Normaal moest deze week A Wrinkle in Time uitkomen, een Disneysprookje met Oprah Winfrey dat even veel wilde betekenen voor de zwarte zaak als Black Panther. Maar in extremis besliste Disney de film niet in ons land te releasen. En dat is de schuld van de marketing.
Zo rond de jaarwisseling leek het nog een onbezoedeld Disneysprookje. A Wrinkle in Time prijkte op de cover van Time, in het nummer waarin het Amerikaans nieuwsmagazine vooruitblikte op 2018. Oprah Winfrey, een van de actrices in de film, mocht oreren dat ze het gevoel had gehad dat ze ‘de nieuwe Wizard of Oz aan het maken waren’. Regisseuse Ava DuVernay vertelde over de vele werelden die ze voor de film mocht creëren en vroeg zich met een snik in de stem af: ‘Hoeveel vrouwen krijgen dat te horen? Hoeveel kleurlingen krijgen dat te horen?’
A Wrinkle in Time is meer dan de gebeurlijke flop, omdat de film zo nadrukkelijk gepositioneerd werd als vaandeldrager van Disneys engagement voor diversiteit.
Het coververhaal van Time was de kers op de taart van een marketingcampagne die Disney bakken positive advance publicity opleverde. De klemtoon lag daarbij niet op het bronmateriaal (het jeugdboek van Madeleine L’Engle over een misbegrepen meisje dat met haar geniale broertje, een vriend en wat wijze raad van magische vrouwen kleurrijke planeten afschuimt op zoek naar haar verdwenen vader). De klemtoon lag op Ava DuVernay.
Ava wie? Die vraag zul je in Amerika niet snel horen. DuVernay werkte in public relations tot ze op haar 32e besloot geen films meer te promoten maar er zelf te maken. En dat viel meteen op. Met Middle of Nowhere (2012) was ze de eerste Afro-Amerikaanse vrouw die in Sundance aan de haal ging met de regieprijs. Selma, haar biopic over Martin Luther King, deed nog beter en werd in 2015 genomineerd voor de Oscar voor beste film, opnieuw een primeur voor een zwarte vrouw. Dat DuVernay niet kandideerde voor de Oscar voor beste regisseur kwam ruim aan bod in het felle debat dat oplaaide over #OscarsSoWhite. Vorig jaar maakte ze opnieuw kans op een Academy Award, ditmaal met 13th, een documentaire over geïnstitutionaliseerd racisme en Amerika’s bedenkelijke gevangenissysteem. Net als Oprah Winfrey, haar vriendin en beschermvrouw, is DuVernay in Amerika een gezicht geworden als het over thema’s als diversiteit, racisme en de Afro-Amerikaanse geschiedenis gaat.
‘Some real black girl magic’
Nu Hollywood onder grote druk staat om actief werk te maken van meer diversiteit komt DuVernay als geroepen. Disney aarzelde niet om haar aan boord te halen. Ze paste voor Black Panther – ook superheldenfabriek Marvel is eigendom van Disney – maar ging wel in op het aanbod om A Wrinkle in Time te regisseren, wat haar – zoals de promotiemachine ook benadrukte – de eerste zwarte vrouw maakte die een budget van meer dan honderd miljoen dollar toevertrouwd kreeg.
DuVernay verdedigt met vuur de keuze om van het (volgens de boekcovers) blanke hoofdpersonage de gekleurde dochter van een gemengd koppel te maken. ‘De kans om op een groot scherm some real black girl magic te verkennen, daar ben ik niet vies van. Net als Black Panther speelt mijn film met het idee wie de held mag zijn. Een meisje met kleur redt het universum, letterlijk. Dat is zó een radicaal idee.’ Sla er gerust de nieuwe Spielberg op na.
Alleen, de opkomst voor A Wrinkle in Time bleef onder de verwachtingen. De recensies waren niet bijster lovend: Rotten Tomatoes noteert 128 negatieve recensies op een totaal van 215. The Wall Street Journal zag een magical mystery tour, minus magie en mysterie. Entertainment Weekly vindt dat een oprechte poging tot emancipatie is uitgemond in prekerige saaiheid. De Franse media – bij onze zuiderburen is de film wel uit – zijn nog strenger en gewagen van aanstellerige, schreeuwerige kitsch en naïeve goedertierenheid.
