First Aid Kit, de zussen die Patti Smith deden wenen: ‘Je als vrouw ongegeneerd kwaad maken doet deugd’

First Aid Kit. © .

First Aid Kit is dat sprookje over twee Zweedse zusjes die met hun betoverende samenzang de ene na de andere muziekgrootheid tot tranen dwingen. Maar zoals in elk kras verhaal ging dat niet vanzelf. ‘Eerst waren we zogezegd poseurs en naïeve wichten. Tot oudere mannen zoals Jack White ons goed begonnen te vinden.’

Johanna en Klara Söderberg groeiden op in Enskede, een in peis en vree badderend voorstadje van Stockholm. Hoezeer hun toegewijde ouders hen ook omringden met eersteklas postpunk en new wave, tegendraadsheid is het fortuin van de jeugd. Nog voor ze puisten gewaarwerd, wist kleine Klara al dat haar toekomst in Amerikaanse folk, country en singer-songwriters lag. Waarna ook Johanna’s bevlieging met Duitse techno niet lang meer duurde.

Met hun op YouTube geposte cover van Fleet FoxesTiger Mountain Peasant Song trokken de zussen in 2008 internationaal de aandacht. Nog verbijsterender waren hun klinkende buigingen voor Patti Smith – ze speelden haar Dancing Barefoot – en Paul Simon – zijn America – op de uitreikingen van de Zweedse Polar Music Prize in 2011 en 2012. De eerste zette het op een huilen, de tweede, een notoire stoïcijn, reageerde met een staande ovatie. Dat de Söderbergs twee jaar later op hetzelfde evenement ook Emmylou Harris konden vertederen, roept een kanttekening op.

Van een beginnende mannelijke singer-songwriter wordt niet verwacht dat hij veel van muziek kent. Bij vrouwen ligt dat blijkbaar anders.

Volgens mij kiezen de organisatoren van de Polar Prize hun laureaten zo dat het telkens weer een gedenkwaardige cover door First Aid Kit oplevert. Ontroerende beelden verzekerd.

Johanna Söderberg: (lacht) Die bedenking hebben we ons ook gemaakt toen ze twee jaar terug voor Emmylou Harris kozen. Het lag nogal voor de hand, want onze song Emmylou was tenslotte naar haar vernoemd. Daarom zijn we sindsdien voorzichtiger geworden met zulke uitnodigingen. Emotionele reacties van mensen die we zo bewonderen, die zijn ook voor óns emotioneel.

Klara Söderberg: Ik herinner me nog dat ik niet kon slapen de nacht voordat we voor Paul Simon zouden optreden. Toen Patti Smith was beginnen te huilen waren er torenhoge verwachtingen geschapen. Wat als Simon, die zijn oeuvre zo zorgvuldig bewaakt, onze versie maar niets zou vinden? Ik dacht mijn zenuwen te kalmeren door vier Red Bulls te drinken vlak voor we op moesten. Nou, ik raad het niemand aan. (lacht) Ik beefde als een gek. Bovendien deed mijn monitor het de helft van de tijd niet. Geen moment heb ik Paul Simon durven aan te kijken.

Johanna: We konden nadien niet snel genoeg van dat podium af. (lacht) Waardoor we dus het moment waarop hij ons die staande ovatie gaf hebben gemist.

Klara: We hebben achteraf nog wel met hem gepraat. Hij vertelde ons dat hij zo ontroerd was dat hij America zélf weer wilde spelen. Na die babbel ben ik opníéuw hard weggelopen, omdat het me gewoon te veel werd. (bootst hysterisch gesnik na) ‘Ik… kan… dit… niet… meer… aan!’ (hilariteit) Ik was amper negentien, niet te geloven wat mij allemaal overkwam.

Denk je op zo’n moment: beter dan dit kan het nooit worden?

Johanna: Soms wel, ja.

