De in 2002 overleden Belgische cineast André Delvaux dichtte zijn tragische liefdesverhaal een intense en donkere passie toe. Lijfelijke liefde, verlangen en lust gaan in Benvenuta hand in hand met een nostalgische sfeer.
Benvenuta (1983)
Film: **** ~ Extra’s: *
Cinematek
In zijn ingenieus en sober geconstrueerde film plaatst André Delvaux drie onlosmakelijk met elkaar verbonden verhaallijnen parallel naast elkaar. In de raamvertelling bezoekt de jonge scenarist François (Mathieu Carrière) in Gent de schrijfster Jeanne, wier vermeend autobiografisch getinte roman hij wil verfilmen. In deze roman staat de romance tussen de jonge pianiste Benvenuta (Fanny Ardant) en haar oudere Italiaanse minnaar Livio (Vittorio Gassman) centraal. Deze twee verhaallijnen worden op hun beurt doorspekt met de jeugdherinneringen van Benvenuta.
Voor zijn script liet Delvaux zich inspireren door de autobiografische roman Une enfance gantoise (1976) van Suzanne Lilar, hoewel hij haar roman La confession anonyme (1960) als basis voor het scenario nam. Wat de film zo bijzonder maakt, is Delvaux’ minutieuze analyse van een tegelijk verstikkende en intens passionele liefde. De onderhuidse spanning in de relatie van François en Jeanne trekt hij door in de passionele liefde tussen Benvenuta en Livio.
Delvaux roept via kleine details emoties op – denk aan de manier waarop hij Fanny Ardants handen en de slangvormige ring aan haar vinger in beeld brengt. Hun gedoemde affaire krijgt definitief vorm tijdens hun trip naar Napels. Terwijl het bezoek aan de kerk de kroniek van een aangekondigde dood verbeeldt, staat de trip naar de ruïnes van Pompeii symbool voor hun doodbloedende relatie. Tijdens hun wandeling rond de krater van de Solfataravulkaan mijmert Benvenuta over de vele geliefden die in Pompeii onder het as werden bedolven. Ze wandelt wel degelijk op de restanten van haar verhouding met Livio.
Het bovenvermelde bezoek aan de kerk in Napels verwijst tevens naar de sacrale sfeer waarin Delvaux zijn romance situeert. De eerste keer dat Benvenuta en Livio in een rode hotelkamer in Milaan de liefde bedrijven, krijgt in die context iets van een sacrale act. Het rood symboliseert niet alleen de passie, maar ook de geheiligde grond – al heeft Delvaux het veeleer over het mystieke karakter van de liefde dan over het christendom. Erg verwonderlijk is dat niet, aangezien schrijfster Lilar voor haar essays en romans inspiratie putte uit de mystiek, die van Hadewych in het bijzonder. In een verhaal vergelijkt Livio meeuwen met de ziel van de wereld en de hond met het lichaam van de aarde. Lijfelijke liefde, verlangen en lust gaan in Benvenuta hand in hand met een nostalgische sfeer – de heimwee naar de jeugd, maar ook die van verbrande passies.
Delvaux’ meesterlijke mise-en-scène krijgt in de fotografie van Walther Vanden Ende en Charlie Van Damme poëtische en schilderachtige toetsen toegemeten. De muziek van Frédéric Devreese is nooit opdringerig en roept treffend de even smachtende als donkere emoties van de personages op.
Piet Goethals
