het zand en het water, houdt de sheriff gespannen de kustlijn in de gaten. Plots: een schreeuw. Een kind op een luchtmatras verdwijnt in een bloedfontein onder water. De camera zoomt snel in op Brody’s verbijsterde gezicht, terwijl alles achter hem lijkt weg te glijden. Nog meer dan Scheiders ‘you’re gonna need a bigger boat’-quote is dit dollyzoomshot hét memorabele moment uit Steven Spielbergs haaienkaskraker.

Het ontstaan

Het waren regisseur Alfred Hitchcock en zijn cameraman Robert Burks die in 1958 de techniek voor het eerst gebruikten, in Vertigo. Daarin zie je hoe het personage van James Stewart, dat aan draaiduizeligheid lijdt, de trappen van een toren oprent. Burks past de dollyzoom toe telkens als Stewart in de vide naar beneden staart. Het publiek was even de kluts kwijt, want het shot biedt een perspectief dat het menselijke oog niet gewoon is.

De truc

Zelfs voor ervaren cameramannen is een dollyzoomshot uiterst complex. Om het juiste effect te bereiken moet de dolly – het karretje waarop de camera staat – achteruitrijden met exact dezelfde snelheid als die waarmee de lens inzoomt. Alleen zo zal voor de toeschouwer het gefilmde voorwerp op dezelfde afstand blijven, terwijl tegelijk de horizon naar de achtergrond wordt geduwd. Het kan ook andersom: dan moet de dolly naar voren worden gereden en tegelijk uitgezoomd worden.

Toepassingen

Van Mean Streets, over Goodfellas en Cape Fear tot zelfs The Wolf of Wall Street: überstilist Martin Scorsese is verzot op de dollyzoom. Zijn mooiste en meest efficiënte? Die waarin Sugar Ray Robinson op het punt staat om Jake LaMotta tot moes te kloppen in Raging Bull. Ook Sam Raimi (The Quick and the Dead), Peter Jackson (The Lord of the Rings), enkele Franse cineasten – onder meer François Truffaut (Jules et Jim), Jean-Pierre Melville (Le samourai) en Mathieu Kassovitz (La haine) – en vele anderen maakten er dankbaar gebruik van.

Ook op de Vlaamse tv werd de dollyzoom al gebruikt. Wanneer een gillende Sammy Tanghe – SaTan – in de laatste aflevering van Het eiland met twee dartspijltjes in het hoofd uit de toiletten komt, past regisseur Jan Eelen een dollyzoom toe op de verschrikte Guido Pallemans.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content