Klara: Hoe waardevol die ervaringen ook zijn, ze zijn niet de reden waarom we in de muziek zijn gestapt. In 2014 hebben we de Royal Albert Hall in Londen uitverkocht. Een droom die uitkwam. Maar de dag erna moesten we alweer elders optreden, en dat was voor ons net zo belangrijk. (ernstig) Ik méén dat. Het coolste aan die Polar Prize-optredens was dat we artiesten met wie we dwepen via onze muziek iets hebben kunnen teruggeven.

Johanna: Als performers denken we nog altijd als fans. Daarom zullen we nooit nalaten om Emmylou en My Silver Lining te spelen, hoewel we die songs – dat durf ik toe te geven – na duizenden keren best wel repeteren met een lang gezicht. Je speelt geen shows voor jezelf maar voor het publiek.

First Aid Kit, de zussen die Patti Smith deden wenen: 'Je als vrouw ongegeneerd kwaad maken doet deugd'

Jullie brengen weldra een vierde plaat uit, Ruins. Die bevat weinig tot geen verrassingen, al wil ik dat niet als een bezwaar doen overkomen. Hebben jullie nog niet het gevoel dat jullie tegen de grenzen van jullie stijl aanschurken?

Johanna: Nee, want we laten de songs vertellen welke richting ze uit willen. Als Postcard zich als een klassieke countrysong aandient, dan omarmen we die keuze. Wat we wél hebben gedaan, was een andere producer kiezen. Na twee platen met Mike Mogis van Bright Eyes zijn we in zee gegaan met Tucker Martine. De bedoeling was dat hij ons bang zou maken. (lacht) Nerveuze energie houdt je nu eenmaal scherp. Dus lieten we Tucker een groep bevriende sessiemuzikanten samenstellen. Als die vrienden toevallig Peter Buck, Glenn Kotche en McKenzie Smith heten, wie zijn wij dan om ‘nee’ te zeggen? (lacht)

Het zijn dan ook maar muzikanten uit R.E.M., Wilco en Midlake.

Klara: We hebben onze zenuwen niet getoond, zo professioneel zijn we wel al. Bovendien was het verbazingwekkend hoe vlot die groep kon spelen wat wij in ons hoofd hadden maar niet onder woorden konden brengen. Op een bepaald nummer wilde ik graag een orgel en een treinachtig patroon op de drums, maar ik realiseerde me dat we dat al enkele keren gebruikt hadden, op My Silver Lining en zo. Ja, als je mij laat doen, zouden al onze platen als Blonde on Blonde klinken. (lacht) Maar die mannen vonden steeds weer een oplossing.

Ik wil de reden achter de plaattitel Ruins wel horen.

Klara: Die ruïnes zijn een metafoor voor herinneringen, restanten van een situatie die ooit heeft bestaan, waar we in de songs doorheen slenteren. De meeste songs zijn geschreven nadat ik net een punt had gezet achter een jarenlange relatie. Ik had het er best moeilijk mee om plots weer alleen te zijn, zeker omdat ik nog zo jong was toen de relatie begon. Het is misschien een cliché, maar schrijven helpt wel degelijk om een beter zicht te krijgen op omstandigheden. Tot je vaststelt (gespeeld verbaasd): hé, dit is een song. En best nog een goede ook. (lacht) Maar het blijft wel een song, geen gedetailleerde beschrijving van alles wat er is gebeurd.

Jullie samenzang blijft iets om over te jubelen, maar er ligt toch altijd een laagje droefheid over de nummers. Al lijken jullie daar in Hem of Her Dress de draak mee te steken.

Klara: Ja, die song is heel zelfbewust, bijna ironisch zelfs. (wiegt wild heen en weer) Komaan, daar gaan we weer! Iedereen die droevig is, zing mee van lalala! (lacht)

De meeste songs zijn geschreven nadat ik net een punt had gezet achter een jarenlange relatie

Klara

Het nummer You Are the Problem Here, over een verkrachting op de Amerikaanse Stanford-universiteit waarbij de dader er mild vanaf kwam, staat níét op Ruins.