Operatie schadebeperking leidde in meerdere landen, waaronder België, tot de annulering van de bioscooprelease. Wie wil zien hoe Oprah Winfrey er uitziet met lang, blond krulhaar, juwelen waar normale mensen een wenkbrauw hebben en een kleed dat lijkt op een metalen eiermandje, moet dus naar Frankrijk – of wachten om de film in augustus thuis te zien.
Een mijnenveld
Zo’n annulering is niet uitzonderlijk. Als het commercieel succes twijfelachtig lijkt, onthoudt Disney films wel vaker van een release in andere landen. Maar A Wrinkle in Time is meer dan de gebeurlijke flop precies omdat de film zo nadrukkelijk gepositioneerd is als vaandeldrager van Disneys engagement voor diversiteit.
De nummer één van de familiefilm voor het grote publiek neemt al enkele jaren voorzichtig afstand van het dwangidee dat blanke jongetjes de wereld moeten redden en prinsessen even blanke poppemiekes zijn die passief wachten op hun prins. Frozen, Zootopia, Brave en Vaiana gingen allemaal over assertieve jongedames die voor geen enkele man onderdoen. In de nieuwe episodes van Star Wars – zoals bekend ondertussen ook een Disneyfranchise – is niet toevallig beduidend meer ruimte voor (meestrijdende) vrouwen en niet-blanke personages.
Maar die weg naar meer diversiteit loopt soms over een mijnenveld. Vaiana was een groot succes maar kreeg ook kritiek voor de spottende uitbeelding van de zwaarlijvige, getatoeëerde Polynesische halfgod Maui. De altijd zo voorbeeldige onderafdeling Pixar moest op eieren lopen toen uitlekte dat Disney de Mexicaanse feestdag Día de los Muertos (de oorspronkelijke naam van de Pixar-film Coco) als merk had geregistreerd. Heel wat Mexicanen en Amerikanen van Mexicaanse origine namen daar aanstoot aan. In januari nog brachten de BBC en The Sunday Times uit dat een aantal blanke figuranten op de set van Aladdin met maquillage een bruiner gezicht kreeg. Dat doet aan blackfacing denken. Een internetpolemiek bleef niet uit.
De pantersprong
Dat verhindert niet dat het geld ondertussen binnenstroomt, recent nog door de blockbuster waar DuVernay voor paste: Black Panther, het verhaal van de verborgen, technologisch superieure zwarte beschaving van Wakanda. Terwijl de koning tobt over de vraag of hij die kennis niet ten dienste moet stellen van de rest van de wereld, beraamt de Amerikaan Erik Killmonger een staatsgreep. Hij wil Wakanda’s macht gebruiken om de blanken omver te werpen. Zij hebben de zwarten al lang genoeg onderdrukt, te beginnen in zijn thuisstad Oakland. Behoorlijk donker, niet? En thematisch een stuk interessanter dan de kapot gerecycleerde bombast van de doorsnee Marvel-film.
Wie wil zien hoe Oprah Winfrey er uitziet met lang, blond krulhaar, juwelen waar normale mensen een wenkbrauw hebben en een kleed dat lijkt op een metalen eiermandje, moet dus naar Frankrijk
Het parcours van Black Panther-regisseur Ryan Coogler lijkt als twee druppels water op dat van DuVernay: doorbreken met een indiehit, de zwarte zaak niet schuwen, voor Disney een eerste blockbuster regisseren. Maar hij werd veel minder in de picture gezet door de marketeers. Black Panther is tien keer zwarter dan A Wrinkle in Time maar werd gewoon op de markt gebracht zoals elke superheldenfilm van Marvel: als onderdeel van de grote familie. Cooglers film is een fenomeen. Geen superheldenfilm haalde op de Amerikaanse markt ooit meer geld op: 624 miljoen dollar, waarmee hij vóór Star Wars: The Last Jedi en The Avengers op de vijfde plaats in de lijst van hoogste recette aller tijden komt. Wereldwijd is al voor meer dan 1,2 miljard dollar aan bioscooptickets verkocht. Als ze zich bij Disney en Marvel op dit moment voor het hoofd slaan, is dat omdat ze niet al veel eerder de ruime collectie superhelden met een carrière diversifieerden met zwarte superhelden. Hollywood dacht echt dat daar wereldwijd geen publiek voor was. Black Panther verwijst dat waanidee naar de prullenmand.
En het fiasco van A Wrinkle in Time leert ons wellicht dat je daar best geen fanfare bij betrekt. Diversiteit is een krinkelend winkelend ding.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
