Haxan: Gerestaureerde hekserij

Een mythische stille film over heksen en demonen krijgt een rijkelijke dvd-editie.

Haxan (1922)

Film: **** ~ Extra’s: ****

(Potemkine-Agnès B; Franse import)

Film. Haxan is uniek en quasi onmogelijk te klasseren. Het is tegelijk een pseudodocumentaire reconstructie en een psychologische analyse van hekserij door de eeuwen heen. De bizarre, schrikbarende beelden wekken de gruwelijke visioenen tot leven van Dürer, Bosch, Cranach en Breughel, maar dan wel overgoten met een onmiskenbare Noorse saus. Deze in Zweden opgenomen film van de raadselachtige Deense cineast Benjamin Christensen (1879-1959) trekt voorbij als een schrille stoet van uitzinnige tableaus die de stoutste fantasmen van Fellini overtreffen: obscene en barbaarse folteringen, geile duivels die klaarblijkelijk hun slachtoffers in verrukking brengen en misvormde oude vrouwtjes (gerekruteerd uit een bejaardentehuis in Kopenhagen). Met behulp van allerlei gedurfde cinematografische procedés onthult Christensen de link tussen verdringing en perversie. De man heeft ook gevoel voor ironie: hij vertolkt zelf zowel de rol van psychiater als van een behaarde en joviale Satan.

Voor Christensen deze grensverleggende film – die inzake cinematografische expressie zijn tijd ver vooruit was – maakte, had hij al twee films gedraaid die ook geroemd werden voor hun vernuftige esthetiek, in het bijzonder het spectaculair gebruik van licht en bewegende camera. Toch was het pas met dit filmische essay over demonomanie dat Christensen als een van de grote vernieuwers van de stille film werd erkend.

Extra’s. Deze historische uitgave bevat niet minder dan drie versies van Christensens meesterwerk. De langste gerestaureerde versie duurt 104 minuten en kreeg een nieuwe soundtrack van de Zweedse componist Matti Bye. Daarnaast is er ook een gerestaureerde versie van 87 minuten, die wellicht de drastisch ingekorte bioscoopversie vormde nadat er een storm van verontwaardiging was losgebarsten en de regisseur van antireligieuze propaganda beschuldigd werd. De nieuwe score voor deze montage werd gecomponeerd door Bardi Johannsson van de IJslandse groep Bang Gang. De meest unieke versie – helaas van beduidend lagere technische kwaliteit – is de door de Britse regisseur Antony Balch opnieuw gemonteerde film die in 1967 werd uitgebracht onder de titel Witchcraft Through The Ages. Deze versie is nog korter (76 minuten) maar krijgt in plaats van tussentitels een voice over commentaar van William S. Burroughs en een freewheeling muzikale begeleiding van het jazzkwartet van Jean-Luc Ponty. Het is vooral in deze incarnatie dat Haxan tijdens de tegencultuur van de sixties nieuw leven kreeg ingeblazen.

Patrick Duynslaegher

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content