Als u één production designer moet kennen, dan moet dat Dean Tavoularis zijn

Kunt u één winnaar van de Oscar voor production design noemen? Cinematek huldigt zo’n onbekende filmheld: Dean Tavoularis, een man die met véél groten van Hollywood heeft gewerkt. Zes ijkpunten uit een indrukwekkende carrière in de coulissen.

1. Bonnie and Clyde

Een beetje geluk moet je hebben. Dean Tavoularis (°1932) werkte na zijn studies architectuur en schilderkunst een tijdje voor Disney Studios. De eerste keer dat hij instond voor het production design – dat betekent dus dat je verantwoordelijk bent voor de volledige vormgeving, van decor- en kostuumontwerp tot art direction – was voor Bonnie en Clyde (1967). De lyrische misdaadballade van Arthur Penn trok het tijdperk van New Hollywood op gang. Tavoularis zat op de eerste rij, en is daar jarenlang gebleven.

2. Zabriskie Point

Of je Zabriskie Point (1970) nu tot Michelangelo Antonioni’s beste werk rekent of zijn blik op de Amerikaanse consumptiemaatschappij en de Californische tegencultuur maar pamflettair vindt, de climax in Death Valley is subliem. Op de tonen van Pink Floyds Careful with That Axe Eugene wordt een villa in de heuvels opgeblazen en tollen ijskasten, tv-toestellen, puin en boeken in slow motion door de lucht. Wie hielp de modernistische maestro aan dat orgelpunt? U raadt het.

3. The Godfather II

Een van de vele redenen waarom u de Godfather-trilogie van Francis Ford Coppola al vijf keer gezien hebt en nog minstens vijf keert zult zien, is dat u telkens weer in de film gezogen wordt en teruggekatapulteerd wordt naar het maffiose New York en het Siciliaanse Corleone van zo veel jaren geleden. Tavoularis, die voor de drie films tekende, staat op historische precisie maar gaat ook mee in het idee dat auto’s, hoeden, keukentafels, in clair-obscur gehulde bureaus, marktkramen, familiefeesten, maatpakken e tutti quanti mogen doen watertanden. In totaal is Tavoularis vijf keer voor een Oscar genomineerd, de enige keer dat hij die ook won, was voor The Godfather II (1974).

4. Apocalypse Now

Van de oeverhutten, de boten en de koloniale huizen tot de soldatenuniformen, het duistere hol van kolonel Kurtz en zelfs de helikopters: over elk detail in Coppola’s beruchte Vietnamfilm Apocalypse Now (1979) brak Tavoularis zich het hoofd. Zelfs de jungle probeerde hij te stileren. Die hele ervaring staat voorgoed in zijn geheugen gegrift. Niet alleen omdat hij drie jaar aan de film werkte, waarvan twee in de onbarmhartige jungle, waar zowat alles misliep wat mis kon lopen. Hij leerde op de set ook de vrouw van zijn leven kennen: Aurore Clément, de favoriete actrice van Chantal Akerman. Weet u meteen ook hoe het komt dat hij Brussel weet te vinden. Op 12 april komt de kranige Tavoularis – hij is 85 ondertussen – hier nog eens langs, om over zijn werk praten bij Cinematek.

5. One from the Heart

Na alle Apocalypse Now-perikelen was Coppola aan iets luchtigs toe. Hij dacht aan een musical die zich in Las Vegas afspeelt. In plaats van te filmen in de stad van de megalomane namaak liet hij Tavoularis het gokparadijs namaken in de Zoetrope Studio. En omdat Tavoularis dan toch aan het knutselen was, mocht hij meteen ook het vliegveld van Las Vegas nabouwen, inclusief een gecrasht vliegtuig. Het geld vloog de deur uit. De film, One from the Heart (1981), flopte. Zoetrope ging failliet. Maar voor de rest: práchtige artificiële decors.

6. The Ninth Gate

Tavoularis was Coppola’s geheime wapen – ze werkten meer dan tien keer samen – maar dat weerhield andere grote namen er niet van om de zoon van Griekse immigranten in te huren. Denk aan William Friedkin, Stanley Kramer, Warren Beatty, Wim Wenders en Roman Polanski. The Ninth Gate (1999) is verre van Polanski’s beste werk maar dankzij Darius Khondji (de cameraman) en Tavoularis wordt de occulte fantasie wel een visueel festijn. Polanski vroeg hem er opnieuw bij voor Carnage (2011), een film over ruziënde bourgeois die boeiend blijft, ook al verlaat de camera het door Tavoularis’ vormgegeven appartement nooit.