‘De tijd dat ik rondliep als ambetante mossel is voorbij’ (Henk Rijckaert)

U kent hem van het Canvasprogramma Zonde van de Zendtijd en volgt hem in Magazinski. Henk Rijckaert is ondertussen volop bezig aan zijn vierde onemanshow Zwerm die in januari in première gaat. Tijd voor een babbel.

Hoe verlopen de laatste voorbereidingen voor je nieuwe show Zwerm? Henk Rijckaert: “De nieuwe show moet af dus we zijn vollenbak aan het sleutelen. Eigenlijk is hij premièreklaar, maar helemaal af is een show nooit. Er zijn altijd een paar details die je gaandeweg nog aanpast. Nu zijn er bijvoorbeeld nog twee zinnen uit een liedje die er nog niet helemaal uitkomen zoals ik zelf zou willen en één van de acts is nog wat te hoekig. Maar het komt wel goed. Ik ben wel blij dat ik veel kan try-outen, want zo ontdek je de kleine kantjes.”

Over kraaien
Wat houdt humor voor jou in? Henk: “Humor zit in ontzettend veel. Ik vind slapstick bijvoorbeeld heel grappig: mensen die heel onhandig vallen, dat is meestal echt hilarisch. Hoe pijnlijker het eruit ziet, hoe beter! (lacht) Een oud vrouwtje dat in haar peignoir met een kopje warme melk op de stoep voor haar huis naar de straat staat te staren, kan ik ook een erg grappig tafereel vinden.”

“Eerder vandaag was ik zelfs tien minuten te laat voor een interview, omdat ik tijdens het fietsen afgeleid werd door een kraai. De vogel gooide een noot uit de boom om ze te laten kraken en bleef dat doen tot ze kraakte. Ik ben dus even van mijn fiets gestapt om de kraai te observeren. Zo’n situatie vind ik immens grappig en geeft mij nog het meest inspiratie. Verwardheid is dus vaak positief in mijn geval. Alles voor de kunst! De kraai zou een perfecte illustratie kunnen worden binnen een groter geheel in mijn show.”
Waar vind je de meeste inspiratie? Henk: “Door gewoon een beetje rond te kijken kom ik vaak al heel wat tegen. Mijn dochtertje moet binnenkort naar school en we zijn volop op zoek naar een geschikte school voor haar. Een school die een beleid hanteert waar wij ons als ouders volledig in kunnen vinden. Die zoektocht heeft mij al heel vaak aan het denken gezet. We willen allemaal het beste voor onze kinderen en dat zorgt willens nillens voor een zekere druk op hun schouders. Paul Verhaeghe is een psycholoog die me met zijn boeken ook heel wat wijsheid bijbrengt over die zoektocht. Meestal zijn het situaties uit het dagelijkse leven die mij het meeste inspiratie bezorgen. Af en toe surf ik ook wel eens naar websites waar ze altijd grappige foto’s posten, bijvoorbeeld Vice.”

Ongeïnteresseerde mensen en kromme theorieën In een vorig leven was je leerkracht fysica en biologie. Hoe beïnvloedt dat verleden jouw werk als comedian? Henk: “Iemands verleden speelt natuurlijk altijd een rol. Bij mij is het tweedelig. Ten eerste was ik leerkracht en als er iets is waar leerkrachten constant mee bezig zijn, is het evalueren. Ze evalueren hun leerlingen en collega’s, maar ook zichzelf. Was het een goede les? Wat kon er beter? Ze schaven bij, zoals ik nu ook doe na iedere voorstelling. Leerkrachten staan natuurlijk ook net als ik vaak voor een bende ongeïnteresseerde mensen. (lacht) Hoewel dat bij mijn publiek nogal meevalt.”

“Ten tweede ben je als leerkracht fysica en biologie een wetenschapper. Wetenschappers onderzoeken en ontwikkelen theorieën, iets wat ik nu ook nog dagelijks doe. Het belangrijkste verschil zit hem in het feit dat wetenschappelijke theorieën onderbouwd en bewezen moeten worden, terwijl mijn theorieën als comedian zo krom als de toren van Pisa mogen zijn. Hoe krommer hoe beter zelfs!”
Dood aan de egoshow Waarover wil je het in Zwerm hebben met je publiek? Henk: “Zwerm steunt op twee belangrijke pijlers. Een eerste is het woord “zwerm” als metafoor voor onze samenleving. Vogels in een zwerm proberen zo kort mogelijk bij elkaar te vliegen en volgen naadloos hetzelfde pad, zonder dat daar afspraken rond gemaakt zijn. Ze spiegelen zich aan mekaar. Zo’n gedrag vertonen wij mensen eigenlijk ook. We volgen de zwerm, de stroom, de massa.”

