Recensie ‘Mud’: Woelige waters

Jeff Nichols bevestigt zijn talent met Mud, een zuidelijk avontuur dat zich ophoudt tussen Stand by Me en Huckleberry Finn.

Het zijn trieste tijden in Hollywood en daarbuiten. Zo triest dat ‘naar de cinema gaan’ voor veel mensen synoniem is geworden met het aangapen van demente licht- en klankspektakels in muffe popcornbarakken. En zelfs zo triest dat uitgerekend Steven Spielberg en George Lucas – de Waldorf en Statler onder de blockbustermarchands – een paar weken geleden nog aan de alarmbel trokken en waarschuwden voor de implosie van de filmindustrie.

Wie het Hollywoodaanbod de jongste jaren in de gaten heeft gehouden, moet samen met Spielberg en Lucas namelijk vaststellen dat de majors bijna uitsluitend nog in risicoloze megaproducties investeren die overal ter wereld makkelijk aan de kids te slijten vallen. Het vroegere middenveld – de meer volwassen mainstreamfilms met middelgrote budgetten – is nagenoeg volledig verdwenen, op uitzondering van die paar titels per jaar die voor de studio’s een artistiek schaamlapje moeten vormen.

In dat rabiaat commerciële klimaat, en als de doemprofetie van Spielberg en Lucas bewaarheid wordt, pakken zich donkere wolken samen boven het hoofd van Jeff Nichols, voor zijn carrière goed en wel begonnen is. De talentvolle Amerikaan maakt namelijk films zoals ze amper nog worden gemaakt: klassiek gefilmd en verteld, toegankelijk voor jong en oud, emotioneel en entertainend. Maar dan wel met een volwassen thematiek, een tegelijk persoonlijke als epische invalshoek en de ouderwetse, zeg maar gerust anachronistische ambitie om de kijker richting catharsis te gidsen.

In zijn derde langspeler Mud – na de indievoltreffers Shotgun Stories (2007) en Take Shelter (2011) zijn meest ambitieuze tot nog toe – vertelt Nichols het deugddoend ouderwets en oerklassiek Amerikaans aanvoelende verhaal van de veertienjarige Ellis. Terwijl zijn ouders op scheiden staan en zijn hormonen volop beginnen te razen, sluit Ellis vriendschap met het mysterieuze titelpersonage, een eenzaat op de vlucht voor de wet die op een afgelegen eilandje in de Mississippi op zijn grote liefde Juniper zit te wachten.

Net als in zijn vorige films etaleert Nichols een exquis oog voor sfeer en couleur locale – Mud werd voor 10 miljoen dollar gedraaid in Nichols’ beboste geboorteturf Arkansas. En ook deze keer weet hij disfunctionele familiedynamieken, louterend geweld en getraumatiseerde outcasts te integreren binnen een door hemzelf geschreven avontuur dat in de verte aan coming-of-agefabels als Huckleberry Finn en Stand by Me doet denken. Bovendien kan hij bogen op een prima cast, aangevoerd door de piepjonge Tye Sheridan als Ellis, terwijl A-listers Matthew McConaughey en Reese Witherspoon, als outlawkoppel Mud en Juniper, nog eens tonen veel meer te kunnen dan beaat in de camera grijnzen.

Dat Nichols niet al zijn ambities waarmaakt en de climax enigszins verzuipt in southern sentimenten en Hollywoodclichés is daarom slechts detailkritiek. De man kan tenminste filmen, heeft iets wezenlijks te vertellen, kent zijn klassiekers en heeft lak aan luie ironie – wat voor een Amerikaanse publieksfilmer stilaan uniek is geworden. Profiteer ervan vooraleer het te laat is en er van over de Atlantische Oceaan, zoals ome Spielberg en ome Lucas waarschuwen, enkel en alleen nog vliegende spandexventen en ontploffende robots komen aangewaaid.

Dave Mestdach