Knack op de Boekenbeurs: ‘Ik heb Kafka wel tien keer herlezen’

Onderzoeksjournalist Kristof Clerix © Filip Claessens

Tijdens de Boekenbeurs praten journalisten van Knack, Knack Weekend en Knack Focus elke dag over hun favoriete boeken op Knack.be. Vandaag: Kristof Clerix, onderzoeksjournalist bij Knack.

Kristof Clerix (°1978)

Recentste werk

Spionage. Doelwit: Brussel (2013) – een bundeling waargebeurde spionageverhalen op basis van onderzoek in de archieven van Oost-Europese geheime diensten.

Bekend van

Zijn onderzoekswerk en artikels in Knack, onder meer over de Panama Papers, de Bahamas Leaks en de inlichtingendiensten.

Favoriete boek: Het slot (Franz Kafka)

‘In 1999, tijdens mijn Erasmusjaar in Duitsland, heb ik een seminarie gevolgd over Het slot van Franz Kafka. Het boek gaat over landmeter K. die tevergeefs probeert om met een mysterieuze machtsinstantie in contact te treden. Een semester lang hebben we pagina per pagina, woord per woord het meesterwerk van de Praagse auteur bestudeerd en ontleed. Sindsdien heb ik het wel tien keer herlezen, en telkens weer ontdek je nieuwe elementen.

‘Mijn journalistieke interesse voor inlichtingendiensten gaat terug op Orwell en Kafka’

Net die vele betekenislagen in Kafka’s werk, met verwijzingen naar onder meer het christendom, de Joodse tradities en de literaire canon, plus het dystopische universum dat hij in zijn slotroman creëert, met waarschuwingen voor een totalitaire samenleving, maken Het slot voor mij het beste boek ooit. Bijna een eeuw nadat Kafka het schreef, is het nog steeds bijzonder actueel.

Mijn afstudeerthesis voor Germaanse was een literaire vergelijking tussen Het slot en 1984 van George Orwell. Bij maatschappelijke discussies over surveillance en privacy wordt vaak Orwell aangehaald, maar volgens mij was Kafka nog beter in het treffend schetsen van een wereld waarin het individu verpletterd wordt door een onvatbaar en alomtegenwoordig machtsapparaat. Mijn journalistieke interesse voor inlichtingendiensten gaat in ieder geval terug op deze twee toppers uit de wereldliteratuur.’

Favoriete boek van de laatste vijf jaar: Panama Papers – Bastian Obermayer en Frederik Obermaier

Bastian Obermayer en Frederik Obermaier lagen aan de basis van een van de grootste cases in de onderzoeksjournalistiek
Bastian Obermayer en Frederik Obermaier lagen aan de basis van een van de grootste cases in de onderzoeksjournalistiek© DR

‘Doorgaans lees ik non-fictie en blijft er voor literatuur nauwelijks nog tijd over. Het strafste non-fictieboek van recente datum is voor mij Panama Papers van de Duitse onderzoeksjournalisten Bastian Obermayer en Frederik Obermaier, beiden verbonden aan de Süddeutsche Zeitung. Helemaal onbevooroordeeld is die keuze uiteraard niet, aangezien ik zelf het voorrecht heb gehad om mee te werken aan het grootste journalistieke onderzoek uit de geschiedenis. De twee auteurs liggen zelf hoogstpersoonlijk aan de basis van de wereldwijde publicaties over meer dan 200.000 geheime offshoreconstructies opgezet door het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca. In het boek combineren ze de making of met de belangrijkste internationale onthullingen over belastingontwijking en -ontduiking, witwassen van crimineel geld, corruptie door toppolitici en de ergste uitspattingen van de financiële wereld. Netflix heeft aangekondigd het boek te gaan verfilmen.’

Favoriete boekhandel

‘Mijn favoriete boekhandel is virtueel. Natuurlijk weet ik ook wel dat Amazon geen al te beste reputatie heeft op het vlak van arbeidsomstandigheden, en al even erg is de internationale structuur die het bedrijf heeft opgezet om aan – ahum- ‘fiscale optimalisatie’ te doen. Gezellig snuisteren door rekken vol geurende boeken, of veelbetekenende blikken uitwisselen met andere boekliefhebbers komt er ook al niet aan te pas. Maar voor een journalist die regelmatig zoekt naar oude uitgaves over héél specifieke thema’s is Amazon een onmisbaar instrument. Zo kon ik dankzij Amazon vlotjes een Engelstalig boek uit 1978 op de kop tikken: The Plumbat Affair door Elaine Davenport, over een geheime operatie van de Israëlische geheime dienst om 200 ton uranium uit België te laten verdwijnen. Ook Abu Nidal. A gun for hire, een buitenlandse uitgave uit 1992 over de gelijknamige topterrorist, had ik nooit zo snel in handen gekregen zonder Amazon.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content