Alain Resnais

Van 2 maart tot 28 april loopt een retrospectieve rond Frans avant-garderegisseur Alain Resnais in de Brusselse Cinematek. (Her)ontdek zijn indrukwekkende oeuvre met deze tien tips.

Nuit et Brouillard (1955)

Deze beklijvende documentaire over de Duitse concentratiekampen duurt amper dertig minuten, maar biedt toch een lucide bespiegeling over het geheugen en schuldbesef. Resnais koppelt idyllische beelden aan stuitend archiefmateriaal. Koude rillingen verzekerd!

Hiroshima Mon Amour (1959)

In een gefragmenteerde vertelstijl dringt Resnais binnen in de abstract voorgestelde gevoelswereld van zijn twee protagonisten: een Franse actrice en haar Japanse minnaar. Resnais’ vaste thema’s – geheugen, schuld, verloren liefdes, verleden en heden – worden opgeroepen via archiefbeelden en een dwingende esthetiek.

L’année dernière à Marienbad (1961)

Een banaal uitgangspunt – man ontmoet vrouw en beweert dat ze elkaar het jaar voordien ook gezien hebben – leidt tot een van de meest hallucinatorische films ooit gemaakt. Dit is een verbluffende, surreële en hypnotiserende afdaling in het onderbewuste, waar heden en verleden, droom en werkelijkheid, geheugen en tijdsbeleving geen houvast bieden.

Muriel ou le temps d’un retour (1963)

Een weduwe nodigt een oude vlam uit om het geluk van vroeger te (her)beleven. Daarbij wordt ze onverwacht geconfronteerd met het verleden van haar stiefzoon, een folteraar tijdens de Frans-Algerijnse oorlog. In een frenetieke montagestijl en een labyrintische puzzelstructuur poneert Resnais dat het heden in het verleden schuilt.

La guerre est finie (1966)

Een oude revolutionair komt een undercoveroperatie van Franco’s geheime dienst op het spoor, maar kan ze niet oprollen. Yves Montand schittert in dit complex verteld verhaal, met een voortdurende opeenvolging van flashforwards en flashbacks, over geluk en ontgoochelingen in de liefde en het falen van politieke ideologieën.

Je t’aime, je t’aime (1968)

Visueel ravissante sciencefictionprent over een jonge man die gevangen zit in zijn verleden en orde op zaken wil stellen door tijdreizen te ondernemen. Schuldgevoelens, spijt en verlangens worden kriskras door elkaar gemonteerd om het thema van de verdrongen herinneringen vorm te geven. Dé vraag: wat als je fouten van vroeger zou kunnen herstellen?

Providence (1977)

John Gielgud speelt een terminale auteur die de rond zijn sterfbed familieleden laat opdraven als de personages van zijn laatste roman die zich volledig in zijn hoofd afspeelt. Zijn drankmisbruik leidt tot afwisselend gruwelijke en komische hallucinaties. Deze gitzwarte komedie is ook nog een pakkend familiedrama en opnieuw een snedige analyse van Resnais’ stokpaardje: het geheugen.

Mon Oncle d’Amérique (1980)

De bevindingen van de bioloog Henri Laborit koppelt Resnais aan het levensverhaal van drie Fransen, elk uit een andere sociale klasse en omgeving. Resnais’ kijk op het materialisme van de jaren tachtig is een speels en amusant gemonteerde tragedie, waarin het gedrag binnen het dierenrijk gelijkenissen vertoont met la condition humaine.

L’Amour à mort (1984)

In dit intieme kamerdrama met vier hoofdrolspelers geldt de dood als het ultieme bewijs van de eeuwigdurende liefde. De zwarte vlakken met neerdwarrelende sneeuw en de sobere muziek van Hans Werner Henze fungeren als interpunctie. De strakke fotografie van Sacha Vierny is al even dwingend als de theatrale sfeer.

Smoking/No Smoking (1993)

Dit ludieke experiment rond narratieve structuren – waar het al dan niet oppikken van een sigaret verschillende verhaalwendingen uitlokt – is een scherpe analyse van de Britse upper middle class. Fijn detail: alle personages worden vertolkt door Sabine Azéma en Pierre Arditi.

Piet Goethals