“Een tweede pijler waarop Zwerm steunt, is het feit dat we als persoon altijd de beste willen zijn in wat we doen. We moeten uitblinken in alles, niet gewoon in iets kleins, maar in alles. Ik wil proberen duidelijk te maken dat die mentaliteit niet hoeft. We moeten niet steeds meer en meer, een kleiner huis is ook goed en de weg ernaartoe moet aangenaam blijven. Wanneer we overal het beste in willen zijn, lopen we onbewust onszelf en de mensen rondom ons voorbij en dat is spijtig.”
Je wijst de mentaliteit van steeds de beste willen zijn af, maar tegelijkertijd ben je wel zelf artiest en die staan er vaak om bekend een enorm ego te hebben. Hoe vallen die tegenstellingen volgens jou te rijmen? Henk: “Ja, het is zeker een paradox. Comedy is een egoshow. Misschien wel de grootste egoshow onder de kunsten. Je zet jezelf op een podium, laat een zoeklicht jou volgen en roept bij wijze van spreken letterlijk:” Aandacht! Kijk wat ik kan!” Maar ik wil nooit een boodschap verkondigen. In Zwerm moeten de moppen altijd het grootste aandeel hebben en het geheel moet luchtig en plezierig blijven. Ik wil mijn publiek niet met zware problematieken naar huis sturen. De humor in mijn shows moet ook toegankelijk blijven. Als ik een show zou vullen met alleen maar materiaal dat ik grappig of interessant vind, zou het twee uur gaan over de broedperiode van de Braziliaanse grondkoekoek. Weinig interessant voor de doorsnee Vlaming, lijkt me?”
Less is more Je werkt al enkele jaren voor Canvas. Voel je je thuis bij de zender? Henk: “Ik werk als freelancer bij Canvas. Het was dus geen bewuste keuze voor de zender, maar ik voel me er wel erg goed bij. Canvas staat als zender niet constant in de kijker, waardoor je als artiest een grote vrijheid geniet. Of hun doelgroep, de meerwaardezoeker, dan ook de mijne is, weet ik niet helemaal. Wie is die meerwaardezoeker eigenlijk? Kan die beter door de wolken heen kijken dan andere stervelingen? Met doelgroepen en andere strategieën ben ik als artiest eigenlijk helemaal niet bezig. Maar Canvas is wel een van de weinige zenders waar ik zelf nog naar kijk. De laatste tijd is er weinig op televisie waar ik voor thuisblijf. Dat zal dan weer iets te maken hebben met de digitalisering van de media. Een aflevering gemist? Geen ramp, want je vindt ze meteen online. Televisie moet hoe langer hoe meer concurreren met het internet en dat is een bikkelharde strijd. Een slechte evolutie zou ik het niet noemen. Als we via internet meer mensen bereiken, kan ik dat alleen maar toejuichen.”
Enkele jaren geleden was je alomtegenwoordig op televisie en daarbuiten met eigen shows, maar ook met Zonde van de Zendtijd. Nu lijk je een iets rustiger tempo te hanteren. Ligt dit ritme je beter? Henk: “Tijdens de opnames van Zonde van de Zendtijd was het inderdaad af en toe té druk. Ik vind alles ontzettend leuk om te doen en neem meestal veel hooi op mijn vork, met het nadeel dat ik mijn familie en de mensen rondom me onbewust verwaarloos. Uiteindelijk liep ik erbij als een ambetante mossel en dan kom je op een punt waar je jezelf afvraagt: is het dat allemaal nog wel waard? Nu is het iets minder druk en dat is inderdaad een ritme dat ik graag nog enkele jaren wil aanhouden. De extra tijd die ik nu heb voor mijn gezin, zou ik voor geen geld van de wereld nog kunnen missen.” (CJP/Serena Ciavarella)

Avant-première van Zwerm op 9 januari in Fakkeltheater, Antwerpen.