Klara: Muzikaal noch inhoudelijk sloot het bij de andere songs aan, die toch veeleer persoonlijk zijn en over een romantische breuk gaan. Het is een politiek en heel direct nummer.

Johanna: Je leest voortdurend over al die verkrachtingszaken, tot je het beu bent en je stem wilt verheffen. Toen we die song in de States speelden was de affaire-Weinstein net losgebarsten en vervolgens de #MeToo-beweging onstaan. We zagen de opluchting in de ogen van veel vrouwen in het publiek. Ze konden zich perfect vinden in onze woede en frustratie.

Klara: Het doet echt deugd om dat nummer te spelen. Omdat het ons, als vrouwen die ook niet altijd weten hoe ze moeten reageren, toelaat ongegeneerd kwáád zijn. Als je voortdurend bang bent, valt er veel gewicht van je schouders als je het eens kunt uitschreeuwen. Zeker over iets wat elke vrouw aanbelangt.

Als jonge band onheus worden behandeld, dat hoort er in deze business nu eenmaal bij. Maar is jullie dat ook overkomen omdat jullie jonge vróúwen zijn?

Johanna: In onze begindagen gebeurde het vaak dat we in een zaal aankwamen en ze daar deden alsof we er geen bal van kenden. Alsof je hoort te weten hoe een microfoon in elkaar zit om die te kunnen gebruiken! Ik herinner me ook een heel denigrerend artikel in The Guardian, net nadat we onze cover van Fleet Foxes op YouTube hadden gezet. ‘Deze meisjes doen aan folk omdat het tegenwoordig toevallig heel erg trendy is, maar in werkelijkheid luisteren ze naar Britney Spears en zijn het poseurs.’ Er was ook eens een Duitse journalist die geschoffeerd was omdat we Engels praten zonder Zweeds accent. Is het onze schuld dat we op een internationale school hebben gezeten? Zulke dingen doen pijn als je nog maar net begint. Op die leeftijd snak je net naar aanmoediging.

Klara: Dat stuk in The Guardian was uiteraard geschreven door een man.

Johanna: Al beseffen we nu ook wel dat we toen zeker nog niet in dezelfde klasse speelden als Mumford & Sons en Fleet Foxes, hoe graag we dat ook wilden. Het heeft tijd gevergd vooraleer mensen ons naar waarde begonnen te schatten.

Klara: Niettemin geloof ik dat we ons als jonge vrouwen dubbel zo hard hebben moeten bewijzen. We zijn fanatieke muziekliefhebbers, op het nerdy af. Allemaal leuk, maar soms denk ik dat we wel alles van country móésten weten om niet argwanend bejegend te worden. Van een beginnende mannelijke singer-songwriter wordt volgens mij niet verwacht dat hij veel van muziek kent.

Ik geloof dat we ons als jonge vrouwen dubbel zo hard hebben moeten bewijzen

Johanna: Ik zie toch een duidelijke kentering in de reacties nádat we met mannen zoals Jack White en Conor Oberst hadden samengewerkt. Plots waren we credibel.

Klara:(knikt) Zeker de appreciatie van Jack White heeft voor ons veel deuren geopend. Eerst moet je dus het respect krijgen van een wat oudere, mannelijke muzikant. Niet dat we daar niet dankbaar voor zijn, begrijp ons niet verkeerd. Het is geweldig dat er de voorbije jaren zoveel jonge meisjes op ons zijn toegestapt, omdat ze dankzij ons gitaar zijn beginnen te spelen, of geïnspireerd zijn geraakt om muziek te maken.

Een First Aid Kit-effect.

Johanna: Welja. (lacht) Dat merken we niet alleen in Zweden. Artiesten zoals Maggie Rogers uit de States of Julia Jacklin uit Australië hebben ons voorbeelden genoemd.

Klara: Dan luister je naar hun platen en kun je nauwelijks geloven dat wij daar op een of andere manier iets mee te maken hebben. (glimlacht)

Johanna: En zo voelen we ons des te meer gesterkt in wat we doen.

Ruins

Uit op 19/1 via Columbia.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content