Nieuw op blu-ray: ‘Kiss Me Deadly’ en ‘Twilight’s Last Gleaming’

De gerestaureerde Robert Aldrich-thrillers Kiss Me Deadly en Twilight’s Last Gleaming doen de blu-rayrekken branden van de Koude Oorlogkoorts.

Als telg van een rijke, conservatieve clan had Robert Aldrich (1918-1983) in de bankwereld of de politiek moeten belanden maar als gepassioneerd cinefiel en rooie rakker ruilde Aldrich zijn economiestudies in voor een job als kantoorklerk bij RKO Pictures, waarop zijn familie hem onterfde en een opmerkelijke carrière begon. Nadat hij de volledige Hollywoodhiërarchie had doorlopen, mondde die uit in klassiekers als Attack! (1956), Whatever Happened to Baby Jane (1962), Hush Hush, Sweet Charlotte (1964), The Dirty Dozen (1967) en The Longest Yard (1974).

Hoewel Aldrich – net als Sam Fuller en Nicolas Ray een van Hollywoods eerste independents – altijd binnen de genrecodes opereerde, vormde politieke en sociale kritiek een rode draad in zijn werk. Ook in twee films die nu in gerestaureerde versie uit zijn bij het Franse Carlotta-label: Kiss Me Deadly, zijn doorbraak uit 1954, en Twilight’s Last Gleaming uit 1977. Beide titels spelen zich af tegen de achtergrond van de Koude Oorlog en onthullen een paranoïde Amerika in de ban van het rode gevaar.

In het koortsige Kiss Me Deadly is de dreiging vaag en abstract, behalve in het helse slot waarin – spoiler alert! – een mysterieuze doos een radioactieve lading blijkt te bevatten. De nachtelijke climax waarin een strandhuis vuur vat, is nog steeds een van de meest hallucinante uit de noircatalogus. Met de originele pulproman van Mickey Spillane had deze proto-lynchiaanse nachtmerrie dan ook nog weinig te maken, terwijl Aldrich het iconische hoofdpersonage – detective Mike Hammer – omturnde van brutale misogynist tot rokkenjagende Christusfiguur die op miraculeuze wijze uit autowrakken klautert en fatale vrouwen binnen doet.

Het controversiële, ook seksueel aangebrande Kiss Me Deadly – de censuurcommissie noemde het een ‘perverse aanslag op de jeugd’ – werd een cultklassieker. Twilight’s Last Gleaming was, ondanks coryfeëen als Burt Lancaster, Richard Widmark en Joseph Cotton, een minder gunstig lot beschoren. Matige kritieken en een matige box office deden deze – toegegeven – ook matige politieke thriller in de obscuriteit verdwijnen, al was het in 1977 wel een van de eerste mainstreamfilms die kritiek bracht op de Vietnamoorlog. Het hoofdpersonage is namelijk een losgeslagen, idealistische generaal (Lancaster) die dreigt een nucleaire oorlog te ontketenen als de president weigert geheime documenten openbaar te maken waaruit blijkt dat de kansloze en bloedige interventie in Vietnam enkel diende om de Russen te intimideren.

Maverick director Aldrich draaide de film in 1976, onder president Jimmy Carter, maar de actie speelt zich af in 1981. Aldus wordt expliciet gewaarschuwd voor een escalatie van de wapenwedloop met de Russen. De fictieve president van dienst (Charles Durning) krijgt alvast een monoloog waarin hij het cynisme van Uncle Sams haviken hekelt, wat de film – met het Reagantijdperk en het Star Wars-programma in gedachten – achteraf gezien een visionair tintje geeft. Bovendien doet de subplot over het lekken van militaire documenten denken aan Wikileaks, Snowden en andere actuele thema’s, wat van Twilight’s Last Gleaming nog geen must maakt maar wel een intrigerende thriller die de moeite waard is om op blu-ray, mét uitgebreide making of, te herontdekken. Of hoe de grote Robert Aldrich, onder het mom van entertainment, de VS van A steevast een confronterende spiegel voorhield.

Dave Mestdach