De hoofdredacteur van Pitchfork duikt in de wondere wereld van The Flaming Lips en hun plaat in viervoud ‘Zaireeka’.
Flaming Lips’ Zaireeka (33 1/3) ***
Mark Richardson, Continuum Publishing, 114 blz., €8,95
Als we de cover van Go West door de Rode Duivels (met Danny Boffin in een glansrol) even buiten beschouwing laten, zou Zaireeka van The Flaming Lips wel eens de meest bizarre plaat ooit kunnen zijn. De term ‘experimenteel’ is namelijk nog veel te zacht voor het achtste album van Wayne Coyne en co, uitgebracht in 1997. Zaireeka bestaat immers niet uit één maar uit vier afzonderlijke platen, die allemaal precies op hetzelfde moment afgespeeld moeten worden. Desgewenst kun je als luisteraar ook slechts drie, twee of zelfs één van de cd’s tegelijk beluisteren, maar dat doet natuurlijk afbreuk aan het concept.
We hoeven u wellicht niet te vertellen dat Zaireeka geen groot succes was aan de kassa’s maar het werd wel een echte cultplaat. Amerikaanse fans hielden in die tijd zelfs heuse Zaireeka-fuiven, waar mensen heen konden om de songs te beluisteren zonder zelf te moeten rommelen met vier cd-spelers. Mark Richardson, hoofdredacteur van de bekende alternatieve muziekwebsite Pitchfork, was indertijd een van die mensen en hij heeft ruim tien jaar na dato een boek geschreven over Zaireeka: nummer 68 in de 33 1/3-reeks meer bepaald, een serie waarin bekende platen onder de loep worden gelegd.
Zaireeka lijkt een vreemde keuze voor de 33 1/3-reeks: zelfs al is het vandaag dankzij mp3 gemakkelijker om de vier cd’s samen op één schijfje te branden, toch zullen weinig mensen de plaat effectief gehoord hebben. Maar voor Richardson is het album net interessant omdat hij onze normale luistermethodes op zijn kop zette. Enerzijds was het een ‘sociale’ plaat, waarvoor je andere mensen moest inschakelen om ze te kunnen afspelen, anderzijds kon je er maar beter heel geconcentreerd luisteren, omdat het erg lang kon duren vooraleer je ze nog eens te horen kreeg. In die zin is Zaireeka – waarvoor de basis werd gelegd tijdens optredens waarbij de groep de mensen in het publiek een taperecordertje gaf dat ze samen moesten afspelen – voor Richardson het tegenovergestelde van het wegwerpproduct dat muziek vaak is geworden.
Die filosofische bespiegelingen zijn boeiend, maar het boekje is toch het interessantst als Richardson, met de hulp van Wayne Coyne, ingaat op de ontstaansgeschiedenis van Zaireeka. Voor de groep zelf was het immers een sleutelplaat: na het vertrek van drummer Ronald Jones wou de rest weg van de platgetreden rockplaten en meer de experimentele toer op, en Zaireeka stuwde hen de juiste richting uit. Ten bewijze: van hun platenlabel kreeg de groep de toestemming en het geld om dit onverkoopbaar album op te nemen, op voorwaarde dat er daarna een ‘echte’ plaat zou komen. Een van de songs die Coyne schreef voor Zaireeka maar die uiteindelijk terecht kwam op dat volgende album heette Race for the Prize, de radiohit uit The Soft Bulletin.
Stefaan Werbrouck
